Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή της Αγίας είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος μοναστήρι της Άνδρου. Στέκεται επιβλητικό σαν φρούριο σε μια περιοχή ανάμεσα στο Γαύριο και το Μπατσί, μόλις 7 χιλιόμετρα από το κεντρικό λιμάνι του νησιού.
Ο χρόνος ανέγερσης δεν έχει προσδιορισθεί. Κατα τον Διονύσιο, που καταγόταν από την Άνδρο και διετέλεσε μητροπολίτης Ξάνθης, στο χώρο λειτουργούσε βυζαντινή σχολή και ότι το 842 καθιερώθηκε ως μονή. Η πρώτη επίσημη χρονολογία είναι το 1325, χρόνος που επιβεβαιώνεται από μια αργυρή εικόνα και ένα έγγραφο που φέρουν ημερομηνίες. Η εκκλησία του, βυζαντινού ρυθμού με ξυλόγλυπτο τέμπλο και ζωγραφική διακόσμηση χρονολογείται στη μεταβυζαντινή περίοδο. Φυλάσσει εικόνες του 14ου και του 16ου αιώνα και σημαντική βιβλιοθήκη, με σπάνια βιβλία και χειρόγραφα.Διαθέτει επίσης μουσείο, με ιερά άμφια και σκεύη και μια μικρή συλλογή προϊστορικών εργαλείων.
Κατα την περίοδο που οι Φράγκοι εγκατέλειπουν την Άνδρο, η μονή καταστρέφεται. Λέγεται ότι ανακαινίζεται το 1578 από δύο μοναχούς, τον Μακάριο Δελαγραμμάτικα και τον Στρατόνικο Στρατηγόπουλο. Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής ακμάζει όταν νεοφερμένοι μοναχοί μόνασαν εκεί και η επιρροή της ενισχύεται με έργα που πραγματοποιούνται το 1603 και το 1717. Ο μοναχός Ιωαννίκειος, κατα πάσα πιθανότητα μέλος τη Φιλικής Εταιρίας, φροντίζει για την οχύρωση της. Επεκτείνει την μονή με νέους χώρους δαπανώντας την περιουσία του και αυτή της Μονής έως το 1831. Στη Μονή Ζωοδόχου Πηγής μονάζουν στο τέλος του 17ου αιώνα 100 μοναχοί οι οποίοι περιορίζονται σε 51 έως το 1836.
Το 1928, το μοναστήρι μετατράπηκε σε γυναικείο, όπως παραμένει μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με την παράδοση, η Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας οφείλει την ανέγερση της στο όραμα ενός απλού ανθρώπου στον οποίο η Παναγία υπέδειξε την τοποθεσία. Εργάτες που δούλευαν στην ανέγερση ενός μοναστηριού βορειότερα, κάθε βράδυ έχαναν τα εργαλεία τους τα οποία εξαφανιζόταν. Ένας κάτοικος της περιοχής με προβλήματα όρασης περνούσε διψασμένος από την περιοχή αλλά δεν έβρισκε νερό. Βλέποντας ένα τράγο με βρεγμένο “μούσι” να περνάει μπροστά του καταλαβαίνει ότι κάπου κοντά υπάρχει πηγή.
Φτάνοντας στην πηγή εμφανίζεται μπροστά του μια γυναίκα στην οποία εκμυστηρεύεται το πρόβλημα με την όραση του. Η γυναίκα τον προτρέπει να πλύνει τα μάτια του με το νερό της πηγής για να θεραπευτεί. Ως εκ θαύματος η όραση του θεραπεύεται και η γυναίκα του αποκαλύπτει ότι είναι η Παναγία. Του ζητάει να πει στους εργάτες να εγκαταλείψουν την προσπάθεια τους και να χτίσουν το μοναστήρι στη σημερινή τοποθεσία.