Όταν ο Φρίντριχ Μερτς έγινε καγκελάριος της Γερμανίας φέτος, υποσχέθηκε να αναζωογονήσει την οικονομία, να ανοικοδομήσει την παραμελημένη υποδομή της χώρας και να επαναφέρει τη χώρα στο προσκήνιο της παγκόσμιας σκηνής, όπως σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg.
Η αποτυχία του όμως να ανταποκριθεί σε πολλά από αυτά τα βασικά ζητήματα όχι μόνο συνέβαλε στην ενδυνάμωση ακροδεξιών κομμάτων όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), αλλά πυροδότησε και εικασίες ότι η κυβέρνηση Μερτς ενδέχεται να υποστεί την ίδια τύχη με εκείνη του προκατόχου του, Ολαφ Σολτς, και να καταρρεύσει πριν ολοκληρώσει τη θητεία της.
Μόνο το 16% των Γερμανών επιθυμεί να δει τον Μερτς, ο οποίος μόλις συμπλήρωσε τα 70 του χρόνια, ως υποψήφιο στις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση των RTL/n-tv, ενώ η δικομματική του συμμαχία είναι παραλυμένη από εσωτερικές διαμάχες και αντιπαλότητες. Οι γερμανικές μετοχές, οι οποίες σημείωσαν άνοδο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, παραμένουν σε σταθερά επίπεδα από το καλοκαίρι.
«Υπάρχουν μέλη της κοινοβουλευτικής του ομάδας που αμφισβητούν όλες τις δηλώσεις του καγκελαρίου και αναρωτιούνται: πού είναι τα αποτελέσματα;», λέει η Sudha David-Wilp, ανώτερη ερευνήτρια στο German Marshall Fund με έδρα το Βερολίνο. «Οι προοπτικές είναι δυσοίωνες».
Ο Μερτς ανέλαβε τα καθήκοντά του σε μια δύσκολη περίοδο για τη Γερμανία. Ένας ασταθής και ενίοτε εχθρικός πρόεδρος των ΗΠΑ είχε μόλις επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε διακόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό της γερμανικής βιομηχανίας, ανατρέποντας τις παραδοχές της χώρας σχετικά με την ασφάλεια, ενώ οι σχέσεις με την Κίνα επιδεινώνονταν και ο μακροχρόνιος αγώνας για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος τροφοδοτούσε την άνοδο της ακροδεξιάς.
Η εγχώρια κριτική στον Μερτς
Στην πρώτη του ομιλία ως καγκελάριος, ο Μερτς υποσχέθηκε να τα διορθώσει όλα αυτά. Ανέφερε ότι θα σταματήσει τη μαζική μετανάστευση, θα μετατρέψει τον χρόνια υποχρηματοδοτούμενο ομοσπονδιακό στρατό (Bundeswehr) στον ισχυρότερο στρατό της Ευρώπης και θα τερματίσει μία από τις μακροβιότερες οικονομικές κρίσεις στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας.
«Μπορούμε, με τις δικές μας προσπάθειες, να γίνουμε και πάλι μια μηχανή ανάπτυξης που ο κόσμος θα θαυμάζει», δήλωνε ο Μερτς στους βουλευτές στο Βερολίνο. Υποσχέθηκε ότι οι Γερμανοί θα αισθανθούν τα πρώτα αποτελέσματα της ανανεωμένης οικονομικής ανάπτυξης μέχρι το καλοκαίρι.
Έξι μήνες αργότερα, οι ψηφοφόροι εξακολουθούν να περιμένουν αυτά τα αποτελέσματα.
Αντ' αυτού, ακούν καθημερινά αναφορές για οικονομική αβεβαιότητα και περικοπές θέσεων εργασίας σε μεγάλες γερμανικές εταιρείες. Την περασμένη εβδομάδα, οι σύμβουλοι του Μερτς μείωσαν τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη της Γερμανίας το επόμενο έτος σε κάτω από 1%, αναδεικνύοντας το μέγεθος της πρόκλησης που αντιμετωπίζει ο καγκελάριος για την ανάπτυξη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης. Αναφέρθηκαν σε μακροπρόθεσμα προβλήματα της οικονομίας και γεωπολιτικές αλλαγές που απειλούν το μοντέλο εξαγωγών της Γερμανίας.
Και οι επενδυτές έχουν επανεκτιμήσει τις προοπτικές για τη Γερμανία. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες που εστιάζουν στην εγχώρια αγορά έχουν σημειώσει ελάχιστα κέρδη από τις 30 Σεπτεμβρίου, μετά την άνοδο που σημείωσαν κατά τους πρώτους εννέα μήνες του έτους. Οι μετοχές του τομέα της άμυνας έχουν υποχωρήσει, με επικεφαλής την Rheinmetall AG, η οποία σημείωσε πτώση άνω του 20%.
Ενώ οι οικονομολόγοι και οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι θα χρειαστούν περισσότεροι από έξι μήνες για να φανεί το αποτέλεσμα του πακέτου υποδομών της κυβέρνησης ύψους 500 δισ. ευρώ, οι ψηφοφόροι είναι ήδη απογοητευμένοι από το γεγονός ότι τα τρένα εξακολουθούν να έχουν καθυστερήσεις, οι γέφυρες εξακολουθούν να καταρρέουν και οι αυτοκινητόδρομοι εξακολουθούν να είναι κλειστοί. Από πολιτική άποψη, το μόνο αποτέλεσμα του σχεδίου μέχρι στιγμής είναι ότι οι συντηρητικοί κατηγορούν τον Μερτς για αθέτηση της υπόσχεσής του να περιορίσει τον δανεισμό και ανησυχούν για τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
Οι επικριτές έχουν στοχεύσει τον Μερτς για τον οξύθυμο χαρακτήρα του και για αυτό διχαστικό ύφος. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ηγέτης της αντιπολίτευσης, οι αιχμηρές του απόψεις θεωρούνταν μερικές φορές πλεονέκτημα. Ως καγκελάριος, όμως, μπορεί να αποτελέσουν πρόβλημα.
Όταν προσπάθησε να εξηγήσει την αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησής του τον περασμένο μήνα, ο καγκελάριος καυχήθηκε για τον αυξανόμενο αριθμό απελάσεων και, έμμεσα, παραπονέθηκε για τον αριθμό των μεταναστών που εξακολουθούν να βρίσκονται στα κέντρα των γερμανικών πόλεων - ένα σχόλιο που θεωρήθηκε ρατσιστική από ορισμένους και προκάλεσε ακόμη και διαδηλώσεις. Η αντίδρασή του δεν συνέβαλε καθόλου στην εξομάλυνση της κατάστασης.
«Απλώς ρωτήστε τις κόρες σας, αν έχετε, τι εννοούσα», είπε σε έναν δημοσιογράφο στο Βερολίνο. «Όλοι θα επιβεβαιώσουν ότι υπάρχει πρόβλημα, ειδικά μετά το σούρουπο».
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, στενός σύμμαχος των Χριστιανοδημοκρατών του Μερτς, επιδείνωσε τα προβλήματα στο εσωτερικό της κυβέρνησης συνασπισμού κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Δαμασκό, όταν, συγκλονισμένος από την καταστροφή που είχε υποστεί η πόλη, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η κυβέρνησή του δεν μπορούσε να απελάσει τους Σύρους πρόσφυγες εκεί — κάτι που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική της κυβέρνησης.
Τα σχόλια αυτά έγιναν δεκτά ως ένδειξη ανθρωπιάς από τους Σοσιαλδημοκράτες, τον μικρότερο εταίρο της κυβέρνησης, αλλά οι βουλευτές του Μερτς εξεγέρθηκαν. Τελικά, ο καγκελάριος αντέκρουσε τον κορυφαίο διπλωμάτη του, αλλά αρνήθηκε να τον απομακρύνει από τη θέση του.
Ένας βουλευτής, ο οποίος μίλησε στο Bloomberg υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε ότι αν και η κατακραυγή ήταν φαινομενικά κατευθυνόμενη προς τον Βάντεφουλ, ο πραγματικός στόχος ήταν ο Μερτς.
Καλύτερη η εικόνα του Μερτς στη διεθνή σκηνή
Ο Μερτς έχει κάνει καλύτερη εντύπωση στη διεθνή σκηνή. Σύντομα μετά την εκλογή του, συναντήθηκε με διάφορους ηγέτες και εξασφάλισε πρόσκληση στο Λευκό Οίκο, όπου ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, αυτό δεν έχει αποφέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Ο Τραμπ είναι απλά πολύ ασταθής και απρόβλεπτος για να δημιουργήσει μια λειτουργική σχέση, σύμφωνα με έναν Γερμανό αξιωματούχο, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Bloomberg.
Ο Μερτς προκάλεσε επίσης σύγχυση σε μια συνάντηση των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Οκτώβριο, όταν ανέφερε εσφαλμένα ότι είχε συναφθεί εμπορική συμφωνία με τον μπλοκ Mercosur. Αργότερα, ανέφερε το λάθος ως ένα ασήμαντο ζήτημα.
«Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της ηλικίας είναι ότι ο άνθρωπος γίνεται πιο γαλήνιος και μαθαίνει να διακρίνει μεταξύ του τι είναι ουσιαστικό και του τι δεν είναι», δήλωσε ο Μερτς στους δημοσιογράφους στις 11 Νοεμβρίου, την ημέρα των 70ων γενεθλίων του. «Είμαι ευγνώμων που είμαι σε καλή φυσική κατάσταση και υγιής και μπορώ να επικεντρωθώ πλήρως στα καθήκοντά μου ως καγκελάριος».
Κρίσιμο το 2026
Το επόμενο έτος θα είναι κρίσιμο.
Οι περισσότερες από τις οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησής του θα τεθούν σε εφαρμογή τον Ιανουάριο και οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι οι εταιρείες και οι καταναλωτές θα αρχίσουν να βλέπουν τα αποτελέσματα. Θα διεξαχθούν επίσης εκλογές σε πέντε κρατίδια, οι οποίες θα δείξουν τη θέση του με το εκλογικό σώμα.
Στο Μεκλεμβούργο-Πομερανία και τη Σαξονία-Άνχαλτ, το ακροδεξιό κόμμα AfD έχει την ευκαιρία να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία και να αναλάβει για πρώτη φορά την εξουσία σε περιφερειακό επίπεδο.
«Οι εκλογές αυτές του επόμενου έτους θα προκαλέσουν σίγουρα κάποια ανησυχία», δήλωσε ο David-Wilp. «Είναι προς το συμφέρον αυτής της συμμαχίας να παραμείνει ενωμένη, επειδή το AfD καταγράφει πολύ καλές επιδόσεις».