Τα ζητήματα του εμπολέμου και των Τσάμηδων είναι δύο από τα θέματα που θέτουν οι Αλβανοί από την εποχή που τελείωσαν στη γειτονική χώρα με τον κομμουνισμό. Μέχρι τότε τα θέματα που είχαν δημιουργηθεί με τον πόλεμο του 1940 και την Κατοχή ουσιαστικά θεωρούνταν ξεχασμένα.
Η εποχή που ξεκίνησε για την Αλβανία το χειμώνα του 1991 ήταν πρωτόγνωρη και σημαδεύτηκε από έντοντες και διαρκείς πολιτικές και κοινωνικές ταραχές. Το μόνο στήριγμα που προβλήθηκε τότε για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την κατάσταση, από ιδεολογικής άποψης, ήταν ένας λαϊκιστικός εθνικισμός. Το «Τσάμικο» ήταν ένα από τα θέματα που έδιναν τροφή και ανεσύρθη εύκολα από τη λήθη από τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο πολιτικό στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Από τότε το θέμα συνεχίζει να τίθεται με μεταπτώσεις μέχρι σήμερα. Μαζί με αυτό και το θέμα του εμπολέμου, που ετέθη και πάλι από τον πρωθυπουργό Ράμα σε ομιλία του και για το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, δεν εδόθη απάντηση ξεκάθαρη από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.
Το ζήτημα των Τσάμηδων έλαβε διαστάσεις από τους Αλβανούς κυρίως μετά την αναγνώριση από τη διεθνή κοινότητα του Κοσόβου ως ανεξαρτήτου κράτους (η Ελλάδα δεν έχει αναγνωρίσει) γεγονός που δελέασε τους Αλβανούς με μεγαλοϊδεατισμούς...
Οι Τσάμηδες ήταν ένας παραδοσιακός αγροτικός πληθυσμός μουσουλμάνων Αλβανών συγκεντρωμένος κυρίως στις περιφέρειες Φιλιατών, Παραμυθιάς και Ηγουμενίτσας που εξαιρέθηκε της ανταλλαγής του 1922. H συμβίωσή τους με το χριστιανικό στοιχείο της περιοχής υπήρξε προβληματική (για λεπτομέρειες, όποιος θέλει, υπάρχει το εξαιρετικό βιβλίο της Ελευθερίας Μαντά "Οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου 1923-2000"). Για λόγους κυρίως αυτοσυντήρησης και όχι ιδεολογικής προσέγγισης, όπως αναφέρουν σήμερα ιστορικοί, ένοπλοι Τσάμηδες συνόδευσαν τον ιταλικό στρατό κατά τη σύντομη προέλασή του στο ελληνικό έδαφος τον Νοέμβριο του 1940. Ο τοπικός μουσουλμανικός πληθυσμός υποδέχθηκε πανηγυρικά τους εισβολείς, ενώ σημειώθηκαν λεηλασίες και επιθέσεις εναντίον χριστιανικών χωριών. H υποχώρηση των Ιταλών και η επιστροφή των ελλήνων κατοίκων έθεσε σε κίνηση μια δυναμική αντεκδικήσεων που κατέληξε στην οριστική αποχώρηση των Τσάμηδων από την περιοχή της Θεσπρωτίας το 1944. Οι ηγέτες των Τσάμηδων συνεργάστηκαν με τις κατοχικές Αρχές και συμμετείχαν σε διώξεις, καταστροφές, και μαζικές εκτελέσεις, η πιο γνωστή από τις οποίες υπήρξε η εκτέλεση 49 επιφανών κατοίκων της Παραμυθιάς τον Σεπτέμβριο 1943.
Από τις αρχές του 1990 λοιπόν, η επίσημη Αλβανία ζητεί την επιστροφή των Τσάμηδων και των περιουσιών τους, ενώ συνδέει το θέμα με αυτό της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας που ζει στις ελληνικές περιοχές της Βορείου Ηπείρου.
Μαζί με το θέμα των Τσάμηδων ετέθη και αυτό της εμπόλεμης κατάστασης που διατηρείται, τυπικά, με την Αλβανία από το 1940. Η κυβέρνηση Α. Παπανδρέου ήρε το εμπόλεμο δια ανακοινώσεως του υπουργικού Συμβουλίου τον Αύγουστο του 1987 μετά από εισήγηση του υπουργού Εξωτερικών Κ. Παπούλια, όμως η απόφαση αυτή ουδέποτε επικυρώθηκε από την ελληνική Βουλή. Και αυτό δεν συμβαίνει διότι αντιστοίχως ούτε η Αλβανία έχει πράξει κάτι τέτοιο με την αλλαγή του καθεστώτος στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η εμπόλεμη κατάσταση είχε αρθεί εμμέσως επί Χότζα, όταν το καθεστώς είχε ακυρώσει κάθε νόμο που είχε συνταχθεί επί βασιλείας Ζώγου (τον Απρίλιο του 1939 η αλβανική Βουλή είχε αποφασίσει ότι όποια χώρα βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία είναι εχθρική και προς την Αλβανία). Όμως με την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, ο Σαλί Μπερίσα ακύρωσε κάθε νόμο που υπήρχε επαναφέροντας έτσι ουσιαστικά την απόφαση του 1939. Έκτοτε καμμιά αλβανική Βουλή δεν έχει ασχοληθεί με το ζήτημα.
Αυτά λοιπόν είναι δύο από τα ζήτηματα που έθεσε ο πρωθυπουργός Ράμα σε πρόσφατη ομιλία του. Υπενθυμίζουμε ότι το σοσιαλιστικό κόμμα είναι αυτό που ουσιαστικά ακύρωσε την συμφωνία για τις ΑΟΖ Ελλάδος και Αλβανίας. Η επίσκεψη Κοτζιά λοιπόν που αρχίζει σήμερα γίνεται σε κλίμα πολιτικής έντασης μετά τα όσα ανέφερε ο πρωθυπουργός αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών παλαιότερα πο οδηγήσαν στην ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών χθες στην οποία αναφέρεται: "H Αλβανία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η ευρωπαϊκή της πορεία εξαρτάται από την πιστή εφαρμογή των πέντε αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων είναι και ο σεβασμός της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου. Αυτό προϋποθέτει ότι θα σέβεται τις αποφάσεις των δικαστηρίων, ειδικά όταν πρόκειται για εγκλήματα πολέμου, και αντί να ανακινεί ανύπαρκτα ζητήματα να εφαρμόζει τα προαπαιτούμενα και τις δεσμεύσεις της όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων της γηγενούς Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Ο απαιτούμενος πολιτικός πολιτισμός μεταξύ γειτόνων προϋποθέτει σοβαρότητα, σεβασμό στα ακριβή γεγονότα της ιστορίας και όραμα για σχέσεις που δεν θα επηρεάζονται, βέβαια, από την κατάφωρη, ηθελημένη ή μη, διαστρέβλωση της ιστορικής πραγματικότητας αλλά θα βασίζονται στην οικοδόμηση επάνω σε ισχυρά θεμέλια ενός μέλλοντος που θα διασφαλίζει ουσιαστική πρόοδο στις διμερείς σχέσεις και θα συμβάλει στη σταθερότητα και ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής."
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Τεντώνουν το σχοινί οι Αλβανοί-"Δεν υφίσταται "τσάμικο" ζήτημα" απαντά το Υπ.Εξ
Ιταμή πρόκληση των Αλβανών, θέτουν θέμα Τσάμηδων λίγο πριν την επίσκεψη του Ελληνα ΥΠΕΞ