Η εισβολή των 19 drones στην Πολωνία στις 10 Σεπτεμβρίου, με τη Βαρσοβία να κατηγορεί ανοιχτά τη Ρωσία, έχει προκαλέσει περαιτέρω εμπλοκή των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σε αυτό το περιστατικό, ήρθαν να προστεθούν οι κατηγορίες της Ρουμανίας προς τη Ρωσία για εισβολή drone στον εναέριο χώρο της.
Η Μόσχα αρνείται ότι εκτόξευσε drones στις δύο χώρες.
Ο διεθνής Τύπος συνεχίζει να ασχολείται με την αυξανόμενη ένταση που υπάρχει, με το ΝΑΤΟ να ανακοινώνει την αποστολή της «Ανατολικής Φρουράς» στην Πολωνία.
Ο Economist, σε άρθρο του, αναφέρεται στις στρατιωτικές δυνατότητες της βορειοατλαντικής Συμμαχίας να «υπερασπιστεί τους ουρανούς της Ευρώπης από τη Ρωσία».
Αστυνομικός δίπλα σε μέρος drone που κατέπεσε στην Πολωνία.
Η αεροπορική ασπίδα του ΝΑΤΟ
Η αεροπορική ασπίδα του ΝΑΤΟ αποτελείται από διάφορα μέρη.
Το πρώτο καθήκον είναι ο εντοπισμός απειλών. Το ΝΑΤΟ διαθέτει και λειτουργεί από κοινού έναν στόλο 14 αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (AEWC), τα οποία συνήθως έχουν τη βάση τους στο Γκάιλενκιρχεν της Γερμανίας.
Αυτά μπορούν να ελέγχουν τον εναέριο χώρο προς τα ανατολικά, παρακολουθώντας ρωσικά αεροσκάφη, drones και πυραύλους που πετούν στην Ουκρανία και τη Λευκορωσία.
Σε αυτά προστίθενται μια σειρά από drones RQ-4D Phoenix, τα οποία εκτελούν μακρινές αποστολές σε πολύ μεγάλα υψόμετρα από τη Σιγκονέλα στη Σικελία.
Ορισμένες χώρες στρέφονται προς πιο ασυνήθιστα μέσα παρακολούθησης των αιθέρων, τονίζει ο Economist.
Πέρσι, η Πολωνία υπέγραψε σύμβαση ύψους περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων για την αγορά αμερικανικών αερόστατων, εξοπλισμένων με ραντάρ και συστήματα ικανά να διακρίνουν αν ένα αεροσκάφος είναι φιλικό ή εχθρικό.
Οι αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη έχουν πειραματιστεί με ακουστικούς αισθητήρες, του είδους που χρησιμοποιεί η Ουκρανία για να ανιχνεύουν τον ήχο των drones που πλησιάζουν.
Ποιες χώρες έχουν αναπτύξει μαχητικά αεροσκάφη
Το δεύτερο μέρος της ασπίδας αποτελείται από μαχητικά αεροσκάφη που έχουν αναπτυχθεί στην Ανατολική Ευρώπη.
Οι σύμμαχοι εκ περιτροπής αναλαμβάνουν τη φύλαξη του εναέριου χώρου. Επί του παρόντος, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ουγγαρία φυλάσσουν τον εναέριο χώρο της Βαλτικής, η Ιταλία περιπολεί επίσης στη Ρουμανία, ενώ η Ολλανδία και η Νορβηγία επιβλέπουν την Πολωνία.
Η τελευταία αποστολή αποφασίστηκε πρόσφατα με σκοπό την προστασία των πολωνικών κέντρων που στέλνουν δυτική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, τονίζει ο Economist.
Αυτά τα αεροσκάφη μπορούν να παρακολουθούν τον εναέριο χώρο με τα ραντάρ τους, να συνοδεύουν ρωσικά αεροσκάφη που πλησιάζουν υπερβολικά και, αν χρειαστεί, όπως συνέβη στις 10 Σεπτεμβρίου, να καταρρίπτουν βλήματα. Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδρος της Γαλλίας, ανακοίνωσε ότι θα στείλει τρία μαχητικά αεροσκάφη Rafale στην Πολωνία.
Ο διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, Αλέξους Γκρίνκεβιτς και ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε.
Τα επίγεια συστήματα αεροπορικής άμυνας
Ένα τρίτο στοιχείο είναι τα επίγεια συστήματα αεροπορικής άμυνας. Τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης διαθέτουν δικά τους ραντάρ και ορισμένα αμυντικά συστήματα. Αυτά έχουν συμπληρωθεί με πιο εξελιγμένα συστήματα αεροπορικής άμυνας Patriot, τα οποία μπορούν να αναχαιτίσουν αεροσκάφη, πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους.
Η Γερμανία έστειλε στην Πολωνία πυραυλικές συστοιχίες Patriot, οι οποίες συμμετείχαν στην παρακολούθηση της τελευταίας εισβολής drones, και η Ολλανδία σχεδιάζει να πράξει το ίδιο.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι διαθέτουν επίσης στο ναυτικό τους αντιτορπιλικά εξοπλισμένα με δικά τους ραντάρ και αναχαιτιστικά μεγάλης εμβέλειας, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν ραντάρ εδάφους στη Ρουμανία και την Πολωνία.
Η IAMD
Πολλοί από αυτούς τους αισθητήρες και τα αναχαιτιστικά, αν και όχι όλα, είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους σε αυτό που ονομάζεται ολοκληρωμένη αεροπορική και πυραυλική άμυνα ή IAMD. Η προσπάθεια αυτή εποπτεύεται από την Συμμαχική Αεροπορική Διοίκηση του ΝΑΤΟ, με έδρα το Ράμσταϊν στη Γερμανία και υπό τις διαταγές ενός Αμερικανού πτέραρχου.
Πιο κάτω στην ιεραρχία, δύο «κέντρα συνδυασμένων αεροπορικών επιχειρήσεων» καλύπτουν τον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ, με το ένα στη Γερμανία να καλύπτει όλη την περιοχή βόρεια των Άλπεων και το άλλο, στην Ισπανία, να καλύπτει τον νότο.
Τα προβλήματα από τη θεωρία στην πράξη
Θεωρητικά, όλα αυτά συνιστούν μια ισχυρή ασπίδα. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ένα ατελές αμυντικό σύστημα, γράφει ο Economist.
Ένα πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα μεγαλύτερα συστήματα αεροπορικής άμυνας έχουν σταλεί στην Ουκρανία, η οποία δέχεται σφοδρούς βομβαρδισμούς από τη Ρωσία, με αποτέλεσμα να εξαντληθούν τα αποθέματα στην Ευρώπη.
Τον Αύγουστο, η Γερμανία, υπό την πίεση του Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι θα στείλει δύο επιπλέον συστήματα Patriot στην Ουκρανία, με την προοπτική να ακολουθήσουν και άλλα, με την προϋπόθεση ότι η Αμερική θα αναπληρώσει αυτά που θα αποσταλούν.
Η Αμερική επίσης πρόσφατα εξέτρτεψε στην Ουκρανία μια παραγγελία της Ελβετίας για συστήματα Patriot. Τον Ιούνιο, ο Μαρκ Ρούτε δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενισχύσει τα μέσα αεροπορικής άμυνας του κατά 400% για να ανταποκριθεί στα επίσημα πολεμικά του σχέδια. Ωστόσο, η κάλυψη μιας έκτασης τόσο μεγάλης όσο η Ευρώπη είναι ένα τεράστιο εγχείρημα.
Τα μικρά ρωσικά drones δυσκολεύουν τα ραντάρ
Πολλά από τα drones που η Ρωσία εκτοξεύει στην Ουκρανία είναι μικρά και δύσκολο να εντοπιστούν από τα ραντάρ εν μέσω άλλων αεροπορικών παρεμβολών. Αρκετά βλήματα έχουν διεισδύσει στο παρελθόν στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ, με συντρίμμια να προσγειώνονται στη Ρουμανία τον Σεπτέμβριο του 2023, πυραύλους να διασχίζουν την Πολωνία τον Μάρτιο του 2024, ένα drone να προσγειώνεται στη Λετονία τον Σεπτέμβριο του 2024 και drones να εισέρχονται στην Πολωνία δύο φορές νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Σε ένα από τα περιστατικά, η Πολωνία χρειάστηκε μήνες για να ανακτήσει έναν ρωσικό πύραυλο κρουζ που συνετρίβη κοντά στο Μπίντγκοζ, σε απόσταση πάνω από 400 χιλιόμετρα από τα ουκρανικά σύνορα. Ο πύραυλος βρέθηκε από μια γυναίκα που έκανε ιππασία.
Ακόμη κι αν τα drones εντοπιστούν, συχνά δεν είναι οικονομικά αποδοτικό να αναχαιτίζονται σε μεγάλη κλίμακα από συστήματα αεροπορικής άμυνας που έχουν σχεδιαστεί για πολύ μεγαλύτερους στόχους, όπως αεροσκάφη, πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους.
Τα drones Gerbera που εισέβαλαν στην Πολωνία είναι «εξαιρετικά φθηνά» drones από φελιζόλ που αρχικά είχαν σχεδιαστεί για να αποτελούν δόλωμα, σημειώνει το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS), ένας οργανισμός με έδρα το Λονδίνο.
Πολλοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αναπτύσσουν αμυντικά συστήματα μικρής εμβέλειας κατά των drones —χρησιμοποιώντας λέιζερ, όπλα και ρουκέτες— αλλά λίγοι έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους.
Drone στην περιοχή του Ντνιπροπετρόφσκ στην Ουκρανία.
Τα πολιτικά προβλήματα
Εκτός από τα τεχνικά προβλήματα, υπάρχει και το εμφανές ζήτημα της πολιτικής βούλησης, σημειώνει ο Economist.
Το αμυντικό σύστημα εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες υπό την ηγεσία του Τραμπ μετατοπίζουν την προσοχή τους από την Ευρώπη σε άλλα μέτωπα και ενδέχεται να είναι λιγότερο πρόθυμες να αναπτύξουν τα δικά τους συστήματα αεροπορικής άμυνας στην ήπειρο και να ανανεώσουν τα αναχαιτιστικά τους.
Οι ευρωπαϊκές αεροπορικές δυνάμεις διαθέτουν εκατοντάδες μαχητικά αεροσκάφη, πολλά από τα οποία περιπολούν καθημερινά στο ανατολικό μέτωπο της συμμαχίας. Ωστόσο, το αρχηγείο που διοικεί αυτές τις αεροπορικές επιχειρήσεις εξακολουθεί να εξαρτάται από την αμερικανική συμμετοχή και τους εμπειρογνώμονες των ΗΠΑ.
Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο Τραμπ υποβάθμισε το περιστατικό με τα drones στην Πολωνία: «Μπορεί να ήταν λάθος».
Ο Economist καταλήγει στο άρθρο του, σημειώνοντας ότι σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες του ΝΑΤΟ, η Συμμαχία «δεν μπορεί να καταρρίψει βλήματα πάνω από τη Λευκορωσία ή την Ουκρανία. Αυτό θα απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση και των 32 κρατών μελών, κάτι που η Ουγγαρία και η Σλοβακία θα μπλοκάρουν σχεδόν σίγουρα. Σε περίπτωση μεγάλης σύγκρουσης, αυτοί οι κανόνες εμπλοκής θα αλλάξουν σίγουρα. Η Ευρώπη παραμένει σε μειονεκτική θέση».