«Αγαπητέ Μιλέι, ο λαός είναι μαζί σου!». Στο Μπουένος Άιρες, κοντά στα κεντρικά γραφεία του La Libertad Avanza (LLA, «Η Ελευθερία Προχωρά»), του προεδρικού κόμματος, οι υποστηρικτές του υπερφιλελεύθερου Χαβιέ Μιλέι πανηγύριζαν χθες, Κυριακή.
Επειτα από μία ταραχώδη προεκλογική εκστρατεία, το κόμμα πέτυχε νίκη στις ενδιάμεσες βουλευτικές εκλογές, κερδίζοντας ένα πολύ μεγαλύτερο από το αναμενόμενο προβάδισμα έναντι της περονικής αντιπολίτευσης (Αριστερά έως Κεντροαριστερά).
Το προεδρικό κόμμα βρίσκεται στην πρώτη θέση με σχεδόν 41% των ψήφων, 9 μονάδες μπροστά από τους περονιστές. Οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να ανανεώσουν το ένα τρίτο των γερουσιαστών και τους μισούς βουλευτές στις εκλογές, οι οποίες αναμενόταν να καθορίσουν το περιθώριο ελιγμών του Χαβιέ Μιλέι στο Κοινοβούλιο, όπου το πολύ νεαρό κόμμα του αποτελεί σαφή μειοψηφία.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το προεδρικό κόμμα έχει κερδίσει σε 16 από τις 24 επαρχίες της χώρας. Η πιο εντυπωσιακή νίκη σημειώθηκε στην επαρχία του Μπουένος Άιρες, προπύργιο του Περονισμού, όπου η αντιπολίτευση είχε παρόλα αυτά νικήσει το κόμμα του Χαβιέρ Μιλέι με 14 μονάδες στις τοπικές βουλευτικές εκλογές της 7ης Σεπτεμβρίου.
«Μεγάλη Αργεντινή»
Χθες, Κυριακή, το LLA είχε προβάδισμα μισής μονάδας έναντι του Περονισμού σε αυτήν την πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της χώρας. Ετσι, το προεδρικό κόμμα, σε συμμαχία με το PRO (Propuesta Republicana, Δεξιά) σε διάφορες επαρχίες, έλαβε 64 επιπλέον έδρες στην κάτω βουλή (από τις 257 συνολικά) και 13 στην άνω βουλή (από τις 72), σύμφωνα με τα έως τώρα αποτελέσματα.
Η κοινοβουλευτική βάση του κόμματος του Μιλέι αναμένεται να τριπλασιαστεί. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει υποσχεθεί μαζική βοήθεια στην Αργεντινή, συνεχάρη τον σύμμαχό του την Κυριακή το βράδυ για τη «νίκη του».
«Αν κερδίσει, μένουμε μαζί του. Αν δεν κερδίσει, φεύγουμε», είχε απειλήσει ο Αμερικανός πρόεδρος πριν από τις κάλπες.
«Σήμερα ο λαός αποφάσισε να αφήσει πίσω του 100 χρόνια παρακμής. Σήμερα ξεκινά η οικοδόμηση μιας μεγάλης Αργεντινής», δήλωσε ο Μιλέι στην πρώτη θριαμβευτική του ομιλία. «Αυτό είναι το πιο μεταρρυθμιστικό Κογκρέσο στην ιστορία της Αργεντινής», υποστήριξε, λέγοντας ότι οι εκλογές «επιβεβαίωσαν την εντολή που είχε λάβει [το κόμμα του] το 2023».
Ο πρόεδρος ανέβηκε στη σκηνή φορώντας κοστούμι και γραβάτα, όχι μαύρο δερμάτινο, «ντυμένος πρόεδρος», όπως λέει συχνά, και ο τόνος του ήταν πιο ήρεμος από το συνηθισμένο.
Εμφανίστηκε δε, ιδιαίτερα διαλλακτικός, διαβεβαιώνοντας ότι «η μεγάλη Αργεντινή είναι για όλους» και καλώντας «δεκάδες βουλευτές και γερουσιαστές» να «αναζητήσουν συμφωνίες».
Η κυβέρνηση μπορεί πλέον να πει ότι επέστρεψε. Ενας μετρημένος Μιλέι ζήτησε τη σύναψη συμμαχιών με τη «λογική» αντιπολίτευση. Αυτό ήταν το ρητό αίτημα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), το οποίο τον Απρίλιο χορήγησε στην Αργεντινή ένα ακόμη δάνειο 20 δισ. δολαρίων. Και είναι επίσης ο όρος που προήλθε από την Ουάσιγκτον. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αργεντινή είναι πλέον ένας άνευ όρων σύμμαχος στην περιοχή.
Κατά το δεύτερο μισό της τετραετούς θητείας του, ο πρόεδρος σκοπεύει να ξεκινήσει μεταρρύθμιση στην εργασία, προς μεγαλύτερη απορρύθμιση, και φορολογική μεταρρύθμιση.
Εντωμεταξύ, αν και ο πληθωρισμός στη χώρα είναι σχετικά συγκρατημένος (32% σε διάστημα ενός έτους), η οικονομία εμφανίζει σημάδια στασιμότητας με συρρίκνωση της κατανάλωσης και 200.000 θέσεις εργασίας να έχουν χαθεί μέσα σε δύο χρόνια.
Λιτότητα με αλυσοπρίονο
Οι χθεσινές εκλογές ήταν η πρώτη εθνική δοκιμασία για τη δημοτικότητα του Μιλέι. Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2023, δεσμεύτηκε να μειώσει τις κρατικές δαπάνες χρησιμοποιώντας συμβολικά «αλυσοπρίονο», το οποίο είχε εμφανίσει μάλιστα σε προεκλογικές του συγκεντρώσεις.
Εκτοτε έχει μειώσει τις δαπάνες για την εκπαίδευση, τις συντάξεις, την υγεία, τις υποδομές και τα επιδόματα και έχει απολύσει δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα.
Οι υποστηρικτές του, μεταξύ των οποίων ο Τραμπ, τον επαινούν για την τιθάσευση του πληθωρισμού – ο οποίος έφτανε σε τριψήφιο αριθμό ετησίως πριν αναλάβει τα καθήκοντά του – τη μείωση του ελλείμματος και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών.
Οι επικριτές του, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι το τίμημα είναι βαρύ: απώλειες θέσεων εργασίας, συρρίκνωση της μεταποίησης, κατάρρευση των δημόσιων υπηρεσιών, πτώση της αγοραστικής δύναμης των ανθρώπων και επικείμενη ύφεση.
Χαμηλή προσέλευση ψηφοφόρων
To αποτέλεσμα, παρόλο που δεν εξασφαλίζει στον Μιλέι πλειοψηφία στο Κογκρέσο – η οποία παραμένει στους περονιστές – περιγράφεται ευρέως ως έκπληξη από τους Αργεντινούς αναλυτές, δεδομένων των πρόσφατων πληγμάτων στη δημοτικότητα του νεοφιλελεύθερου προέδρου για διάφορες αιτίες: από τις κατηγορίες για διαφθορά που αφορούν την αδελφή του έως τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση.
Η δε στάση του Τραμπ θεωρήθηκε από πολλούς στη χώρα ως παρέμβαση στις εκλογές και κάποιοι προέβλεπαν ότι – λόγω του αντιαμερικανικού αισθήματος μεταξύ τμημάτων του πληθυσμού – η υποστήριξη των ΗΠΑ θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ στον Μιλέι.
Το μέγεθος της νίκης μπορεί να εξηγηθεί από τον φόβο της επιστροφής του Κιρχνερισμού [ένα παρακλάδι του Περονισμού, στην εξουσία για δεκαέξι χρόνια μεταξύ 2003 και 2023]. Αυτό ήταν καθοριστικό σε αυτές τις εκλογές, πολύ περισσότερο από την οικονομική διάσταση, επειδή ένα μέρος του εκλογικού σώματος του LLA υποφέρει από την τρέχουσα κατάσταση», ανέφερε ο Πατρίσιο Τζούστο, πολιτικός επιστήμονας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αργεντινής.
Η εκστρατεία της περονικής αντιπολίτευσης ήταν ιδιαίτερα νωθρή και χωρίς εναλλακτικό σχέδιο και συνοψίζεται στο σύνθημα: «Πρέπει να χαλιναγωγήσουμε τον Μιλέι».
Η συμμετοχή του 68% ήταν η χαμηλότερη μετά την επιστροφή στη δημοκρατία το 1983 – εξαιρουμένων των προκριματικών εκλογών για τις βουλευτικές εκλογές του 2021. «Είναι εντυπωσιακό. Υπάρχει ένα μήνυμα από τους απέχοντες που δείχνει απογοήτευση και θυμό για τους πολιτικούς», σύμφωνα με τον Τζούστο. Με μεγαλύτερο βάρος στο Κοινοβούλιο αλλά χωρίς πλειοψηφία ακόμη, «ο Χαβιέρ Μιλέι δεν έχει άλλη επιλογή από το να διαπραγματευτεί», σημείωσε ο Χουάν Νέγκρι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Τορκουάτο ντι Τέγια.
Ολα τα βλέμματα είναι επίσης στραμμένα στον πρώην πρόεδρο Μαουρίσιο Μάκρι (2015-2019), βασικό σύμμαχο του κόμματος του Μιλέι, που όμως κράτησε αποστάσεις από την κακομεταχείριση του προέδρου.
Ο Μάκρι ψήφισε χθες γύρω στο μεσημέρι και σημείωσε ότι ο Μιλέι έχει τον αριθμό τηλεφώνου του και ότι από τη Δευτέρα μπορεί να τον καλέσει όποτε θέλει. «Είμαι διαθέσιμος να μιλήσω για διακυβέρνηση της χώρας με σκοπό να επιφέρουμε αλλαγές, αλλά δεν έχουμε μιλήσει για υπουργούς. Αν χρειαστεί κάτι, θα με καλέσει», σημείωσε σε δηλώσεις του, σχεδόν πάνω από την κάλπη.
Ακόμα και αν συμμαχήσει με τη δεξιά πλευρά του PRO πάντως, το προεδρικό κόμμα θα είναι πάντα μειοψηφία.
«Πώς θα περάσει τους νόμους του; Εξακολουθεί να μην έχει νομοθετική ισχύ και ο Χαβιέρ Μιλέι δεν έχει την προσωπικότητα για να χτίσει έναν συνασπισμό», επισήμανε ο Νέγκρι.
Με πληροφορίες από Reuters, El Pais, Le Monde, BBC - Μέσω kathimerini.gr