Το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, που σήμερα βρίσκετε τις προθήκες των βιβλιοπωλείων και θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Δευτέρα στο θέατρο Παλλάς, φαίνεται να έχει τριπλή στόχευση:
- Αποτελεί το «σκαλοπάτι» για να κάνει το επόμενο βήμα, που κατά πολλούς θα είναι η δημιουργία ενός νέου κόμματος.
- Θέλει να ξεκαθαρίσει πως ουδέποτε στην κυβέρνηση που σχημάτισε τον Ιανουάριο του 2015 υπήρχε οποιαδήποτε σκέψη εξόδου από το ευρώ, παραθέτοντας διαλόγους και μαρτυρίες από την εξάμηνη διαπραγμάτευση.
- Να ξεκαθαρίσει τι έγινε την περίοδο 2019-2023 για τον ΣΥΡΙΖΑ που στην πορεία κατέρρευσε κάνοντας και την αυτοκριτική του.
Η διαπραγμάτευση
Ο πρώην πρωθυπουργός μέσα στις 760 σελίδες του βιβλίου του εξιστορεί την δύσκολη περίοδο της διαπραγμάτευσης και τις σχέσεις που ανέπτυξε με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Είχε, όπως περιγράφει, σχεδόν καθημερινές επαφές με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ.
Στην πρώτη επίσκεψή του στο Παρίσι, σύμφωνα με το βιβλίο, ανέφερε στον Γάλλο πρόεδρο: ‘’Του ξεκαθάρισα ότι δεν επιθυμούσα την έξοδο από το ευρώ, αλλά δεν μπορούσα να συνεχίσω τη λάθος συνταγή και για την οικονομία και για την κοινωνία, που βίωνε μια κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης’’.
Για το τηλεφώνημα με τον τότε Αμερικανό πρόεδρο τονίζει: «Στις Βρυξέλλες δέχθηκα τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Ήμουν στο ξενοδοχείο, λίγο πριν αναχωρήσω για τη Σύνοδο. Αφού μου έδωσε συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μου είπε:
«Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω».
«Να ξεκινήσουμε από το καλό;»
«Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα».
«Και το κακό;»
«Το κακό νέο είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντι σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα που ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί»...
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται ειδικά στον ρόλο που έπαιξε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως υπέρμαχος του «Όχι» για το οποίο «πάλεψε» ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών και μετά το καλοκαίρι του 2016 κατά τη διάρκεια των αξιολογήσεων. Αναφέρει χαρακτηριστικά: ‘’Έπλασε για τον εαυτό του συνειδητά την εικόνα του σκληρού Γερμανού, εκείνου που «βάζει στους Έλληνες τα δυο πόδια σ΄ ένα παπούτσι». Μόνο, που στην πραγματικότητα, πίσω από αυτό το αφήγημα κρυβόταν η απροθυμία του να αναμετρηθεί με τα πραγματικά αίτια της κρίσης: τις αδυναμίες του ευρωσυστήματος, τις κοινωνικές ανισότητες, τις αστοχίες των μνημονιακών προγραμμάτων. Αντί για αυτοκριτική, διάλεξε την ηθικολογία. Αντί για λύση, την τιμωρία’’.
Με δραματικό τόνο ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει στην «Ιθάκη» τις συνεχείς αποχωρήσεις του από τη Σύνοδο Κορυφής κατά τη διαπραγμάτευση των 17 ωρών στις 13 Ιουλίου του 2015:
‘’Στάθηκα απέναντί τους και τους είπα με ορθωμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση για παζάρια: «Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε πως πήρατε την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία· είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε μια χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό» (…).
Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: «Τελείωσε».
Θυμάμαι ακόμη καθαρά, σαν να ήταν χθες, τη σκηνή μέσα στο ασανσέρ. Ήμασταν αμίλητοι, εγώ, οι αστυνομικοί και η Ελένη, η γραμματέας μου, με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία. Έσπασα τη σιωπή: «Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα» δεν ήταν απόγνωση. Ήταν πικρή συνείδηση. Ήξερα τι σήμαινε…
Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα που ήταν στη γραμμή «Μην κάθεσαι άλλο, σήκω και φύγε, this is a coup». Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν σκυφτός σε μια καρέκλα, με τους αγκώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του. Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω: «Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;» «Δεν ξέρω», μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύφλεκτος από χαρακτήρα, είπε: «Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς» (…)
Ξανακατεβαίνω κάτω. Αρχίζουν και μαζεύονται όλοι και όταν ξαναρχίζει η συνεδρίαση παίρνω τον λόγο. «Είμαστε όλοι πολύ κουρασμένοι. Έχετε άλλη πρόταση ή να φύγουμε;». Αυτοί ξανά τα ίδια. «Αυτό είναι ντροπή», τους λέω, «δεν έχει κανένα νόημα να το συνεχίσουμε» - και φεύγω ξανά. «Σταματάμε εδώ. Γεια σας!» Για δεύτερη φορά έφυγα από την αίθουσα (…)
Όπως κατευθυνόμουν για το γραφείο μας, περπατώντας στον διάδρομο, αισθάνθηκα να με ακολουθεί κάποιος τρέχοντας. Ήταν ένας εύσωμος Γάλλος αστυνομικός, που ερχόταν ασθμαίνοντας προκειμένου να με σταματήσει και από πίσω του ακολουθούσε ο Ολάντ. Μπήκαμε μαζί στο γραφείο της ελληνικής αποστολής. Καθίσαμε αποκαμωμένοι στον μικρό καναπέ, ο ένας στη μια άκρη και ο άλλος στην άλλη, και άρχισε να μου λέει: «Όχι, Αλέξη, δεν πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να μείνουμε να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση» (…)
Μετά τον Ολάντ, ήρθε στο γραφείο μας ο Τουσκ, για να μου πει πως θα έπαιρνε άμεσα πρωτοβουλία να γεφυρώσει τις διαφορές και να καταλήξουμε σε συμφωνία. «Δεν πρόκειται να φύγουμε», μου είπε, «αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία» (…)
Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις και καταφέραμε να φτάσουμε σε συμφωνία, ήρθε η Μέρκελ στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας, αποκαμωμένη και χλομή από την κούραση και μου είπε: «Αλέξη, έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγμάτευση για την Ουκρανία, έξω να έχει βομβαρδισμούς, διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν… αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει».’’
Ο Γιάνης Βαρουφάκης
Την "τιμητική" του μέσα στο βιβλίο έχει ο Γιάνης Βαρουφάκης καθώς ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται πως του αποδίδει ευθύνες για τους χειρισμούς του και τις όχι καλές σχέσεις που ανέπτυξε με τους ομολόγους του: "Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από «asset» μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι του οι συνεργάτες". Αναφέρεται και στη φωτογράφιση που είχε κάνει για το περιοδικό PARIS MATCH. “Η φωτογραφία που προκάλεσε τις πιο έντονες αντιδράσεις ήταν εκείνη στο μπαλκόνι με τον Γιάνη και τη Δανάη μπροστά σε τραπέζι στρωμένο με ψάρια, θαλασσινά και με φόντο την Ακρόπολη…
Εδώ δίναμε λοιπόν έναν υπαρξιακό αγώνα, την ίδια ώρα ο υπουργός Οικονομικών έκανε φωτογραφίσεις προώθησης των βιβλίων του στο εξωτερικό και είχε επιδοθεί σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι προσωπικής προβολής, το οποίο φλέρταρε απροκάλυπτα με τη ματαιοδοξία. Ήταν φανερό πια πως λειτουργούσε με βάση μια αμιγώς προσωπική ατζέντα”».
Ο πρώην πρωθυπουργός εξιστορεί στο βιβλίο του πως αποφάσισε, το βράδυ της ανακοίνωσης του δημοψηφίσματος, να τον αποπέμψει από το υπουργείο Οικονομικών, ενώ σύμφωνα με αναφορά στο βιβλίο το είχε ζητήσει και η Άνγκελα Μέρκελ: «Εξαίρεση στο κλίμα της χαράς ήταν εκείνο το βράδυ ο Βαρουφάκης. Κυριολεκτικά δεν μιλιόνταν, προφανώς επειδή διαισθάνονταν αυτό που ερχόταν. Είχε φτάσει με τη σύζυγο του Δανάη στο Μαξίμου, αφού εντωμεταξύ είχε προλάβει να διαπράξει το τελευταίο του ατόπημα. Είχε σπεύσει να κάνει δηλώσεις από το Υπουργείο του πριν από το δικό μου διάγγελμα…
Όταν ήρθε λοιπόν στο Μαξίμου, του είπα «Γιάνη, έκλεισε ένας κύκλος, πετύχαμε μια πολύ σημαντική νίκη και τώρα πρέπει να πάμε να πετύχουμε και μια συμφωνία η οποία θα είναι βιώσιμη. Έπαιξες έναν καθοριστικό ρόλο, αλλά ο ρόλος αυτός έχει τελειώσει. Δεν είσαι το πρόσωπο πάνω στο οποίο μπορεί να στηθεί μία στρατηγική συμφωνίας και πρέπει να κάνω ανασχηματισμό. Και σου προτείνω να πάρεις άλλο Υπουργείο». Αυτός έδειξε πολύ χολωμένος. Μου είπε ότι κατά την άποψή του δεν θα μπορούσε να υπάρξει συμφωνία. Από την αρχή, είπε, είχε αυτήν την εκτίμηση και επίσης δεν ήθελε να πάρει άλλο Υπουργείο».
Κυβέρνηση 2015
Πολλές αναφορές κάνει ο Αλέξης Τσίπρας σε συνεργάτες του που είχαν άλλη οπτική από τη δική του ξεκάθαρη τοποθέτηση πως η έξοδος από το ευρώ δεν ήταν κάτι υπό συζήτηση και δεν μπήκε ποτέ στο τραπέζι παρά τις πιέσεις της Γερμανίας, της Ολλανδίας, άλλων βόρειων χωρών και των σκληρών του ΔΝΤ. Αναφέρει χαρακτηριστικά για το πρώτο υπουργικό συμβούλιο που συγκάλεσε: "Το πιο σοβαρό, όμως πρόβλημα δεν ήταν η ενδυμασία, αλλά οι δηλώσεις τους πριν και μετά την ορκωμοσία. Μέχρι να προσέλθουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ορισμένοι πρέπει να είχαν ανεβάσει ο καθένας τους από μια μονάδα τουλάχιστον τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Ο ένας κοινωνικοποιούσε Υπηρεσίες, ο άλλος προσλάμβανε απολυμένους, ο τρίτος έδιωχνε τους Κινέζους από τον Πειραιά. Επικρατούσε η αισιοδοξία της βούλησης και απουσίαζε η απαισιοδοξία της νόησης".
Περιγράφει και την αντίδραση του Παναγιώτη Λαφαζάνη, όταν με την παρουσία και άλλων υπουργών ανακοίνωσε την απόφαση του η χώρα να πάει σε δημοψήφισμα: "Μίλησε για κατάσταση «πολέμου». Θεωρούσε βέβαιο ότι οι εταίροι δεν θα αποδέχονταν το δημοψήφισμα και πως έπρεπε να προετοιμαστούμε, από τη Δευτέρα κιόλας, για την επόμενη φάση: να ελέγξουμε τους βασικούς κρίκους του κράτους και να ξεκινήσουμε τη μετάβαση στο εθνικό νόμισμα. «Εκεί θα οδηγηθεί το πράγμα», είπε με σιγουριά. Πρότεινε μάλιστα να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδας. Τον διέκοψα: «Τι ακριβώς παίρνουμε και πως το παίρνουμε, Παναγιώτη;». Εκείνη την ώρα δεν είχα καμία διάθεση για θεωρητικολογίες. Ήμασταν σε καθεστώς απόλυτης πίεσης…
Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς".
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου
Σχεδόν δυο σελίδες αφιερώνει ο πρώην πρωθυπουργός στη σχέση του με την επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας, καταλογίζοντάς της κωλυσιεργία στις κρίσιμες διαδικασίες της Βουλής τον Αύγουστο του 2015. ‘’Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει να αναλάβει τη θέση της Προέδρου της Βουλής, σε μια προσπάθεια να δώσουμε εικόνα ανανέωσης και μαχητικότητας …
Όταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: «Θα πάμε στον ΟΗΕ». Κι όταν, σχεδόν απελπισμένος, την ρωτούσα «Κι αν πάμε, τι ακριβώς, θα αλλάξει; Δεν θα έχουν καταρρεύσει ήδη τα δημόσια ταμεία και οι τράπεζες;», επανερχόταν πεισματικά: «Το χρέος είναι επονείδιστο στον ΟΗΕ πρέπει να απευθυνθούμε». Επέμενε σε μια δική της, αυστηρά μονοδιάστατη αντίληψη για το πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως τις επείγουσες ανάγκες της χώρας και τις πολιτικές προκλήσεις της συγκυρίας…
Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση. Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους Βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζαν εσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν ως το επόμενο πρωί’’.
Ο Παύλος Πολάκης
Τα «λάθη» και οι άστοχες δηλώσεις που έκανε ο Παύλος Πολακης δεν έμειναν ασχολίαστα από τον Αλέξη Τσιπρα. Μάλιστα επιλέγει να αναφερθεί σε γεγονότα που συνέβησαν στην προεκλογική περίοδο αφήνοντας να εννοηθεί ότι κόστισαν εκλογικά στην Κουμουνδούρου.
Αναφέρεται στις ευρωεκλογές του 2023. "Με την κεκτημένη ταχύτητα της καταγγελίας, οδηγηθήκαμε σε λάθη που εξαφάνιζαν το δίκιο μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου λάθους ήταν η άδικη επίθεση του Πολάκη στον υποψήφιο Ευρωβουλευτή της ΝΔ Κυμπουρόπουλο, λίγο πριν από τις ευρωεκλογές. Αυτό αντιμετωπίστηκε από τη ΝΔ ως μάννα εξ ουρανού». Μάλιστα σημειώνει πως τότε δόθηκε η ευκαιρία στον Κυριακό Μητσοτάκη να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας σε βάρος του κ. Πολάκη και έτσι ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχεται ότι δεν είχε άλλο δρόμο από το να στηρίξει τον υπουργό του μετατρέποντας την μομφή σε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση".
Ο κ.Τσίπρας επιλέγει να σταθεί και στην εποχή της πανδημίας. "Μέσα σε στην ιδιόμορφη και δύσκολη αυτή περίοδο, εμφανίστηκε πάλι με το δικό του «μπαϊράκι» ο Παύλος Πολάκης. «Χωρίς καμία συνεννόηση, με αναρτήσεις και δηλώσεις του, υποβάθμισε την αξία των εμβολίων, αμφισβητούσε τις οδηγίες της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων και ασκούσε έντονη κριτική στον Σωτήρη Τσιόδρα., κατηγορώντας τους επιστήμονες ως καθοδηγούμενους από πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες", γράφει ο πρώην πρωθυπουργός.
Μάλιστα σημειώνει πως τότε ήταν η πρώτη φορά που σκέφτηκε τη διαγραφή του χανιώτη βουλευτή και αναφέρει «Αρκετοί είχαν εισηγηθεί τότε να τον διαγράψω… Τελικώς, όμως, αν και ομολογώ ότι το σκέφτηκα πολύ, δεν αποφάσισα κάτι τέτοιο».
Ο Αλέξης Τσίπρας επιλέγει να αναφερθεί και στα γεγονότα που έγιναν πριν την ήττα στις εκλογές του 2023 περιγράφοντας με μελανά χρώματα το τι συνέβαινε στην Κουμουνδούρου φέρνοντας ως παράδειγμα τις προειδοποιήσεις του Παύλου Πολάκη να συμπληρωθεί το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ στα Χανιά από φιλικό του πρόσωπο. "Υπήρξε μια έντονη συναισθηματική φόρτιση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, σχεδόν ένας οδυρμός για το τι θα σήμαινε η απουσία του Πολάκη από τα ψηφοδέλτια: ότι θα προκαλούσε αποσυσπείρωση, ότι θα «καταστρεφόμασταν» χωρίς αυτόν στην Κρήτη, ότι θα άνοιγε νέο κύκλο εσωκομματικής κρίσης. Το οξύμωρο είναι ότι ο οδυρμός διαπερνούσε όλες τις τάσεις. Η επιθυμία τους ήταν να ορίζουν οι τάσεις και όχι ο Πρόεδρος και τα συλλογικά όργανα τους υποψήφιους. Κι αυτή η επιθυμία αποδείχθηκε ισχυρότερη από τις διαφορές τους".
Εν τω μεταξύ η απόφαση του Παύλου Πολάκη να κάνει ανάρτηση με τις φωτογραφίες 13 δικαστών και 15 δημοσιογράφων αναφέρει πως ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι «Εξοργίστηκα. Έβγαλα μια ανακοίνωση με την οποία τον έθετα εκτός ψηφοδελτίων, με αποτέλεσμα αντιδράσεις από όλες τις πλευρές μέσα στο κόμμα. Όχι μόνο συνοδοιπόροι του Πολάκη, αλλά και εσωκομματικοί αντίπαλοί του, αντιτάχθηκαν με σφοδρότητα στην απόφαση αυτή… Με δυο λόγια, το ατόπημα του Πολάκη ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία της ΝΔ να πλήξουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Η απόφαση που τον έθετε εκτός ψηφοδελτίων ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία των τάσεων να πλήξουν εμένα». Τελικά η τραγωδία των Τεμπών, άλλαξε τα δεδομένα, ανέτρεψε τις εξελίξεις και με τη συγνώμη του ο Παύλος Πολάκης μπήκε στις λίστες για τις εκλογές.
Ο Νίκος Παππάς
Έξω από το «κάδρο» δεν έμεινε ούτε ο Νίκος Παππάς. Μετά την καταδικαστική απόφαση που είχε στη διαμάχη του με τον επιχειρηματία Καλογρίτσα αναφέρει: «Επικοινώνησα αμέσως με τον Νίκο, αναμένοντας να δω ποια στάση θα κρατούσε ο ίδιος. Φανερά πληγωμένος από την απόφαση, δεν έδειξε καμία διάθεση να θέσει ζήτημα παραίτησης, προσωρινής αποχής ή έστω να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποσυρθεί από την πρώτη γραμμή, ενόψει εκλογών».
Και συνεχίζει λέγοντας πως «εκ των υστέρων, εκτιμώ ότι έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το κόμμα αλλά και τον εαυτό του, αποσύροντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Κι αυτό, γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».
Η άρνηση Αχτσιόγλου
Με τον τίτλο του κεφαλαίου «το ναυάγιο» ο Αλέξης Τσίπρας δίνει και την δική του απάντηση για το ποτέ πήρε την απόφαση να φύγει από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το σχέδιο ομαλής μετάβασης «εν πλω» που κράτησε μόλις ένα 24ωρο.
Είχε αποφασίσει ότι θα φύγει από την προεδρία μετά την ήττα κατά 20% από τη Νέα Δημοκρατία τον Μάιο του 2023, γράφει ο πρώην πρωθυπουργός στην «Ιθάκη» εξηγώντας τα βήματα που δείχνουν πως ποτέ δεν είχε πρόθεση να αφήσει το κόμμα ακυβέρνητο.
Αποφασίζοντας ο Αλέξης Τσίπρας να μην αφήσει το κόμμα χωρίς προσανατολισμό αρχίζει να επεξεργάζεται τις εναλλακτικές μέχρι και τις εκλογές του Ιουνίου. Όπως σημειώνει ήταν τα λόγια του Νίκου Μαραντζίδη που τον κινητοποίησαν πριν τις δεύτερες κάλπες: «Εσύ είσαι ήδη τελειωμένος. Είσαι σαν του Εβραίους κρατούμενους που τους πήγαιναν μεταγωγή στο Άουσβιτς. Και είσαι στο σταθμό πριν επιβιβαστείς στο τρένο. Έχεις δυο επιλογές. Ή να επιβιβαστείς, για να βρεθείς μετά από κάποιες μέρες στα κρεματόρια ή να επιχειρήσεις να το σκάσεις, που και πάλι οι περισσότερες πιθανότητες είναι να σε πυροβολήσουν».
Έτσι αποφασίζει να ενεργοποιήσει ένα μεταβατικό σχέδιο αποκαλύπτοντας στο βιβλίο ότι το «δαχτυλίδι» είχε σκοπό να δώσει στην Έφη Αχτσιόγλου. «Η σκέψη μου αρχικά πήγε στην Έφη Αχτσιόγλου» τονίζει ο πρώην πρωθυπουργός και δίνοντας λεπτομέρειες για το πως κινήθηκε σημειώνει πως μαζί με τον διευθυντή του πολιτικού του γραφείου Μιχάλη Καλογήρου αρχίζει, μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των εκλογών του 2023, να κάνει τα βήματα. «Θα ήταν ο απόλυτος αιφνιδιασμός για τον Μητσοτάκη» εξηγεί ο Αλέξης Τσίπρας μιας και στις επαναληπτικές εκλογές «θα είχε μπροστά του ένα νέο πρόσωπο. Μια σοβαρή νέα πολιτικό, με σημαντική απήχηση τότε στο εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ όσο και πέρα από αυτό».
Ο κ.Τσίπρας την καλεί, όπως αναφέρει, στο γραφείο του στην Κουμουνδούρου για να συζητήσουν παρουσία και των κυρίων Καλογήρου και Μαραντζίδη. «Δεν έχασα χρόνο μπήκα κατευθείαν στο θέμα. Της παρουσίασα την ιδέα μου προσπαθώντας να εξηγήσω με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια το σκεπτικό της. Η αντίδραση της με ξάφνιασε» γράφει ο Αλέξης Τσιπρας και συνεχίζει: «Μου είπε πως ποτέ δεν της είχε περάσει από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες που θα είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού». Εκείνος επέμεινε προκειμένου να τη μεταπείσει «Τη διαβεβαίωσα πως θα ήμουν συνεχώς δίπλα της. Αν μεν πηγαίναμε καλά στις εκλογές και ανεβάζαμε έστω και μια μονάδα τα ποσοστά μας σε σχέση με τον Μάιο, θα ήμασταν όλοι κερδισμένοι. Αν πάλι δεν πηγαίναμε καλά, η ευθύνη θα βάραινε αποκλειστικά εμένα». Η Έφη Αχτσιόγλου ζήτησε χρόνο να το σκεφτεί και την επόμενη ημέρα του τηλεφώνησε και του μετέφερε την οριστική της άρνηση στην πρόταση. Έτσι μέσα σε ένα 24ωρο το σχέδιο ναυάγησε.
Όπως σημειώνει ο πρώην πρωθυπουργός «η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνης της, παίρνοντας αποστάσεις από εμένα, θα μπορούσε να πείσει τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα, χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και τη σημασία της δικής μου στήριξης».
Ο Στέφανος Κασσελάκης
Για τον διάδοχό του στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει: «Ήταν ένα πρόεδρος απολύτως ανάρμοστος για το κόμμα του. Ένας πολύ φιλόδοξος άνθρωπος, που δεν είχε όμως καμία γνώση του κομματικού περιβάλλοντος, ούτε και της ελληνικής πραγματικότητας. Είχε μεγαλώσει στις ΗΠΑ. Δεν γνώριζε ούτε τα βασικά της ελληνικής πολιτικής σκηνής, ούτε τα βασικά της σύγχρονης ελληνικής Πολιτικής Ιστορίας.
Η εικόνα στην αρχή ήταν λίγο κωμικοτραγική…
Κάπως έτσι και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ, στην απελπισία της, εξέλεξε τον Στέφανο».
Εξιστορεί, μάλιστα και έναν διάλογο που είχε μαζί του η σύζυγός του Μπέτυ όταν τον συνάντησε μετά την επιστροφή του από τις ΗΠΑ το καλοκαίρι του 2023: ‘’Παρά το τζετ λαγκ, τον δέχτηκα στο σπίτι μου μαζί με τον σύζυγό του Τάιλερ. Προς έκπληξή μου, γρήγορα συνειδητοποίησα ότι είχε έρθει για να μου ανακοινώσει την απόφαση του να είναι υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος… Προσπάθησα να τον αποθαρρύνω…
Κατά τη γνώμη μου, του τόνισα, ήταν μια παρακινδυνευμένη απόφαση, καθώς «θα έτρωγε πολύ ξύλο, χωρίς να έχει καμία ελπίδα να εκλεγεί». Ο ίδιος, όμως ήταν απολύτως βέβαιος ότι θα εκλεγεί. Μου φάνηκε υπερφίαλος. Είχε τη βεβαιότητα όχι μόνο ότι θα εκλεγεί Πρόεδρος στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ότι σύντομα θα εκλεγεί και Πρωθυπουργός. Όταν έφυγαν, η Μπέττυ γυρίζει και μου λέει:
«Αυτός θα τα φάει τα μούτρα του!».
«Γιατί το λες;»
«Δεν άκουσες τι με ρώτησε; Σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδιά και η αγωνία του είναι πως θα τα μεγαλώσουν στο Μαξίμου».
«Και τι του απάντησες;»
«Αγάπη να υπάρχει και όλα γίνονται. Τι να του απαντήσω;»
Τελικά έπεσα έξω στην εκτίμησή μου. Ο Κασσελάκης εξελέγη. Ή μάλλον οι υποψήφιοι και κυρίως η Αχτσιόγλου, κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη. Και το «ξύλο» δεν το έφαγε τελικά αυτός. Άρχισε να το τρώει ο ΣΥΡΙΖΑ από την επόμενη μέρα της εκλογής’’.
Ο Παυλόπουλος από το... 2008
Με ένθερμο τρόπο αναφέρεται ο πρώην Πρωθυπουργός στον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, με τον οποίο είχαν γνωριστεί το Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου. “Εκείνες τις ώρες ήταν σε διαρκή και καθημερινή επικοινωνία μαζί μου με ειλικρινή διάθεση να αποφευχθούν τα χειρότερα, δηλαδή να μην κλιμακωθεί η βία” περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας. “Τότε άρχισε να διαμορφώνεται ανάμεσά μας μια σχέση ειλικρίνειας, αμοιβαίας εκτίμησης και ουσιαστικής επικοινωνίας” συνεχίζει, σχέση η οποία “με τον καρό, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου να τον προτείνω για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας”.
Από την εποχή της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου και την διαχείριση της κρίσης που προκάλεσε, Αλέξης Τσίπρας και Προκόπης Παυλόπουλος είχαν διαμορφώσει, όπως γράφει ο πρώην πρωθυπουργός μια «σχέση ειλικρίνειας, αμοιβαίας εκτίμησης και ουσιαστικής επικοινωνίας», σχέση η οποία «με τον καρό, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου να τον προτείνω για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας».
Η κριτική για το δημοψήφισμα στον ΓΑΠ, “άφωνος” για τον Καραμανλή
Δεν είναι λίγες, ακόμη, οι αναφορές της “Ιθάκης” στο πρόσωπο του πρώην Πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος διετέλεσε Πρωθυπουργός στα χρόνια της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ. Όλα ξεκινούν στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, όταν ο Αλέξης Τσίπρας καλείται ως ομιλητής, αλλά η πρόσκληση θεωρήθηκε παγίδα για τον ίδιο, όπως εξομολογείται αργότερα. “Ό,τι δεν κατόρθωσε όμως να πετύχει το τέχνασμα Παπανδρέου στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ με την πρόταση μετεκλογικής συνεργασίας που απορρίφθηκε, το πέτυχε ο Δεκέμβριος και τα συνταρακτικά γεγονότα μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου” υποστηρίζει ο κ. Τσίπρας, προσθέτοντας ότι η πρόσκληση να μιλήσει στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ήταν “με σκοπό να με “εκθέσουν”.
Ακόμη, μιλώντας επικριτικά για τον Γιώργο Παπανδρέου και την απόπειρά του για δημοψήφισμα, “στη Βουλή, χωρίς να γνωρίζω όλη αυτή τη διαβούλευση που εκτυλισσόταν τότε στο παρασκήνιο, πήρα το λόγο και προκάλεσα τον Παπανδρέου να διεξάγει δημοψήφισμα, ώστε την απόφαση να επικυρώσει ή να απορρίψει ο ελληνικός λαός. Τελικά, μπροστά στο κρίσιμο σταυροδρόμι, αυτός επέλεξε τον φαινομενικά ασφαλέστερο δρόμο, εκείνον που, με μαθηματική ακρίβεια, θα οδηγούσε στην πολιτική του καταστροφή. Αποφάσισε να επικυρώσει τη σύμβαση με το ΔΝΤ μόνο με την κυβερνητική πλειοψηφία των 160 εδρών. Ούτε με αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών ούτε μέσω δημοψηφίσματος. Και τα δύο είχαν τον κίνδυνο της ήττας, αλλά όχι τη βεβαιότητα της διάλυσης” σχολιάζει με νόημα ο κύριος Τσίπρας, αποφεύγοντας κάθε σκληρή αναφορά στον πρώην Πρωθυπουργό, Κώστα Καραμανλή.
Οι ενδοιασμοί και ο … Θεοδωράκης
Αν και ο πρώην Πρωθυπουργός δεν παραγνωρίζει ότι ο Πρόεδρος του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης του ήταν ένα πρόσωπο γνώριμο λόγω των τηλεοπτικών τους συνεντεύξεων, εντούτοις εκτιμά πως η κυβερνητική τους συνεργασία θα προσέκρουε σε ιδεολογικές και πολιτικές αντιθέσεις, εφόσον τελικά συνέπρατταν.
Όμως, τον προσκάλεσε τον Γενάρη του 2015 στην Κουμουνδούρου λίγα λεπτά μετά τον Πάνο Καμμένο, διερευνώντας το ενδεχόμενο συνεργασιών. Ενημερώνοντας τον κ. Καμμένο για μια τέτοια κυβερνητική προοπτική, “σκέφτομαι, λοιπόν, να προτείνω και στον Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην Κυβέρνηση» περιγράφει ο κ. Τσίπρας και μεταφέρει ως απάντηση του κ. Καμμένου πως «μην τον φέρεις αυτόν, θα μας διαλύσει, θα τα δίνει όλα στους έξω» . Κατά την αφήγηση Τσίπρα, “ο Σταύρος Θεοδωράκης πέρασε την κεντρική πόρτα των γραφείων της Κουμουνδούρου. Μπήκε στο κτίριο χωρίς να κάνει δηλώσεις και άρχισε να ανεβαίνει από τις σκάλες. Δεν μπορούσα να φανταστώ πόσο σημαντική θα ήταν τελικά αυτή η λεπτομέρεια. Με τον Σταύρο Θεοδωράκη τίποτα δεν ήταν προεξοφλημένο, το αντίθετο. Καμμένος και Θεοδωράκης κινούνταν σε τελείως διαφορετικά πολιτικά και αισθητικά μήκη κύματος. Εντούτοις, πίστευα ότι μετά τις εκλογές τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν”.
“Είχαν γίνει κάποιες διερευνητικές επαφές για να κλειστεί το ραντεβού, αν και γενικά στην κυρίαρχη διαιρετική τομή της εποχής, ο Θεοδωράκης και το Ποτάμι δεν συγκαταλέγονταν στις λεγόμενες αντιμνημονιακές δυνάμεις. Υπήρχε ένα μεγάλο μέρος στον ΣΥΡΙΖΑ που τον αντιπαθούσε έντονα, αλλά και ορισμένοι που πίστευαν ότι η συμμετοχή του στην Κυβέρνηση θα βοηθούσε. Και εγώ είχα γενικά καλή σχέση μαζί του, από την εποχή που ήταν δημοσιογράφος και του είχα παραχωρήσει και κάποιες ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις. Ωστόσο, ομολογώ δεν ήμουν απόλυτα πεπεισμένος ότι θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε αρμονικά, γιατί το κλίμα τότε ήταν πολωμένο στη διαχωριστική γραμμή Μνημόνιο - αντι-Μνημόνιο κι αυτό θα δυσκόλευε τις κινήσεις μας”, προσθέτει ο πρώην Πρωθυπουργός, προεξοφλώντας εμμέσως την αδυναμία συνεργασίας τους.
Ο “οπαδός της εξόδου” Λαφαζάνης
Αναφερόμενος στην πρώην Πρόεδρο της Βουλής, ο Αλέξης Τσίπρας την αθροίζει με τους “οπαδούς της εξόδου” από το ευρώ, όπως και ο πρώην Υπουργός και επικεφαλής του “Αριστερού Ρεύματος”, Παναγιώτης Λαφαζάνης. Όπως αφηγείται ο Αλέξης Τσίπρας, “μετά τη συμφωνία, η Κωνσταντοπούλου, για να αντιταχθεί στις κεντρικές επιλογές της Κυβέρνησης, μετατράπηκε σε αντίπαλη φωνή. Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση. Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζανεσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν ως το επόμενο πρωί”.
Στο πλαίσιο αυτό, “το αποκορύφωμα της απρόβλεπτης και εμμονικής στάσης της ήρθε όμως αργότερα, τον Αύγουστο, στις διαδικασίες ψήφισης της δανειακής σύμβασης. Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής, έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά, η οποία υπονόμευε τον ρόλο που έπρεπε να υπηρετεί. Αντί για θεσμική εγγυήτρια, είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης του Κοινοβουλίου. Εξαντλούσε εσκεμμένα και κρατούσε το Σώμα της Βουλής ξάγρυπνο μέχρι τις 6 το πρωί, χωρίς να υπηρετεί κανέναν θεσμικό σκοπό, πέρα από την ανάγκη για την έκφραση της διαφωνίας της με θεαματικό τρόπο” υπενθυμίζει για τις δραματικές εκείνες στιγμές ο πρώην Πρωθυπουργός, συμπεραίνοντας πως “δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα”.
Η υποτίμηση της «Ομπρέλας»
Παράλληλα, ο πρώην Πρωθυπουργός δεν φείδεται αναφορών και για ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, αν και μερικά εξ’ αυτών, όπως για παράδειγμα ο Νίκος Βούτσης, συνηγόρησαν στην ανάδειξή του στην ηγεσία του κόμματος. Ωστόσο, η ήττα του 2019 δημιούργησε νέα εσωκομματικά δεδομένα και τον “ Δεκέμβριο του 2020, λοιπόν, με επισκέφτηκαν στο γραφείο μου με κάθε επισημότητα ο Βούτσης, ο Τσακαλώτος, ο Βίτσας, ο Παπαδημούλης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας. Η πολυμελής αυτή αντιπροσωπεία ήρθε να μου ανακοινώσει ότι συγκροτείται μια νέα τάση, την οποία βάφτισαν «Ομπρέλα».
“Ποια ήταν η πολιτική, ή ιδεολογική, βάση αυτής της συσπείρωσης; Μία και μόνη. Η αντίθεσή τους στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε έναν σύγχρονο, μαζικό, δημοκρατικό και ανοικτό κόμμα της Αριστεράς. Και η αντίθεση με μένα, που στήριζα αυτό τον μετασχηματισμό” τονίζει ο πρώην Πρωθυπουργός, ενώ “εκτιμώ τότε ότι ήταν μια πρωτοβουλία χωρίς ιδιαίτερο πολιτικό βάρος, που δεν θα μπορούσε να ανακόψει τη στρατηγική μας. Μέσα μου κυριαρχούσε η βεβαιότητα πως, όταν θα έφτανε η ώρα του Συνεδρίου, τα μέλη του κόμματος και ο προοδευτικός κόσμος θα έπαιρναν τον μετασχηματισμό στα χέρια τους. Και τίποτε δεν θα μπορούσε να τον σταματήσει”.
“Ήταν μια σωστή εκτίμηση, αλλά με εσωκομματικούς όρους. Εκείνο που υποτίμησα ήταν πως δεν επρόκειτο απλώς για εσωτερικές εξελίξεις που δεν ενδιέφεραν την κοινωνία. Επιδρούσαν αρνητικά στην ήδη βεβαρημένη εικόνα του κόμματος”, όπως συμπεραίνει.
Ευθείες βολές κατά του Τσακαλώτου εκτοξεύει ο Αλέξης Τσίπρας στο βιβλίο του με αφορμή ένα παλιό κείμενο που είχε υπογράψει μαζί με άλλα στελέχη της «Ομπρέλας», το οποίο και έκανε ζημιά προεκλογικά στον ΣΥΡΙΖΑ
Η “Δήμητρα” και ο… Τσακαλώτος
Αν και ο Αλέξης Τσίπρας θεωρεί ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος υπήρξε το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να διαδεχθεί τον Γιάνη Βαρουφάκη ως Υπουργός Οικονομικών, εντούτοις “η Ν.Δ. είχε στα χέρια της ένα εσωκομματικό κείμενο, που υπέγραψε ο Τσακαλώτος μαζί με άλλα στελέχη της «Ομπρέλας», γραμμένο καιρό πριν από τις εκλογές, όταν είχα ζητήσει να τεθούν σοβαρές προτάσεις για το προεκλογικό μας πρόγραμμα. Εκείνοι, λοιπόν, πρότειναν την ιδέα τοπικών νομισμάτων, την οποία θεώρησαν τόσο λαμπρή, ώστε την έδωσαν και στη δημοσιότητα”, όπως αφηγείται ο κ. Τσίπρας.
“Θυμάμαι ότι είχα τότε πραγματικά εξοργιστεί κυρίως με τον Τσακαλώτο, την πλήρωσε όμως ο Ανδρέας Ξανθός. Ήταν ίσως η μοναδική φορά που μίλησα σε τόσο έντονο τόνο και μάλιστα σε έναν άνθρωπο με ήπιο χαρακτήρα, όπως ο Ανδρέας. Αλλά αυτός βρέθηκε κατά τύχη μπροστά μου τη στιγμή που το έμαθα και αυτός πλήρωσε τη νύφη. Έφτασα να του φωνάζω: «Αν δεν θέλετε να ξανακερδίσουμε ποτέ εκλογές, αν θέλετε να υπονομεύσετε το κόμμα, πείτε το καθαρά», όπως περιγράφει, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα για το παράλληλο νόμισμα κόστισε στο εκλογικό αποτέλεσμα του κόμματος.
Η “Κίνηση Μελών”
Απέναντι στην “Ομπρέλα” οργανώθηκαν στελέχη που είχαν ως προμετωπίδα τους τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με ρητορική και εσωκομματικές πρακτικές, ωστόσο, που δε φαίνεται να ενθουσίαζαν τον Αλέξη Τσίπρα. “Απέναντι στην «Ομπρέλα» δραστηριοποιήθηκε ένα άλλο μπλοκ, στο οποίο πρωτοστάτησαν στελέχη όπως ο Παππάς, ο Πολάκης και η Τζάκρη. Τους κινούσε υποτίθεται η στήριξη του σχεδίου επανεκκίνησης, αλλά εκείνο που τους συγκινούσε ήταν η αντιπαλότητα με την «Ομπρέλα». Η αντιπαλότητα αυτή δεν ήταν μόνο πολιτική. Ήταν και μια σύγκρουση κουλτούρας και ύφους, που έφτανε και στη βάση του κόμματος. Οι μεν υποστήριζαν ένα κόμμα κλειστό μεν, αλλά σοβαρό και μετρημένο. Οι δε πρότειναν μια πιο λαϊκή, σκληρή, αντι-δεξιά γραμμή, βασισμένη κυρίως στην αντιδεξιά ρητορική και στην καταγγελία. Οι μεν προέβαλλαν μια πιο ορθολογική επιχειρηματολογία, αλλά συχνά δυσνόητη και ελιτίστικη. Οι δε μιλούσαν μια γλώσσα κατανοητή, αλλά εξέπεμπαν έναν λόγο επιθετικό, συχνά τοξικό, σε μια περίοδο που οι πολίτες ήθελαν ηρεμία και όχι όξυνση. Μια σύγκριση του Πολάκη με τον Τσακαλώτο μπορεί ίσως να αποδώσει καλύτερα αυτή τη διαφορά ύφους και κουλτούρας”, όπως επισημαίνεται.
Η μεγάλη “ακατανόητη” εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ
Σε μια ανάγνωση με απόσταση δεκαετίας, ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί να συνοψίσει σε μερικές γραμμές το γενικό κλίμα που επικρατούσε τις ημέρες της διαπραγμάτευσης εντός του ΣΥΡΙΖΑ, περιγράφοντας την ψυχική και πολιτική απόσταση με το ίδιο το κόμμα του. Ακόμη και για τον ίδιο, “μερικά πράγματα μου φαίνονταν ακατανόητα στον ΣΥΡΙΖΑ. Και δεν είχα έρθει από άλλον πλανήτη, ήμουν κομμάτι αυτού του κόσμου. Έπαιρνα μέρος σε κομματικές διαδικασίες από τα δεκαπέντε μου, είχα ξοδέψει σ’ αυτές εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, ώρες από τη ζωή μου, αλλά υπήρχαν στιγμές που δεν καταλάβαινα πώς είναι δυνατόν να μην κατανοούν την κατάσταση, τις δυσκολίες, την πολιτική μας. Θα τους αδικούσα αν έλεγα ότι δεν έδιναν τη μάχη. Την έδιναν, οι περισσότεροι, από την πρώτη γραμμή. Στήριζαν την πολιτική μας, ακόμα κι αν δεν την κατανοούσαν ή και διαφωνούσαν με ορισμένες πλευρές της. Παρ’ όλα αυτά, από το καλοκαίρι του 2015, μια γκρίνια, μια αρνητική στάση, μια υπερβολική τάση για αυτοκριτική, επηρέαζαν την κομματική ατμόσφαιρα.
Αισθανόμουν πως ένιωθαν την ανάγκη να ζητάμε διαρκώς συγγνώμη που είχαμε ξανακερδίσει τις εκλογές”, όπως αναφέρει.
“Προφανώς υπήρχαν πολιτικά αίτια. Η στροφή που υποχρεωθήκαμε να κάνουμε στη στρατηγική μας ήταν λογικό να ζαλίσει πολλούς. Καθώς, όμως, στην Αριστερά οι ηθικές αποτιμήσεις παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, ένα αίσθημα ενοχής ένιωθα να υποβόσκει στο κομματικό σώμα. Νεοφιλελεύθερη λιτότητα, συμβιβασμοί, πολιτικές με τις οποίες δεν συμφωνούσαμε, αλλά έπρεπε να ασκήσουμε για να σωθούν η κοινωνία και η χώρα, δεν άφηναν πολλούς να κοιμηθούν. Ομολογώ πως ανάμεσά τους ώρες ώρες ήμουν κι εγώ και ίσως γι’ αυτό τους καταλάβαινα τόσο καλά. Άλλο όμως η κατανόηση κι άλλο η δικαιολόγηση. Δεν δικαιολογούσα ούτε στον εαυτό μου ούτε και σε κανέναν άλλο καμιά ταλάντευση. Ήμουν επικεφαλής μιας ομάδας αφοσιωμένων ανθρώπων, που ο λαός μάς εμπιστεύτηκε τη βαριά ευθύνη να σώσουμε τη χώρα”, όπως περιγράφει.
Η “πρώτη φορά Αριστερά”
Άλλωστε, στην σύνθεση της κυβέρνησης της “πρώτη φορά Αριστεράς”, ο πρώην Πρωθυπουργός συμπεραίνει εκ των υστέρων πως “το πιο σοβαρό όμως πρόβλημα δεν ήταν η ενδυμασία, αλλά οι δηλώσεις τους πριν και μετά την ορκωμοσία. Μέχρι να προσέλθουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ορισμένοι πρέπει να είχαν ανεβάσει ο καθένας τους από μία μονάδα τουλάχιστον τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Ο ένας κοινωνικοποιούσε Υπηρεσίες, ο άλλος προσλάμβανε απολυμένους, ο τρίτος έδιωχνε τους Κινέζους από τον Πειραιά. Επικρατούσε η αισιοδοξία της βούλησης και απουσίαζε η απαισιοδοξία της νόησης”.
Η διάσπαση
Ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρεται και στην παρέμβαση που έκανε προκειμένου να μην διασπαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την νίκη του Στέφανου Κασσελάκη: “Παρά την απόφασή μου να μην ασχοληθώ, δεν άντεξα και ζήτησα να δω τον Νάσο Ηλιόπουλο σε μια προσπάθεια να προλάβω τη διάσπαση. Τον υποδέχθηκε στο γραφείο μου και του εξήγησα ότι θα ήταν τεράστιο πολιτικό λάθος η αποχώρησή τους. Και ότι δεν μπορούν να αποφασίζουν παρασυρόμενοι από το κλίμα της βάσης που τους υποστηρίζει. Με άκουσε με προσοχή. Στο τέλος ζήτησε να με αγκαλιάσει φεύγοντας, σαν να ήταν η στιγμή του αποχωρισμού – ή του πολιτικού απογαλακτισμού.”