Τον Απρίλιο, ο ηγέτης των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε σοκ στις αγορές ανακοινώνοντας νέους, σαρωτικούς δασμούς στις εισαγωγές – μόνο και μόνο για να αναστείλει τους περισσότερους εν μέσω του επακόλουθου παγκόσμιου οικονομικού πανικού.
Τέσσερις μήνες αργότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ διαφημίζει τώρα μια σειρά από «νίκες», όπως ισχυρίζεται, αποκαλύπτοντας μια χούφτα συμφωνίες με εμπορικούς εταίρους και επιβάλλοντας μονομερώς δασμούς σε άλλους, χωρίς αυτή τη φορά να προκληθούν μαζικές διαταραχές στις χρηματοπιστωτικές αγορές, όπως συνέβη κατά την εαρινή του προσπάθεια. Τουλάχιστον, μέχρι στιγμής.
Φιλοδοξώντας να αναδιατάξει τη θέση της Αμερικής στην παγκόσμια οικονομία, ο Τραμπ υπόσχεται ότι οι ΗΠΑ πλέον πρόκειται να αποκομίσουν τα οφέλη νέων εσόδων, θα αναζωπυρωθεί η εγχώρια μεταποίηση και θα μοχλευτούν στην αγορά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια λόγω των ξένων επενδύσεων.
Αν αυτό πράγματι συμβεί εξακολουθεί να είναι πολύ αμφίβολο. Αυτό που είναι σαφές μέχρι στιγμής είναι ότι ένα ήπιο κύμα που στόχευε το ελεύθερο εμπόριο, ακόμη και πριν από τη δεύτερη θητεία του Τραμπ, έχει μετατραπεί σε θαλασσοταραχή που επηρεάζει όλον τον κόσμο.
Επιπλέον, για πολλές χώρες, όλα αυτά έχουν χρησιμεύσει ως αφύπνιση για την ανάγκη να παραμείνουν ζωντανές συμμαχίες σε άλλα μέτωπα.
Το βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα μπορεί να είναι θετικό για τις ΗΠΑ – όπως το βλέπει ο Τραμπ -, ο αντίκτυπος όμως στους γενικούς στόχους του είναι πολύ λιγότερο βέβαιος. Όπως και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να εξελιχθούν και διαφορετικά για τις ΗΠΑ.
«90 συμφωνίες σε 90 ημέρες»
Για όλους τους λάθος λόγους, η 1η Αυγούστου είχε μπει στο ημερολόγιο των διεθνών υπευθύνων χάραξης πολιτικής, αφού θα έπρεπε ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν καταστροφικούς δασμούς, αν δεν συμφωνούσαν σε νέους εμπορικούς όρους με τις ΗΠΑ.
Ενώ ο σύμβουλος εμπορίου του Λευκού Οίκου, Πίτερ Ναβάρο, προέβλεπε «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες» και ο Τραμπ προσέφερε μια αισιόδοξη προοπτική για την επίτευξή τους, η προθεσμία φαινόταν δύσκολη και πράγματι ήταν.
Μέχρι το τέλος Ιουλίου, ο Τραμπ είχε ανακοινώσει μόνο περίπου δώδεκα εμπορικές συμφωνίες – μερικές όχι περισσότερες από μία ή δύο σελίδες, χωρίς τις λεπτομερείς διατάξεις που συνηθίζονται σε αυτού του είδους τις διαπραγματεύσεις.
Η πολιτική απειλή για τον Τραμπ
Καθώς οι λεπτομέρειες των συμφωνιών διευκρινίζονται, οι επιπτώσεις για την οικονομία των ΗΠΑ γίνονται επίσης σαφέστερες. Η ανάπτυξη στα τέλη της άνοιξης επωφελήθηκε από μια έκρηξη εξαγωγικών πωλήσεων, καθώς οι επιχειρήσεις έσπευσαν να αποφύγουν τυχόν υψηλότερους δασμούς που επιβλήθηκαν σε αμερικανικά προϊόντα, όμως οικονομολόγοι αναμένουν ότι θα χάσει την δυναμική της κατά το υπόλοιπο του έτους.
Οι δασμοί που έχουν αυξηθεί από έναν μέσο όρο 2% στην αρχή του έτους σε περίπου 17% τώρα έχουν επηρεάσει αξιοσημείωτα τα έσοδα της κυβέρνησης των ΗΠΑ – έναν από τους δηλωμένους στόχους της εμπορικής πολιτικής του Τραμπ. Οι εισαγωγικοί δασμοί έχουν αποφέρει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι στιγμής φέτος – περίπου το 5% των ομοσπονδιακών εσόδων των ΗΠΑ, σε σύγκριση με περίπου 2% τα προηγούμενα χρόνια.
Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ δήλωσε ότι αναμένει ότι τα έσοδα από τους δασμούς φέτος θα ανέλθουν σε περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Συγκριτικά, οι ομοσπονδιακοί φόροι εισοδήματος αποφέρουν περίπου 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Οι Αμερικανοί αγοραστές βέβαια παραμένουν πάντα στην πρώτη γραμμή και ακόμη δεν έχουν δει τις υψηλότερες τιμές να μετακυλίονται πλήρως. Όμως γίγαντες καταναλωτικών αγαθών, όπως η Unilever και η Adidas, αρχίζουν να υπολογίζουν τις αυξήσεις κόστους, η οποία πιθανότατα θα επιφέρει μείωση στις καταναλωτικές δαπάνες.
Οι προβλέψεις είναι πάντα αβέβαιες, αλλά αυτό αποτελεί μια πραγματική πολιτική απειλή για έναν πρόεδρο που υποσχέθηκε να μειώσει τις τιμές καταναλωτή και όχι να λάβει μέτρα που θα τις αύξαναν.
Ο Τραμπ και άλλοι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου έχουν προτείνει την ιδέα της παροχής επιταγών επιστροφής χρημάτων σε Αμερικανούς με χαμηλότερο εισόδημα – οι ψηφοφόροι που τροφοδότησαν την πολιτική επιτυχία του προέδρου -, η οποία θα αντιστάθμιζε μέρος του οικονομικού κόστους.
Μια τέτοια προσπάθεια, εκτός από τις δυσκολίες εφαρμογής, θα απαιτούσε και την έγκριση του Κογκρέσου. Είναι επίσης μια σιωπηρή αναγνώριση ότι η απλή καυχησιολογία για νέα ομοσπονδιακά έσοδα για την αντιστάθμιση των τρεχουσών δαπανών και των φορολογικών περικοπών, και η προβολή της προοπτικής μελλοντικής δημιουργίας θέσεων εργασίας και πλούτου στην εγχώρια αγορά, είναι πολιτικά επικίνδυνη για ένα Ρεπουμπλικανικό κόμμα που έχει να αντιμετωπίσει ενδιάμεσες εκλογές σε πολιτείες και το Κογκρέσο το επόμενο έτος.
Συμφωνίες στον αέρα
Πολλές εκκρεμότητες περιπλέκουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα: αρχικά, δεν έχουν επιτευχθεί συμφωνίες με σημαντικές χώρες, όπως ο Καναδάς και η Ταϊβάν.
Στη συνέχεια, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη εκδώσει τις αποφάσεις της για τη φαρμακευτική και χαλυβουργική βιομηχανία.
Μετά, είναι το κολοσσιαίο ζήτημα της Κίνας, για το οποίο έχει οριστεί διαφορετική προθεσμία, και παραμένει άλυτο.
Τέλος, μόλις χθες ο Τραμπ συμφώνησε σε παράταση των διαπραγματεύσεων με το Μεξικό, έναν άλλο σημαντικό εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ.
Πολλές από τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί είναι προφορικές, χωρίς να έχουν υπογραφεί ακόμη. Επιπλέον, είναι αβέβαιο αν και πώς οι όροι που συνδέονται με τις συμφωνίες του Τραμπ θα υλοποιηθούν στην πραγματικότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ξένοι ηγέτες έχουν αρνηθεί την ύπαρξη διατάξεων που διατυμπανίζει ο πρόεδρος.
Αβέβαιο αποτέλεσμα
Είναι σαφές ότι ο κόσμος έχει απομακρυνθεί πλέον από το χείλος ενός καταστροφικού εμπορικού πολέμου. Τώρα, καθώς τα έθνη καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα νέο σύνολο εμπορικών φραγμών, ο Τραμπ στοχεύει να πάρει περαιτέρω αποφάσεις. Όμως ο πρωταρχικός του στόχος – να επιστρέψει η παραγωγή και οι θέσεις εργασίας στην Αμερική – μπορεί να έχει πολύ περιορισμένη επιτυχία. Και οι μακροχρόνιοι εμπορικοί εταίροι της Αμερικής, όπως ο Καναδάς και η ΕΕ, θα μπορούσαν να αρχίσουν να επιδιώκουν να σχηματίσουν εμπορικές και πολιτικές συμμαχίες, παρακάμπτοντας κάποιον που δεν θεωρούν πλέον αξιόπιστο οικονομικό σύμμαχο.
Ο Τραμπ μπορεί να επωφελείται βραχυπρόθεσμα από την μόχλευση που προσφέρει η μοναδική θέση των ΗΠΑ στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας εμπορικής τάξης, την οποία η Ουάσινγκτον αφιέρωσε περισσότερο από μισό αιώνα για να δημιουργήσει. Ωστόσο, αν οι νέοι δασμοί πυροδοτήσουν μια θεμελιώδη αναδιάρθρωση, τα αποτελέσματα μπορεί τελικά να μην είναι υπέρ των ΗΠΑ.
Αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν σε βάθος χρόνου, όχι εβδομάδων ή μηνών. Εν τω μεταξύ, οι ίδιοι οι ψηφοφόροι του Τραμπ ίσως χρειαστεί να πληρώσουν το τίμημα – μέσω υψηλότερων τιμών, λιγότερων επιλογών και βραδύτερης ανάπτυξης.
Πηγή: ERTNews, BBC