Το χτύπημα του Ισραήλ κατά της ηγεσίας της Χαμάς στη Ντόχα αυτή την εβδομάδα έχει συγκλονίσει τον Κόλπο και την ίδια την Τουρκία.
Επί μήνες, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν υποστηρίζει ότι το Ισραήλ ακολουθεί μια επεκτατική στρατηγική, αδιαφορώντας για την κυριαρχία και το διεθνές δίκαιο.
Πολλά κράτη του Κόλπου, ωστόσο, υπέθεσαν ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ θα απέτρεπαν το Ισραήλ από το να διασχίσει ορισμένα σύνορα, ειδικά στο Κατάρ , όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Ουάσιγκτον στην περιοχή, με περίπου 30.000 στρατιώτες να σταθμεύουν εκεί.
Η Τουρκία θεωρεί το Κατάρ τόσο σύμμαχο όσο και εταίρο, συνδεδεμένο με στρατιωτική συνεργασία και στενές πολιτικές σχέσεις. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταδίκασε γρήγορα την επίθεση και, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον εμίρη του Κατάρ, υποσχέθηκε να συντονίσει «κοινά βήματα» σε απάντηση.
Ωστόσο, πέρα από τις εκφράσεις αλληλεγγύης, οι επιλογές της Τουρκίας παραμένουν περιορισμένες.
Η Άγκυρα διατηρεί έξι F-16 σε μια κοινή μοίρα στη Ντόχα, αλλά η ανάπτυξη είναι μέτρια και δεν διαθέτει δυνατότητες αεράμυνας. Επιπλέον, το πλαίσιο ασφαλείας του Κατάρ είναι πολυεπίπεδο, στο οποίο συμμετέχουν όχι μόνο οι ΗΠΑ αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (GCC).
Επομένως, οποιαδήποτε απάντηση είναι πιθανό να είναι συλλογική και προσεκτική, με στόχο την αποτροπή άμεσης κλιμάκωσης με το Ισραήλ.
Η επίθεση, ωστόσο, έχει επιδεινώσει τις ήδη έντονες εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την πιθανότητα αντιπαράθεσης.
Μετά τις αεροπορικές επιδρομές στο Κατάρ, η τουρκική Πολεμική Αεροπορία απογείωσε αεροσκάφη από τις αεροπορικές βάσεις του Ντιγιαρμπακίρ και της Μαλάτια και ενέτεινε τις αεροπορικές περιπολίες πάνω από τον τουρκικό εναέριο χώρο.
Οι εικασίες για ισραηλινές επιχειρήσεις στην Τουρκία ήρθαν στην επιφάνεια μετά τον ισχυρισμό της λιβανέζικης εφημερίδας Al-Akhbar, επικαλούμενη αιγυπτιακές πηγές, ότι το Ισραήλ είχε εξετάσει το ενδεχόμενο να στοχεύσει ηγέτες της Χαμάς σε τουρκικό έδαφος πριν επιλέξει το Κατάρ.
Τέτοιες αναφορές είναι δύσκολο να επαληθευτούν. Η Αλ-Ακμπάρ συνδέεται με τη Χεζμπολάχ και οι Αιγύπτιοι αξιωματούχοι είναι απίθανο να έχουν εσωτερική γνώση του ισραηλινού σχεδιασμού. Ωστόσο, η ιστορία κέρδισε έδαφος αφού ενισχύθηκε από τον Kan, τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα του Ισραήλ.
Η Άγκυρα δεν έχει αντιμετωπίσει αυτούς τους ισχυρισμούς ως αξιόπιστους. Ένας πρώην ανώτερος Τούρκος στρατιωτικός αξιωματούχος, μιλώντας ανώνυμα στο, τους απέρριψε ως χειριστικούς.
«Εάν δεν υπάρχει άμεση απειλή, η Τουρκία δεν θα αντιδράσει και δεν πρέπει να αντιδράσει στις προκλήσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης», είπε. «Η συνεχής φαντασία μιας ισραηλινής επίθεσης στην Τουρκία ενισχύει μόνο τον ψυχολογικό πόλεμο του [πρωθυπουργού Μπενιαμίν] Νετανιάχου, δίνοντας στο Ισραήλ μια προβολή ισχύος που δεν έχει αυτή τη στιγμή».
Πόλεμος για την ειρήνη
Ισραηλινές πηγές υποστηρίζουν ότι, από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ έχει τροποποιήσει το δόγμα εθνικής ασφάλειας ώστε να αντιμετωπίζει όλες τις πιθανές απειλές ως άμεσες, αντί να καθυστερεί την αντίδρασή του.
Οι Ισραηλινοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Νετανιάχου, έχουν επανειλημμένα ορκιστεί να καταδιώξουν στελέχη της Χαμάς «όπου κι αν βρίσκονται». Αυτή η ρητορική έχει συμβολικό βάρος στην Τουρκία, η οποία φιλοξενεί μέλη της Χαμάς από το 2011, όταν περίπου 40 μεταφέρθηκαν εκεί στο πλαίσιο της ανταλλαγής κρατουμένων του Γκιλάντ Σαλίτ.
Ένας ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος, μιλώντας επίσης υπό τον όρο της ανωνυμίας, συνόψισε τη γενική θέση της Άγκυρας παραθέτοντας τα λόγια του Ερντογάν: «Να είστε προετοιμασμένοι για πόλεμο αν θέλετε σταθερή ειρήνη».
Τουρκία έχει πρόσφατα εντείνει τις επενδύσεις σε δυνατότητες πυραυλικής και αεράμυνας, αποκαλύπτοντας νέα συστήματα βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ νωρίτερα φέτος.
Ο Ερντογάν εγκαινίασε επίσης μια ερευνητική εγκατάσταση αξίας 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αμυντική εταιρεία Aselsan, η οποία αναπτύσσει ραντάρ, ηλεκτρονικό πόλεμο και συστήματα αεράμυνας με την επωνυμία «Steel Dome». Οι παραδόσεις περιλαμβάνουν το σύστημα αεράμυνας Siper, ικανό να πλήττει στόχους σε απόσταση 150 χιλιομέτρων.
Την ημέρα της επίθεσης στο Κατάρ, η Aselsan υπέγραψε μια νέα συμφωνία αξίας 1,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την τουρκική κυβέρνηση για την παραγωγή και την παράδοση συστημάτων αεράμυνας μεταξύ 2027 και 2031.
Η Τουρκία τον περασμένο μήνα ξεκίνησε επίσης την κατασκευή καταφυγίων και στις 81 επαρχίες.
Ο στόλος των F-16 της Τουρκίας γερνάει και οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την επανένταξη στο πρόγραμμα F-35 έχουν βαλτώσει . Αυτό έχει ωθήσει την Άγκυρα να επιταχύνει την ανάπτυξη εγχώριων πλατφορμών όπως το μαχητικό αεροσκάφος επόμενης γενιάς Kaan, που έχει προγραμματιστεί για το 2030, και το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Kizilelma με δυνατότητα stealth.
Οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν επίσης ότι η αεράμυνα από μόνη της μπορεί να μην αντιμετωπίσει πλήρως τις ισραηλινές δυνατότητες. Τα ισραηλινά F-35 έχουν σχεδιαστεί για να αποφεύγουν τον εντοπισμό και, ενώ τα ραντάρ του ΝΑΤΟ και τα τουρκικά αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου AWACS βελτιώνουν την κάλυψη, παραμένουν ορισμένα τρωτά σημεία.
Τούρκοι αναλυτές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι οποιαδήποτε ισραηλινή παραβίαση του τουρκικού εναέριου χώρου θα πυροδοτούσε μια άμεση και κλιμακούμενη αντίδραση.
«Ήμασταν το πρώτο έθνος του ΝΑΤΟ που κατέρριψε ρωσικό αεροσκάφος από τον Ψυχρό Πόλεμο. Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να είμαστε οι πρώτοι που θα καταρρίψουν ένα F-35», δήλωσε στο MEE μια πηγή που γνωρίζει τον τρόπο σκέψης της Άγκυρας.
«Η Τουρκία μπορεί να μας προκαλέσει σοβαρό πονοκέφαλο»
Πέρα από τον κίνδυνο αεροπορικών επιδρομών, η Άγκυρα έχει επίσης επίγνωση των πιθανών ισραηλινών απόπειρων δολοφονίας εναντίον μελών της Χαμάς εντός της Τουρκίας.
Τα τελευταία χρόνια, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες έχουν διαταράξει δίκτυα που παρακολουθούν Παλαιστίνιους στο έδαφός της.
Παρόμοιες μυστικές επιχειρήσεις από Ρώσους και Ιρανούς πράκτορες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010 αποκάλυψαν τρωτά σημεία, αλλά αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η ικανότητα αντικατασκοπείας της Τουρκίας έχει έκτοτε αυξηθεί σημαντικά.
Τονίζουν ότι η προστασία των μελών της Χαμάς δεν είναι μόνο πολιτική επιλογή, αλλά και ζήτημα διαφύλαξης της τουρκικής κυριαρχίας έναντι ξένων παράνομων δραστηριοτήτων.
Ακόμα κι έτσι, οι περισσότεροι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η Τουρκία και το Ισραήλ θα διαχειριστούν τελικά τις εντάσεις μέσω της αμερικανικής μεσολάβησης και των καναλιών πληροφοριών που δημιουργήθηκαν το 2022.
«Το Ισραήλ δεν θα πραγματοποιήσει καμία δολοφονία στην Τουρκία - είναι μια τρομερή στρατιωτική δύναμη, μέλος του ΝΑΤΟ, και μπορεί να μας προκαλέσει σοβαρό πονοκέφαλο», δήλωσε ο Έραν Λέρμαν, πρώην αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ, σε συνέντευξή του στο Foreign Policy πέρυσι.
«Στο παρελθόν, μας έχει βοηθήσει να ματαιώσουμε τις ιρανικές προσπάθειες να σκοτώσουν Ισραηλινούς σε τουρκικό έδαφος και υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών μας και των δικών τους».