Πίσω από τις ακτιβιστικές δράσεις μίσους -που θυμίζουν πρακτικές ναζιστικών ταγμάτων- κατά αθώων ισραηλινών τουριστών στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκεται μία άγνωστη σε πολλούς οργάνωση η BDS. Τα αρχικά της ονομασίας της οργάνωσης αυτής προέρχεται από τις λέξεις: «Boycott, Divestment, Sanctions» (Μποϊκοτάζ, Αποεπένδυση, Κυρώσεις). Ιδρύθηκε το 2005 από 170 παλαιστινιακές οργανώσεις ως ένα κίνημα της κοινωνίας των πολιτών υπέρ των Παλαιστινίων, εμπνευσμένο από τον αγώνα κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Στην πραγματικότητα όμως αποτελεί ένα αποκεντρωμένο, αλλά άρτια συντονισμένο δίκτυο οργανώσεων, που χρησιμοποιεί την «ανθρωπιστική» ρητορική ως όχημα, για την απονομιμοποίηση και τον αποκλεισμό του Ισραήλ σε πολιτικό, οικονομικό, ακαδημαϊκό και πολιτιστικό επίπεδο.
Πίσω από τις ωραίες λέξεις, όμως, κρύβεται ένας αντισημιτισμός που δεν διαφέρει στην ουσία του από την ακροδεξιά ρητορική μίσους. Και αυτό δεν είναι απλώς μια πολιτική εκτίμηση… Είναι θέση, που έχουν υιοθετήσει θεσμικά όργανα, όπως το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της Γερμανίας, το οποίο, το 2019, χαρακτήρισε τις πρακτικές της BDS «αντισημιτικές» και κάλεσε σε τερματισμό κάθε δημόσιας χρηματοδότησης του.
Η κριτική, που δέχεται η BDS, επικεντρώνεται στο γεγονός, ότι εφαρμόζει διπλά… «στάνταρ ανθρωπισμού», καθώς εστιάζει αποκλειστικά στο Ισραήλ, αγνοώντας χώρες με πολύ σοβαρότερες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, (κάτι, που κάνουν και στην πατρίδα μας, οι… à la carte ανθρωπιστές, δήθεν προοδευτικοί). Επιπλέον, κατηγορείται, ότι οι τακτικές του, όπως το μποϊκοτάζ, πλήττουν συχνά την παλαιστινιακή οικονομία και τους ίδιους τους Παλαιστίνιους εργαζόμενους.
Η δομή, τα πρόσωπα-κλειδιά και οι διασυνδέσεις τους
Ο κεντρικός κόμβος της BDS είναι η Palestinian BDS National Committee (Εθνική Επιτροπή BDS-BNC), με έδρα τη Ραμάλα. Παρουσιάζεται ως «η ευρύτερη συμμαχία της παλαιστινιακής κοινωνίας των πολιτών» και περιλαμβάνει οργανώσεις, συνδικάτα και δίκτυα ΜΚΟ. Ένας από τους κύριους πυλώνες της είναι η Palestinian Campaign for the Academic and Cultural Boycott of Israel (Παλαιστινιακή Καμπάνια για Ακαδημαϊκό και Πολιτιστικό Μποϊκοτάζ του Ισραήλ-PACBI).
Το διεθνές «πρόσωπο» του κινήματος είναι ο Omar Barghouti, ενώ τον ρόλο του γενικού συντονιστή έχει ο Mahmoud Nawajaa. Οι δύο τους είναι τα πλέον αναγνωρίσιμα πρόσωπα στις παγκόσμιες καμπάνιες, με συχνή παρουσία σε πανεπιστήμια και διεθνή φόρα.
Σε ό,τι αφορά τις διασυνδέσεις τους, ο Barghouti και η BNC έχουν κατηγορηθεί από ισραηλινές εκθέσεις, όπως η «Terrorists in Suits», για δεσμούς με οργανώσεις, που το Ισραήλ έχει καταχωρίσει ως τρομοκρατικές. Ειδικά ο Nawajaa έχει υπάρξει στενός συνεργάτης της Συμμαχίας των Παλαιστινιακών Δυνάμεων (Alliance of Palestinian Forces-APF), μιας «ομπρέλας», που περιλαμβάνει οργανώσεις, όπως το «Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης» (PFLP) και την «Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ», αμφότερες χαρακτηρισμένες ως τρομοκρατικές από πολλές χώρες. Οι ίδιοι αρνούνται τις κατηγορίες, ωστόσο οι ισχυρισμοί αυτοί υπογραμμίζουν το βάθος της σύγκρουσης και τους λόγους για τους οποίους οι επικριτές της BDS αμφισβητούν τον «μη βίαιο» χαρακτήρα του.
Χρηματοδότηση-Το «οικοσύστημα» των ενδιάμεσων
Η BDS δεν έχει κεντρικό, διαφανές «ταμείο». Τα χρήματα ρέουν μέσα από ένα δίκτυο συνεργαζόμενων οργανώσεων ανά χώρα, οι οποίες συμμετέχουν σε καμπάνιες ή τις στηρίζουν. Στις ΗΠΑ, ιδρύματα όπως το Rockefeller Brothers Fund έχουν επιχορηγήσει την «Jewish Voice for Peace», (η «Εβραϊκή Φωνή για την Ειρήνη» είναι μία εβραϊκή, αντισιωνιστική οργάνωση στις ΗΠΑ, η οποία στηρίζει τις δράσεις της BDS και είναι αλληλέγγυα με τον αγώνα των Παλαιστινίων). Στην Ευρώπη, έχουν καταγραφεί δημόσια κονδύλια προς ΜΚΟ, που συμμετέχουν σε καμπάνιες μποϊκοτάζ, αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει, ότι χρηματοδοτεί «έργα» και όχι οργανώσεις και ότι θεσμικά αντιτίθεται στη BDS.
Η οικονομική δομή είναι σκόπιμα αποκεντρωμένη και συχνά αδιαφανής, ώστε να δυσχεραίνεται ο εντοπισμός των διαδρομών χρηματοδότησης. Αυτό δεν είναι τυχαίο… Ή πολυεπίπεδη διάρθρωση προστατεύει το κίνημα από θεσμικό έλεγχο και νομικές κυρώσεις.
Το νομικό και πολιτικό πλαίσιο
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αντιμετωπίζουν το κάλεσμα για μποϊκοτάζ ως μορφή ελευθερίας έκφρασης, προστατευμένη από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Χαρακτηριστική είναι η απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Baldassi και άλλοι κατά Γαλλίας (2020), όπου έκρινε, ότι η ποινική καταδίκη ακτιβιστών του BDS στη Γαλλία αποτελούσε παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης. Αντίθετα, η Γερμανία έχει υιοθετήσει επίσημη πολιτική καταδίκης, χαρακτηρίζοντας τις πρακτικές της BDS αντισημιτικές και καλώντας σε διακοπή κάθε δημόσιας στήριξης.
Η Τουρκία στο πλευρό της BDS - Συμμαχία συμφερόντων
Ο ρόλος της Τουρκίας δεν περιορίζεται στη φιλολογική στήριξη των Παλαιστινίων. Μέσω της BDS Turkey, η Άγκυρα συνδέεται ανοιχτά με την καμπάνια μποϊκοτάζ, επικροτώντας μέτρα, όπως η πλήρης διακοπή εμπορίου με το Ισραήλ και απαιτώντας εμπάργκο σε κάθε τουρκική εταιρεία, που συνεργάζεται με ισραηλινές. Η BDS Turkey έχει καλέσει σε ακύρωση αδελφοποιήσεων δήμων, πανεπιστημιακών συνεργασιών και πολιτιστικών ανταλλαγών.
Αυτή η στάση εντάσσεται στη γεωστρατηγική αντιπαράθεση Τουρκίας-Ισραήλ. Από το 2023, ο Ερντογάν έχει κλιμακώσει τη ρητορική του, χαρακτηρίζοντας το Ισραήλ «τρομοκρατικό κράτος» και παρέχοντας πολιτική στήριξη στη Χαμάς. Η Άγκυρα χρησιμοποιεί το παλαιστινιακό ζήτημα ως εργαλείο ενίσχυσης της επιρροής της στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και ως μοχλό πίεσης απέναντι στη Δύση.
Αντισημιτισμός με «αριστερό» και «δεξιό» πρόσωπο
Η πιο επικίνδυνη πτυχή της BDS δεν είναι μόνο η πολιτική της στόχευση, αλλά το ιδεολογικό της υπόβαθρο. Η ρητορική της εναντίον του Ισραήλ συχνά εκτρέπεται σε γενικευμένο μίσος κατά των Εβραίων. Εδώ βρίσκεται η μεγάλη σύμπτωση με την Ακροδεξιά: Ο ίδιος αντισημιτικός πυρήνας ντύνεται, πότε με «αντιιμπεριαλιστικά» συνθήματα και πότε με εθνικιστική ή θρησκευτική έξαρση.
Στην Τουρκία, έρευνες διεθνών φορέων (Pew, Tel Aviv University) καταγράφουν διαχρονικά υψηλά επίπεδα αντισημιτισμού. Οι δηλώσεις και οι πράξεις του ίδιου του Ερντογάν -από τη θεατρική προβολή έργων με εβραιοφοβικό περιεχόμενο, μέχρι τις ομιλίες σε φιλοπαλαιστινιακά συλλαλητήρια- ενισχύουν αυτό το κλίμα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι καμπάνιες της BDS στην Τουρκία βρίσκουν εξαιρετικά γόνιμο έδαφος.
Το πανεπιστημιακό και πολιτιστικό μέτωπο
Η PACBI δίνει συγκεκριμένες οδηγίες και για την απομόνωση ισραηλινών πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και καλλιτεχνικών παραγωγών. Ο Barghouti έχει δηλώσει, ότι η «μεταφορά του αποεπενδυτικού (divestment) λόγου στο κεντρικό ρεύμα» (mainstream) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα φοιτητικά κινήματα σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Εδώ, η Τουρκία παίζει επίσης ρόλο, καθώς φιλοξενεί διεθνή συνέδρια, εκθέσεις και πανεπιστημιακές εκδηλώσεις και ημερίδες με θεματολογία, που εναρμονίζεται με το αφήγημα της BDS.
Γιατί η Ελλάδα πρέπει να είναι σε επιφυλακή
Η χώρα μας, ως στρατηγικός εταίρος του Ισραήλ και χώρα-πρώτης γραμμής στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορεί να αδιαφορεί για την παρουσία και δράση οργανώσεων, που υπηρετούν το αφήγημα της BDS. Το περιστατικό με την ελληνική πρεσβεία στο Λουξεμβούργο, η οποία αναπαρήγαγε προωθητικό υλικό της BDS, είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι: Η προπαγάνδα δεν περνά μόνο μέσα από διαδηλώσεις ή κοινωνικά δίκτυα, αλλά και από θεσμικά κανάλια, όταν αυτά δεν προστατεύονται με επαγγελματισμό και πολιτική επίγνωση!
Συμπερασματικά, η BDS δεν είναι «ένα ακόμη κίνημα αλληλεγγύης». Είναι ένα δίκτυο με ξεκάθαρο πολιτικό στόχο: Την απονομιμοποίηση του Ισραήλ, με πρακτικές που ευθυγραμμίζονται με τον αντισημιτισμό και με στρατηγικούς συμμάχους, όπως η Τουρκία, που το χρησιμοποιούν ως εργαλείο γεωπολιτικής πίεσης.
Στη σημερινή συγκυρία, η ταύτιση ορισμένων… à la carte ανθρωπιστών, δήθεν «προοδευτικών» χώρων με τη BDS δεν αποτελεί απλώς πολιτικό λάθος… Είναι συμμετοχή σε μια εκστρατεία που, στη ρίζα της, μοιράζεται τον ίδιο πυρήνα μίσους με την Ακροδεξιά. Και η Ελλάδα, αν θέλει να διαφυλάξει τόσο τις στρατηγικές της συμμαχίες, όσο και την αξιοπιστία της στο διεθνές πεδίο, οφείλει να το αναγνωρίσει και να το αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα.
ΠΗΓΗ: tomanifesto.gr