Κάποτε διαφέντευε το 1/3 της Συρίας, έχοντας έναν πανίσχυρο στρατό 100.000 μαχητών. Στην πορεία όμως ξέμεινε με 2.500 ενόπλους και φάνηκε να εξαφανίζεται σιγά σιγά από τον χάρτη. Δυστυχώς, όμως, για τους λαούς της Μέσης Ανατολής και τους -κακούς- σχεδιαστές της Δύσης, το Ισλαμικό Κράτος επιστρέφει δριμύτερο.
Μετά από 15 χρόνια ακραίας βίας από πλήθος κρατικών και μη κρατικών δρώντων ακόμη και υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, η Συρία έχει μακρύ δρόμο προς τη σταθερότητα. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι η επιστροφή του ISIS.
Eιδικοί παρατηρούν σε ανάλυσή τους στο περιοδικό Foreign Affairs ότι από την περασμένη άνοιξη το ISIS έχει επαναδραστηριοποιηθεί σημαντικά σε μια διχασμένη Συρία.
«Από τότε που το καθεστώς Άσαντ ανατράπηκε το 2024, το ISIS διεξάγει σε όλη τη Συρία μια εκστρατεία τρόμου, στοχεύοντας τη νέα συριακή κυβέρνηση, αλλά και χριστιανικές, σιιτικές και κουρδικές μειονότητες» σημειώνουν οι Κάρολαϊν Ρόουζ, διευθύντρια στο New Lines Institute και επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν και Κόλιν Κλαρκ, διευθυντής ερευνών στο The Soufan Group.
Τον Μάρτιο, στον απόηχο βίας μεταξύ σουνιτών και αλαουιτών στο λιμάνι της Λαττάκειας, εξαπέλυσε σειρά επιθέσεων κατά των Κούρδων (SDF).
Έπειτα τον Μάιο, εξαπέλυσε νέο μπαράζ επιθέσεων μετά από συγκρούσεις νότια της Δαμασκού, ανάμεσα στις δυνάμεις ασφαλείας της νέας διοίκησης και σε σουνιτικές και δρούζικες κοινότητες.
Τον ίδιο μήνα, το ISIS εξαπέλυσε σειρά βομβιστικών επιθέσεων και ενεδρών σε όλη τη Συρία και το Ιράκ. Η οργάνωση ανέλαβε επίσης την ευθύνη για εκρηκτικό μηχανισμό που έπληξε «όχημα του αποστάτη καθεστώτος» στη νότια Συρία, με τουλάχιστον επτά απώλειες του συριακού στρατού, σηματοδοτώντας την πρώτη καταγεγραμμένη επίθεση σε συριακές κυβερνητικές δυνάμεις μετά την πτώση του Άσαντ.
Μια εβδομάδα αργότερα, άλλη βομβιστική επίθεση του ISIS στη νότια Συρία στόχευσε μαχητές του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, μιας πολιτοφυλακής που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.
«Αξιοσημείωτο είναι ότι όλες αυτές οι επιθέσεις έγιναν βαθιά μέσα σε κυβερνητικά ελεγχόμενο έδαφος» παρατηρούν οι δύο ειδικοί.
Τι επιδιώκουν
Όπως αναφέρεται στην ανάλυση του Foreign Affairs, οι ηγέτες του επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τους σεκταριστικούς και ιδεολογικούς διχασμούς της χώρας για να στρατολογήσουν νέους μαχητές και να ξαναχτίσουν το χαλιφάτο τους.
«Μέσω των επιθέσεών του, το ISIS ελπίζει να αποδείξει ότι η παρούσα συριακή κυβέρνηση δεν μπορεί ή δεν θέλει να προστατεύσει τον πληθυσμό, ιδιαίτερα τις μειονότητες» σημειώνουν οι Ρόουζ και Κλαρκ.
Η αποστολή υπό αμερικανική ηγεσία έχει αποδυναμώσει σημαντικά το ISIS την προηγούμενη δεκαετία και οι αμερικανικές δυνάμεις συνεργάστηκαν αποτελεσματικά με τις SDF και άλλους τοπικούς δρώντες σε αντιτρομοκρατικά μέτρα, λένε.
Προσθέτουν όμως, πως παρότι το ISIS παραμένει σε μεγάλο βαθμό ηττημένο, η μεταβατική περίοδος μετά το καθεστώς δημιούργησε παράθυρο ευκαιρίας για την επιστροφή του.
Πρόσφατη έκθεση της Ομάδας Παρακολούθησης του ΟΗΕ κατέληξε ότι το ISIS «θα συνεχίσει να προβάλλει εξωτερική απειλή … αν οι διαιρέσεις στη χώρα του επιτρέπουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον από το οποίο μπορούν να σχεδιάζουν και να εκτελούν επιθέσεις».
Γιατί τώρα;
H αυξανόμενη αυτοπεποίθηση του ISIS, σύμφωνα με την ανάλυση του Foreign Affairs, συνέπεσε με σταδιακή αποχώρηση αμερικανικών δυνάμεων από Συρία και Ιράκ, θέτοντας εν αμφιβόλω το μέλλον της Παγκόσμιας Συμμαχίας.
Τον Σεπτέμβριο του 2024, οι ΗΠΑ και το Ιράκ ανακοίνωσαν από κοινού ότι η Συμμαχία θα τερματίσει την στρατιωτική αποστολή της στο Ιράκ έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2025 και στη Συρία έως τον Σεπτέμβριο του 2026.
Τον Απρίλιο, η Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ (CENTCOM) ανακοίνωσε μείωση της αμερικανικής παρουσίας στη Συρία από 2.000 σε 1.400 στρατιώτες έως τα τέλη του έτους. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη μεταβιβάσει τον έλεγχο τριών από τις οκτώ βάσεις τους στη χώρα στις SDF, με σχέδια να συμπτύξουν τις δυνάμεις σε μόλις μία βάση. Παρότι οι διοικητές του Πενταγώνου έχουν προτρέψει την κυβέρνηση να διατηρήσει τουλάχιστον απόσπασμα 500 στρατιωτών στη Συρία, η κυβέρνηση έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρξουν περαιτέρω περικοπές.
Τι χρειάζεται
«Καθώς οι αμερικανικές δυνάμεις μειώνονται και οι σεκταριστικές εντάσεις αυξάνονται, οι συριακές δυνάμεις ίσως δυσκολεύονται ολοένα περισσότερο να διατηρήσουν την εξουσία στη χώρα» σημειώνουν και προειδοποιούν ότι ο συνδυασμός ανθρώπινου δυναμικού του συριακού στρατού και των SDF πιθανότατα δεν επαρκεί για να αποτρέψει αναβίωση του ISIS. «Για την αποτροπή του, οι ΗΠΑ πρέπει, συνεπώς, να διατηρήσουν παρουσία στη Συρία πέρα από το 2026».
Βέβαια, στις αμφιλεγόμενες συμβουλές των δύο ειδικών είναι και η αγαστή συνεργασία με τον πρώην τζιχαντιστή Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαράα και την ένοπλη οργάνωση Χάγιατ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), η οποία συνεχίζει και διώκει ακόμα χριστιανούς και ελληνορθόδοξους φυσικά.
Η Ουάσινγκτον, λένε, θα πρέπει να διευρύνει την Παγκόσμια Συμμαχία κατά του ISIS, ώστε να περιλάβει και τον αλ Σαράα, που σημαίνει καλύτερη κοινή εκπαίδευση, ανταλλαγή πληροφοριών και επιχειρήσεις. «Βεβαίως, τα υπάρχοντα μέλη θα έχουν επιφυλάξεις απέναντι στην υποδοχή πρώην τζιχαντιστών όπως ο Σάρα. Αλλά αν το ISIS πρόκειται να ηττηθεί οριστικά, η νέα συριακή κυβέρνηση πρέπει να συμμετάσχει και να ενδυναμωθεί για να πετύχει».
Άλλωστε, ξανά στο παρελθόν, οι ΗΠΑ προστάτεψαν και συνεργάστηκαν μεταπολεμικά με ναζιστές αξιωματούχους για να «πετύχουν»…