Μια νέα πολιτική κρίση άνοιξε στην Άγκυρα όταν βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) κατέθεσε ερώτηση σχετικά με την ακαδημαϊκή ισοτιμία και τη διάρκεια του προπτυχιακού τίτλου του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Η απάντηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εκπαίδευσης της Τουρκίας (YÖK) — που επιβεβαίωσε ότι ο τίτλος προέκυψε από φοίτηση 1994–1997 και ότι η ισοτιμία δόθηκε το 1998 — δεν έκλεισε το ζήτημα· αντίθετα, ανάγκασε το πολιτικό σκηνικό να επαναξιολογήσει τα δεδομένα και να βάλει στο τραπέζι κρίσιμα νομικά και πολιτικά ερωτήματα.
Οι καταγγελίες του Ναμίκ Ταν — «Πρόκειται για ζήτημα θεσμών»
Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται η κοινοβουλευτική ερώτηση του Ναμίκ Ταν (CHP), ο Φιντάν φέρεται να φοίτησε στο ευρωπαϊκό παράρτημα του University of Maryland μεταξύ 1994 και 1997. Το πρόγραμμα που παρακολούθησε είναι τριετές — και, όπως υποστηρίζει ο Ταν, στην Τουρκία (όπως και στην Ελλάδα) αναγνωρίζονται ως πλήρη προπτυχιακά τα τετραετή προγράμματα. Το κρίσιμο σημείο που εγείρεται είναι το εξής: με ποιον τρόπο ένα τριετές δίπλωμα έγινε δεκτό ως ισότιμο με τετραετές, ώστε ο Φιντάν να εγγραφεί και να παρακολουθήσει μεταπτυχιακές σπουδές στο Bilkent το 1997 — πριν δηλαδή φέρεται να είχε λάβει την ισοτιμία το YÖK (1998);
Το YÖK, στην επίσημη απάντησή του που επικαλείται ο βουλευτής, επιβεβαίωσε τη διαδοχική σειρά των γεγονότων: φοίτηση 1994–1997, ισοτιμία 1998, μεταπτυχιακό Bilkent 1997–1999 και διδακτορικό στις διεθνείς σχέσεις το 2006. Η αντίφαση του χρονοδιαγράμματος — με το μεταπτυχιακό να φαίνεται να ξεκινά πριν την επίσημη αναγνώριση — είναι το κεντρικό στοιχείο της καταγγελίας.
Ο Ναμίκ Ταν, ο οποίος είναι πρώην πρέσβης και νυν αναπληρωτής πρόεδρος του CHP, διατύπωσε οξεία κριτική: δεν πρόκειται για προσωπική αντιπαλότητα αλλά για ζήτημα θεσμικής αξιοπιστίας. Ζήτησε τη δημοσιοποίηση των ακαδημαϊκών αρχείων και του βαθμολογικού πίνακα του Χακάν Φιντάν, υποστηρίζοντας ότι «εάν ένας τίτλος αποκτήθηκε με παράτυπο τρόπο, τότε τίθεται ζήτημα εμπιστοσύνης και νομιμότητας». Ο Ταν επανέλαβε το πολιτικό σημείο: στην Τουρκία, ο πανεπιστημιακός τίτλος είναι και νομική προϋπόθεση για την προεδρική υποψηφιότητα· επομένως το ζήτημα έχει και σαφείς πολιτικές συνέπειες.
Η υπόθεση αποκτά ιδιαίτερο βάρος επειδή αφορά έναν από τους πλέον ισχυρούς παράγοντες του τουρκικού κράτους. Ο Χακάν Φιντάν, πρώην επικεφαλής της ΜΙΤ, πρόεδρος της TİKA και σήμερα υπουργός Εξωτερικών, θεωρείται από πολλούς ως πιθανός διάδοχος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η αμφισβήτηση του ακαδημαϊκού τίτλου του δεν είναι μόνο προσωπικό πλήγμα· είναι ενδεχομένως πλήγμα στις προοπτικές ανάδειξής του ως μελλοντικού ηγέτη.
Στο πολιτικό παρασκήνιο, παράγοντες που μιλούν για την υπόθεση υπενθυμίζουν ότι τέτοιου είδους «πτυχιακά» αμφισβητούνται συχνά σε περιόδους εσωτερικής αντιπαράθεσης. Η ανακοίνωση του YÖK — όπως παρατηρούν ορισμένοι σχολιαστές — δεν μπορεί να θεωρηθεί απολύτως ανεξάρτητη από το πολιτικό περιβάλλον: το γεγονός ότι το Ανώτατο Συμβούλιο απάντησε σε κοινοβουλευτική ερώτηση και έδωσε λεπτομέρειες, για κάποιους δείχνει ότι η υπόθεση έχει ήδη πολιτική πτυχή.
Οι προϋπάρχουσες υποθέσεις — Από τον Ερντογάν ως τον Ιμάμογλου
Η υπόθεση Φιντάν εντάσσεται σε μια ευρύτερη τάση: η αμφισβήτηση ακαδημαϊκών τίτλων κορυφαίων Τούρκων πολιτικών έχει γίνει ρουτίνα. Στην περίπτωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το ερώτημα για την ολοκλήρωση των πανεπιστημιακών του σπουδών επανέρχεται συχνά — από την πλευρά της αντιπολίτευσης — χωρίς η προεδρία να έχει παραθέσει πλήρη αποδεικτικά στοιχεία προς το κοινό. Επίσης, πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης ακύρωσε τον τίτλο του εκλεγμένου δημάρχου Εκρέμ Ιμάμογλου, προκαλώντας πολιτική αναταραχή και μαζικές διαδηλώσεις.
Αυτές οι υποθέσεις δείχνουν ότι το πεδίο των «πτυχίων» έχει μετατραπεί σε όπλο πολιτικού ανταγωνισμού — και ότι τα ακαδημαϊκά πιστοποιητικά αποκτούν βαρύνουσα πολιτική σημασία στην Τουρκία.
Τι κινδυνεύει πραγματικά; Αν οι καταγγελίες αποδειχθούν βάσιμες, διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως οι συνέπειες ενδέχεται να είναι σαρωτικές: να ακυρωθεί ο τίτλος, να πληγεί η νομική και πολιτική θέση του Φιντάν και να εξασθενήσει η πιθανότητα να περάσει στην πρώτη γραμμή της εξουσίας. Ακόμη και αν δεν φτάσουμε σε τόσο ακραίο αποτέλεσμα, η υπόθεση ήδη πλήττει την εικόνα της τουρκικής ηγεσίας — μια εικόνα που επιχειρεί διεθνώς να παρουσιαστεί ως θεσμικά σταθερή και αξιόπιστη.
Στο εσωτερικό πεδίο, προστίθεται ένα στοιχείο αβεβαιότητας στην ήδη τρωτή ισορροπία εντός του AKP και γύρω από το προσωπικό του Προέδρου. Στο εξωτερικό, κάθε σκιά νομιμότητας πάνω σε κορυφαία στελέχη δυσχεραίνει την προσπάθεια της Άγκυρας να προβάλλει αξιοπιστία στους διεθνείς εταίρους.
Τι μέλλει γενέσθαι — Σενάρια και όσα πρέπει να παρακολουθούμε
Διευκρινίσεις από Φιντάν: Το πιθανότερο άμεσο βήμα είναι η επίσημη δημοσιοποίηση του πλήρους ακαδημαϊκού φακέλου — βαθμολογίες, ακαδημαϊκές εγγραφές, αλληλογραφία αναγνώρισης του YÖK. Η διαφάνεια μπορεί να κλείσει γρήγορα την κρίση, εάν τα έγγραφα είναι πλήρη.
Διαδικαστικά βήματα από YÖK: Εάν επιβεβαιωθούν τεχνικές αδυναμίες στη διαδικασία ισοτιμίας, το YÖK ενδέχεται να ξεκινήσει περαιτέρω ελέγχους — κάτι που θα έχει βαρύ πολιτικό κόστος, αλλά και νομικές συνέπειες.
Πολιτική εκμετάλλευση: Το CHP και άλλες ομάδες θα συνεχίσουν να πιέζουν πολιτικά. Εάν η υπόθεση πολιτικοποιηθεί περισσότερο, μπορεί να ανοίξει κύμα ελέγχων και για άλλους τίτλους —εντείνοντας περαιτέρω την πόλωση.
Επίπτωση στη διαδοχή: Εάν πράγματι ο στόχος είναι να αμφισβητηθούν οι προοπτικές διαδοχής του Φιντάν, τότε το ζήτημα θα ενταθεί πολιτικά, με πιθανές αντιδράσεις από τους κύκλους που υποστηρίζουν τον ίδιο ή τον Ερντογάν.
Η υπόθεση του πτυχίου Χακάν Φιντάν δεν είναι απλή τεχνική διεκδίκηση: είναι μια δοκιμασία θεσμικής αξιοπιστίας σε χώρα όπου τα ακαδημαϊκά έγγραφα έχουν αποκτήσει πολιτική βαρύτητα. Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η κίνηση αυτή παρουσιάζεται ως υπεράσπιση της διαφάνειας και της νομιμότητας. Από την άλλη, στο πολιτικό παρασκήνιο, πολλοί βλέπουν ενδείξεις εσωτερικού ανταγωνισμού και «υπόγειων» διαπραγματεύσεων για το ποιος θα στελεχώσει την επόμενη ημέρα.
Ο κρίσιμος παράγων θα παραμείνει η τεκμηρίωση: αν ο Φιντάν δώσει στους πολίτες και στα όργανα της πολιτείας τα έγγραφα που εξηγούν την ακολουθία και τη νομική βάση της αναγνώρισης του τίτλου του, η υπόθεση μπορεί να σβήσει. Αν όχι, τότε το «πτυχιακό» μπορεί να αποβεί πολιτικά μοιραίο — όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την εικόνα ενός καθεστώτος που θέλει να δείχνει σταθερό και αλώβητο.
Πηγή: skai.gr