Καθώς το Air Force One απογειωνόταν από το αεροδρόμιο Μπουσάν της Νότιας Κορέας μετά τις συνομιλίες ΗΠΑ – Κίνας χθες, Πέμπτη, η λιμουζίνα Hongqi N701 του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ τον μετέφερε στη σύνοδο κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού, περίπου 80 χιλιόμετρα μακριά.
Το στιγμιότυπο, αναφέρει το πρακτορείο Reuters, ίσως σηματοδοτεί μια μετατόπιση στην παγκόσμια οικονομική ηγεσία: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει στο σπίτι του, ενώ ο ηγέτης της Κίνας οδεύει σε σύνοδο πολυμερούς διπλωματίας την οποία η Αμερική υποβαθμίζει πλέον ανοιχτά.
Πρόκειται για σημαντική αλλαγή στον ανταγωνισμό για επιρροή σε ολόκληρη την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, όπου βρίσκονται οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου και οι κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού που έχουν πληγεί από τους δασμούς του Τραμπ, υποστηρίζει το δημοσίευμα.
Η πολυμέρεια και η ιδέα «Πρώτα η Αμερική»
Καθώς η Ουάσιγκτον προωθεί τη σύναψη διμερών συμφωνιών, το Πεκίνο επιχειρεί να προβληθεί ως ο «προβλέψιμος πρωταθλητής» του ελεύθερου και ανοιχτού εμπορίου, ένας ρόλος όπου οι ΗΠΑ κυριαρχούσαν εδώ και δεκαετίες.
«Πρέπει να εφαρμόσουμε πραγματική πολυμερή προσέγγιση και να ενισχύσουμε την εξουσία και την αποτελεσματικότητα του πολυμερούς εμπορικού συστήματος με τον ΠΟΕ στον πυρήνα του», δήλωσε ο Σι απευθυνόμενος στους ηγέτες που συγκεντρώθηκαν για την έναρξη της APEC, αναφερόμενος στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Ο Σι κάλεσε τους ηγέτες, όπου ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, αντικατέστησε τον Τραμπ, να «ανανεώσουν τους διεθνείς οικονομικούς και εμπορικούς κανόνες ώστε να αντικατοπτρίζουν τις μεταβαλλόμενες εποχές και να προστατεύονται καλύτερα τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα των αναπτυσσόμενων χωρών».
Ωστόσο, πολλά ασιατικά κράτη είναι επιφυλακτικά απέναντι στη δηλωμένη υποστήριξη της Κίνας, δεδομένης της ισχυρής της θέσης στην περιοχή, της κυριαρχίας της στον τομέα της μεταποίησης και της προθυμίας της να επιβάλλει ελέγχους σε εξαγωγές και να χρησιμοποιήσει άλλα εργαλεία για την επίλυση εμπορικών διαφορών.
Η απόφαση του Τραμπ να μην συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής της APEC σηματοδοτεί δραματική ανατροπή στη δέσμευση της Ουάσιγκτον να υποστηρίξει έναν θεσμό που οι ΗΠΑ βοήθησαν να δημιουργηθεί το 1989, στο πλαίσιο του μεταψυχροπολεμικού οράματος της Αμερικής για τη σύνδεση των οικονομιών της περιοχής μέσω του εμπορίου.
Ο ηγέτης των ΗΠΑ προκάλεσε σοκ στις παγκόσμιες αγορές με τους δασμούς που ανακοίνωσε την «Ημέρα της Απελευθέρωσης». Εχει υποχρεώσει δε, τις περισσότερες οικονομίες να πάρουν μέρος σε σκληρές διμερείς διαπραγματεύσεις, αυξάνοντας τους δασμούς στα προϊόντα τους και αναγκάζοντάς τες να δεσμευτούν για επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Στο φόρουμ, ο ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ στην APEC, Κέισι Μέις, χαρακτήρισε την παρουσία της Αμερικής στην εκδήλωση ως «πολύ ισχυρή και δυναμική», προσθέτοντας ότι τα προγράμματα «δεν ήταν τέλεια ευθυγραμμισμένα ώστε να επιτρέψουν στον πρόεδρο Τραμπ να παραμείνει σε όλες τις εκδηλώσεις».
Λίγες ώρες μετά την επιστροφή του στην Ουάσιγκτον από την περιοδεία του στην Ασία, ο Τραμπ φιλοξένησε, μαζί με την πρώτη κυρία Μελάνια Τραμπ, το ετήσιο πάρτι του Λευκού Οίκου για το Χάλογουιν.
Η Κίνα προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την αβεβαιότητα που απορρέει από τις πολιτικές του Τραμπ, μέσω της διπλωματίας και διεισδύοντας σε κρίσιμες αγορές για το Πεκίνο σε μία εποχή υποτονικής ανάπτυξης και εν μέσω κριτικής της Δύσης για τις φθηνές εξαγωγές της.
Πολύ περισσότερο από τακτικό τέχνασμα, η αναδιάρθρωση του εμπορικού συστήματος αποτελεί μακροπρόθεσμη στρατηγική για την Κίνα. Το επερχόμενο πενταετές οικονομικό της σχέδιο περιγράφει τρόπους για την «προστασία του πολυμερούς εμπορικού συστήματος και την προώθηση ευρύτερων διεθνών οικονομικών ροών».
Πέρα από τα μηνύματα, η Κίνα έχει επίσης αναλάβει δράση. Κατά τη διάρκεια ταξιδιού στη Μαλαισία την περασμένη εβδομάδα, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ παρευρέθηκε στη σύνοδο κορυφής του Συνδέσμου Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας στην Κουάλα Λουμπούρ και υπέγραψε αναβαθμισμένη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών Κίνας-ASEAN.
Οπως συνέβη και στην APEC, η αντίθεση με τις ΗΠΑ ήταν εμφανής. Κατά τις συναντήσεις του Τραμπ στο φόρουμ του ASEAN, συνολικής διάρκειας έξι ωρών, υπεγράφησαν τέσσερις εμπορικές συμφωνίες — αλλά καμία δεν μειώνει τα εμπορικά εμπόδια που επιβάλλουν οι ΗΠΑ. Κάποιες δε, περιελάμβαναν περαιτέρω απειλές.
Προβλέπουν, μεταξύ άλλων, ότι εάν μια χώρα εμβαθύνει τις σχέσεις της με άλλη που «θέτει σε κίνδυνο βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ», τότε θα βρεθεί αντιμέτωπη με περισσότερους δασμούς, κάτι που οι ειδικοί λένε ότι αποτελεί αναφορά στην Κίνα.
«Η αναβαθμισμένη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών ενισχύει την κυρίαρχη θέση της Κίνας όσον αφορά την περιφερειακή οικονομική εμπλοκή», σχολίασε ο Γιουν Σουν, συνδιευθυντής του Προγράμματος Ανατολικής Ασίας στο think-tank Stimson Center, αναφερόμενος στη συμφωνία Κίνας-ASEAN.
«Οι διμερείς εμπορικές συμφωνίες των ΗΠΑ με μεμονωμένες χώρες είναι πολύ πιο περιστασιακές και περιορισμένες στο πεδίο εφαρμογής τους», πρόσθεσε ο ίδιος.
Η Κίνα και ο παλιός κόσμος
Παρόλο που δεν αναμένονται σημαντικές πολιτικές εξελίξεις στην APEC, η παρουσία του Σι στη σύνοδο κορυφής, σε συνδυασμό με εκείνη του Λι στην ASEAN, στέλνει ισχυρό μήνυμα για την επένδυση της Κίνας στην οικοδόμηση σχέσεων με τις χώρες της περιοχής, σύμφωνα με αναλυτές.
Ο Σουν ανέφερε ότι σε σύγκριση με τη συνεπή παρουσία της Κίνας, οι ΗΠΑ «αναπόφευκτα εμφανίζονται επιλεκτικά και υπό όρους». Ο Σι θα έχει συναντήσεις με τον Καναδό πρωθυπουργό Μαρκ Κάρνεϊ και τη νέα πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Σαναέ Τακαΐτσι την Παρασκευή και οι δύο συναντήσεις είναι πιθανό να είναι δύσκολες, δεδομένης της σκληροπυρηνικής συντηρητικής τάσης της Τακαΐτσι και της συνεχιζόμενης εμπορικής διαμάχης της Κίνας με τον Καναδά.
Οι χώρες της περιοχής παραμένουν άλλωστε επιφυλακτικές για την οικονομική κυριαρχία της Κίνας, την τάση της να χρησιμοποιήσει τα εμπορικά εμπόδια ως όπλο και το μοντέλο της που βασίζεται στις εξαγωγές και στο να κατακλύζει άλλες χώρες με φθηνά αγαθά, κάτι που δημιουργεί φόβους αποβιομηχάνισης.
Σε σχόλια που απηχούσαν τις ομιλίες των Σι και Λι στην APEC, ο Κάρνεϊ δήλωσε ότι ο κόσμος «είναι αντιμέτωπος με ακόμη μία κρίσιμη στιγμή στην ιστορία».
«Ο κόσμος μας βιώνει μια από τις πιο βαθιές αλλαγές από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου», τόνισε. «Αυτός ο παλιός κόσμος… της σταθερής επέκτασης του απελευθερωμένου εμπορίου και των επενδύσεων… αυτός ο κόσμος έχει εξαφανιστεί», σημείωσε ακόμη.
Ο Καναδάς, είπε, στοχεύει να διπλασιάσει τις εξαγωγές εκτός ΗΠΑ κατά την επόμενη δεκαετία, σε μια προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τις ΗΠΑ.
Με πληροφορίες από Reuters