Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει την πεποίθηση ότι οι μέρες του Προέδρου της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο είναι μετρημένες και δεν απέκλεισε χερσαίες επιθέσεις εντός της Βενεζουέλας. Οι ειδικοί λένε όμως ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν επί του παρόντος τα στρατιωτικά μέσα για να ξεκινήσουν μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση για την απομάκρυνση του Μαδούρο από την εξουσία, αν και ο Τραμπ έχει εγκρίνει μυστικές ενέργειες εντός της Βενεζουέλας, σύμφωνα με το CNN.
Ωστόσο, αν ο Τραμπ δώσει εντολή για επιθέσεις εντός της Βενεζουέλας με στόχο την ανατροπή του Μαδούρο, θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με σοβαρές προκλήσεις, με μια αντιπολίτευση που είναι εσωτερικά διχασμένη και έναν στρατό έτοιμο για εξέγερση, σύμφωνα με ειδικούς, καθώς και πολιτική αντίδραση στο εσωτερικό της χώρας για έναν πρόεδρο που υποσχέθηκε να αποφύγει δαπανηρές εμπλοκές στο εξωτερικό.
Το CNN ανέφερε ότι ο Τραμπ έλαβε ενημέρωση νωρίτερα αυτή την εβδομάδα για να εξετάσει τις επιλογές για στρατιωτική δράση στο εσωτερικό της Βενεζουέλας, ένα ενδεχόμενο που εξετάζει το Λευκό Οίκο. Η κυβέρνηση δεν έχει λάβει απόφαση σχετικά με το αν θα ξεκινήσει επιθέσεις, ανέφερε το CNN, αν και ο αμερικανικός στρατός έχει μετακινήσει περισσότερα από δώδεκα πολεμικά πλοία και 15.000 στρατιώτες στην περιοχή, στο πλαίσιο της επιχείρησης που το Πεντάγωνο ονόμασε «Operation Southern Spear» σε ανακοίνωση που έκανε την Πέμπτη.
Η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων και οι απειλές για περαιτέρω επιθέσεις πέραν της τρέχουσας εκστρατείας κατά των ναρκωτικών έχουν αυξήσει την πίεση στον Μαδούρο, με αξιωματούχους της κυβέρνησης να δηλώνουν ότι πρέπει να παραιτηθεί από το αξίωμά του, υποστηρίζοντας ότι έχει στενούς δεσμούς με τη συμμορία Tren de Aragua και ηγείται των προσπαθειών διακίνησης ναρκωτικών.
Ωστόσο, εάν ο Μαδούρο εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα ή σκοτωθεί σε στοχευμένη επίθεση, οι ειδικοί ανησυχούν για την πιθανότητα στρατιωτικής ανατροπής της κυβέρνησης ή την άνοδο ενός άλλου δικτάτορα παρόμοιου με τον Μαδούρο.
Υπάρχουν και άλλα μέλη του βενεζουελάνικου τσαβισμού, της αριστερής πολιτικής ιδεολογίας του πρώην ηγέτη Ούγκο Τσάβες που συμπαθεί ο Μαδούρο, τα οποία θα μπορούσαν να αναλάβουν τα ηνία και να υποβάλουν τη χώρα σε ακόμη πιο σκληρή διακυβέρνηση, σύμφωνα με ειδικούς και πρώην αξιωματούχους.
«Ο Μαδούρο λέει κάτι σαν: «Θέλετε να με ξεφορτωθείτε; Νομίζετε ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν;» Είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί υπόψη, επειδή ο Μαδούρο είναι ένας μετριοπαθής μέσα στο κίνημα Τσάβες, και κάποιος άλλος θα μπορούσε να σφετεριστεί την εξουσία αντί της αντιπολίτευσης με την υποστήριξη του στρατού», δήλωσε ο Χουάν Γκονζάλες, μόνιμος συνεργάτης του Georgetown Americas Institute και πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν με ειδίκευση στην περιοχή.
Μια άλλη πιθανότητα θα ήταν μια στρατιωτική ανατροπή.
«Εάν ο στρατός παραμείνει ενωμένος, και δεν βλέπουμε κανένα στοιχείο που να δείχνει το αντίθετο, δεν θα καταρρεύσει λόγω της ανατροπής του Μαδούρο», δήλωσε ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του. «Θα ακολουθήσουν την πειθαρχία τους, θα επιβάλουν τον στρατιωτικό έλεγχο και θα καταστείλουν όποιον βγει στους δρόμους».
Ο Μαδούρο, ο στενός κύκλος του οποίου αποτελείται από πολίτες και στρατιωτικούς αξιωματούχους που συχνά ανταγωνίζονται μεταξύ τους, είναι γνωστός για τον αυστηρό έλεγχο που ασκεί στην κυβέρνησή του και έχει συμβάλει στη σταθεροποίηση των ανταγωνιστικών φατριών. Εξωτερικές δυνάμεις, όπως οι κολομβιανές αντάρτικες ομάδες που δραστηριοποιούνται τακτικά από τη Βενεζουέλα ή οι εγκληματικές ομάδες που συνδέονται με το εμπόριο κοκαΐνης, χρυσού και ορυκτών, περιπλέκουν περαιτέρω την κατάσταση.
Αν ο Μαδούρο εξαφανιζόταν, αυτές οι πιέσεις θα μπορούσαν να διαλύσουν τη χώρα, οδηγώντας τη σε έναν πιθανό εμφύλιο πόλεμο, σύμφωνα με τους ειδικούς.
«Είτε σας αρέσει είτε όχι, ο Μαδούρο είναι ο εγγυητής της ισορροπίας», δήλωσε ένας δυτικός διπλωμάτης που έχει περάσει χρόνια στη Βενεζουέλα, ο οποίος μίλησε στο CNN υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Όλοι γνωρίζουν ότι είναι πολιτικά νεκρός από τις εκλογές του περασμένου έτους, αλλά αν φύγει δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να διατηρήσει το status quo... για αυτό όλοι συσπειρώνονται γύρω του».
Προσωπικότητες της αντιπολίτευσης
Η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να ελπίζει ότι οι ηγέτες της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας θα καταφέρουν να καλύψουν το κενό εξουσίας που θα δημιουργηθεί με την ανατροπή του Μαδούρο, κάτι που είχε εξετάσει η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ όταν υποστήριξε τον ηγέτη της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας Χουάν Γκουαϊδό μετά τη νίκη του Μαδούρο στις εκλογές του 2018, η οποία καταγγέλθηκε διεθνώς ως νοθευμένη. Η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ αναγνώρισε επίσημα τον Γκουαϊδό ως νόμιμο ηγέτη της Βενεζουέλας το 2019, αλλά η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εκείνη τη χρονιά σήμαινε ότι δεν κατάφερε ποτέ να αναλάβει την εξουσία.
Μια τρέχουσα ομάδα της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας, με ηγέτη τον Εντμούντο Γκονσάλες, ο οποίος ήταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους, τις οποίες οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν ως χαμένες για τον Μαδούρο, δηλώνει ότι έχει ένα σχέδιο 100 ωρών για τη μετάβαση της εξουσίας της κυβέρνησης της Βενεζουέλας από τον Μαδούρο στον Γκονσάλες. Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι δεν θα είναι σε θέση να πετύχει το σχέδιο ούτε βραχυπρόθεσμα ούτε μακροπρόθεσμα χωρίς τη συνεχή υποστήριξη των ΗΠΑ – και ενδεχομένως την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στο έδαφος.
«Η ιδέα ότι ένα μέλος της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να κυβερνήσει σχεδόν αμέσως είναι αδύνατη. Δεν υπάρχει τρόπος να εγγυηθεί κανείς την ασφάλειά τους ή την ικανότητά τους να κυβερνήσουν χωρίς την παροχή ασφάλειας από τις ΗΠΑ», δήλωσε ο Χουάν Γκονζάλες. «Όλοι θεωρούν την απομάκρυνση του Μαδούρο ως το τέλος, αλλά στην πραγματικότητα είναι μόνο η αρχή μιας μακράς και χρονοβόρας διαδικασίας».
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επίσης δηλώσει ότι ο Εντμούντο Γκονσάλες, ο οποίος διαμένει επί του παρόντος στην Ισπανία, είναι ο νόμιμος ηγέτης της Βενεζουέλας, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του περασμένου έτους. Οι ΗΠΑ έχουν παράσχει περιορισμένη υποστήριξη σε μια άλλη ηγέτιδα της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας, τη Μαρία Κορίνα Ματσάδο η οποία κρύβεται στη χώρα μετά τις εκλογές. Η βοήθεια περιλαμβάνει υποστήριξη, όπως η πρόσβαση σε ασφαλείς δυνατότητες επικοινωνίας, σύμφωνα με πρώην αξιωματούχους των ΗΠΑ.
Ωστόσο, για να παραμείνουν στην εξουσία οι πιθανοί ηγέτες της αντιπολίτευσης, η υποστήριξη που θα χρειαστεί από τις ΗΠΑ θα πρέπει να υπερβαίνει την παροχή ενός ασφαλούς μηχανισμού – θα χρειαστεί βοήθεια για την ανασυγκρότηση του στρατού, την αποδέσμευση των κεφαλαίων της βενεζουελάνικης κυβέρνησης και την εκπαίδευση των αστυνομικών δυνάμεων, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Οι εχθροί της αντιπολίτευσης εντός της Βενεζουέλας δεν περιορίζονται στον ίδιο τον Μαδούρο, για αυτό και η συνεχής εξωτερική υποστήριξη θεωρείται απαραίτητη, σύμφωνα με τους ειδικούς. Η αντιπολίτευση θα αντιμετωπίσει εχθροπραξίες από τον στρατό της Βενεζουέλας, τις φιλοκυβερνητικές παραστρατιωτικές ομάδες γνωστές ως colectivos, τον Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό (γνωστός ως ELN), μια κολομβιανή αντάρτικη ομάδα που έχει βρει καταφύγιο στη χώρα, καθώς και άλλες εν ενεγεία εγκληματικές ομάδες.
Δεν είναι σαφές πόση υποστήριξη θα ήταν διατεθειμένος να παράσχει ο Τραμπ σε οποιονδήποτε ηγέτη της αντιπολίτευσης που επιδιώκει να αναλάβει την προεδρία μετά την ανατροπή του Μαδούρο. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους, η υποστήριξη αυτή θα πρέπει να είναι διαρκής, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση του κράτους.
Μια τέτοια παρατεταμένη στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ ενέχει τον κίνδυνο να διαταράξει την πολιτική συμμαχία που έφερε τον Τραμπ στην εξουσία με την υπόσχεση να κρατήσει την Αμερική μακριά από πολέμους στο εξωτερικό. «Ο αμερικανικός λαός δεν ψήφισε τον Τραμπ για να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε μια παρατεταμένη σύγκρουση στη Λατινική Αμερική. Με βάση αυτό, η δέσμευση του Τραμπ για μακροχρόνια υποστήριξη της αντιπολίτευσης είναι πιθανό να αποτελέσει πρόκληση», δήλωσε ένας αξιωματούχος του Κογκρέσου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. «Και χωρίς αυτή την υποστήριξη, αυτό δεν θα λειτουργήσει».
Ωστόσο, αν ο Τραμπ απομακρυνθεί από μια πιθανή ευκαιρία να ανατρέψει τον Μαδούρο τώρα, ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως χαμένη ευκαιρία.
«Ο Τραμπ αποκαλεί τον Μαδούρο ναρκοτρομοκράτη και διακινητή ναρκωτικών και έχει συγκεντρώσει μια τεράστια αρμάδα. Αν όμως κάνει πίσω τώρα και ο Μαδούρο παραμείνει στην εξουσία, τότε πάει όλη η συζήτηση για το «νέο Δόγμα Μονρόε» και για την ιδέα ότι είμαστε η υπέρτατη δύναμη στο δικό μας ημισφαίριο», είπε ο Έλιοτ Άμπραμς, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην πρώτη θητεία του Τραμπ.
Τι μπορεί να περιπλέξει την κατάσταση
Ακόμα και αν ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ανατροπή του Μαδούρο θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων επί τόπου για μεγάλο χρονικό διάστημα, θεωρούν ότι η δέσμευση των ΗΠΑ μετά από τυχόν στρατιωτικές επιθέσεις πρέπει να είναι μακροπρόθεσμη, διαφορετικά η προσπάθεια θα μπορούσε εύκολα να αποτύχει.
«Εάν η δύναμη είναι αποφασιστική, μπορεί να διαλύσει έναν ολόκληρο στρατό. Όμως, ό,τι γίνει δεν μπορεί να γίνει με βραχυπρόθεσμη προοπτική. Η χρήση βίας πρέπει να αποφέρει αποτελέσματα και να συνδέεται με μια πολιτική λύση με την υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς και με ένα σχέδιο για υποστήριξη για τα επόμενα 5-10 χρόνια», δήλωσε ένας διπλωμάτης της περιοχής.
Το καθεστώς Μαδούρο υποστηρίζεται με διάφορους τρόπους από τη Ρωσία, την Κίνα και την Κούβα. Οι ειδικοί ανησυχούν ότι αν οι ΗΠΑ επιτεθούν σε περιουσιακά στοιχεία αυτών των χωρών, η σύγκρουση θα μπορούσε να κλιμακωθεί γρήγορα. Αν και είναι απίθανο κάποια από αυτές τις χώρες να στείλει στρατεύματα στην περιοχή για να την υπερασπιστεί από τις αμερικανικές επιθέσεις, είναι πιθανό η επίδραση των αμερικανικών επιθέσεων στο εσωτερικό της Βενεζουέλας να μετριαστεί από την υποστήριξη που παρέχουν αυτές οι χώρες στο καθεστώς.
Και οι τρεις χώρες έχουν επενδύσει στο καθεστώς της Βενεζουέλας και διαθέτουν μέσα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να αποτρέψουν την ανατροπή του Μαδούρο, σύμφωνα με ειδικούς. Αυτό είναι κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν.
Το πρόβλημα θα μπορούσε να επιδεινωθεί περαιτέρω από μια κίνηση του Μαδούρο να χτυπήσει τα περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ στην περιοχή – πριν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε οποιαδήποτε κίνηση για την άμεση ανατροπή του.
«Υπάρχει η πιθανότητα, αν ο Μαδούρο πιστεύει ότι πρόκειται να πέσει, να κάνει μια κίνηση για να χτυπήσει κάτι που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ, όπως τις πετρελαϊκές πλατφόρμες στην Καραϊβική Θάλασσα. Θα μπορούσε να είναι ένα ρίσκο που θα ήταν διατεθειμένος να πάρει και που θα έβλαπτε τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή», δήλωσε ο Χένρι Ζίμερ, περιφερειακός εμπειρογνώμονας στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
Δημοσίως, η κυβέρνηση Τραμπ συνεχίζει να επισημαίνει ότι η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στη Λατινική Αμερική έχει ως κύριο στόχο την καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών και όχι την ανατροπή του Μαδούρο. Ειδικοί έχουν επίσης δηλώσει στο CNN ότι ο εξοπλισμός και οι στρατιωτικές δυνάμεις που έχουν συγκεντρωθεί δεν αρκούν για μια πλήρη εισβολή.
Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα αν οι ΗΠΑ ενδέχεται να εμπλακούν σε πόλεμο με τη Βενεζουέλα, ο Τραμπ έδωσε μια ασαφή απάντηση, λέγοντας: «Αμφιβάλλω. Δεν νομίζω».
Χθες όμως, ο Τραμπ δήλωσε ότι έχει «σχεδόν» αποφασίσει πώς θα προχωρήσει στο θέμα της Βενεζουέλας, καθώς ανώτατοι αξιωματούχοι εξετάζουν το ενδεχόμενο στρατιωτικών επιχειρήσεων στη λατινοαμερικανική χώρα. «Έχω σχεδόν πάρει μια απόφαση» σχετικά με τα επόμενα βήματα της κυβέρνησης στη Βενεζουέλα, δήλωσε στο CBS News εν πτήσει με το Air Force One, αλλά «δεν μπορώ να σας πω ποια θα είναι»