Με ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα απάντησε η τουρκική προεδρία στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, στον απόηχο της τριμερούς συνόδου κορυφής Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ. Η Άγκυρα ανέβασε κατακόρυφα τους τόνους, κατηγορώντας ανοιχτά το Τελ Αβίβ για «γενοκτονία» και για αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Ο διευθυντής Επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Μπουρχανετίν Ντουράν, έκανε λόγο για «κραυγαλέα ειρωνεία» όταν Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγορούν άλλες χώρες για ιμπεριαλιστικές βλέψεις, την ώρα που –κατά την τουρκική εκδοχή– το Ισραήλ φέρει ευθύνη για «μία από τις χειρότερες γενοκτονίες στη σύγχρονη Ιστορία». Παράλληλα, επιχείρησε να αντιπαραβάλει την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως δύναμη «σταθερότητας και ειρήνης», σε ευθεία αντιδιαστολή με την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Πίσω όμως από τη σφοδρή ρητορική, διπλωματικές και αναλυτικές πηγές επισημαίνουν ότι η τουρκική αντίδραση δεν εξηγείται αποκλειστικά από την ίδια την Τριμερή. Καθοριστικό ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει το συριακό μέτωπο και οι στρατηγικοί περιορισμοί που αντιμετωπίζει η Άγκυρα.
Το συριακό «αγκάθι» για την Τουρκία
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, πριν από περίπου έναν χρόνο η τουρκική ηγεσία θεωρούσε ότι η αποδυνάμωση ή ενδεχόμενη πτώση του καθεστώτος Άσαντ θα της άνοιγε τον δρόμο για βαθύτερη στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία. Στόχος ήταν η εγκατάσταση οπλικών συστημάτων και η εδραίωση μιας ζώνης επιρροής που, εμμέσως, θα έφερνε την Τουρκία σε άμεση γεωπολιτική «γειτνίαση» με το Ισραήλ.
Ωστόσο, το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν προτίθεται να δεχθεί αντικατάσταση της ιρανικής παρουσίας στη Συρία από μια τουρκική. Αντίθετα, συνεχίζει συστηματικά τις επιχειρήσεις καταστροφής οπλικών συστημάτων εντός συριακού εδάφους, ιδιαίτερα στην περιοχή της Δαμασκού. Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι σε πρόσφατη ισραηλινή επιχείρηση συνελήφθησαν Τούρκοι στρατιωτικοί στην πρωτεύουσα της Συρίας, γεγονός που ενίσχυσε την ένταση στο παρασκήνιο.
Κατά αναλυτές, στρατηγική επιδίωξη του Ισραήλ είναι η διατήρηση μιας ουσιαστικά αφοπλισμένης Συρίας, στόχος που μέχρι στιγμής φαίνεται να επιτυγχάνει. Αυτή ακριβώς η πραγματικότητα γεννά τη βαθύτερη ανησυχία στην Άγκυρα, η οποία διαπιστώνει ένα σαφές στρατηγικό μειονέκτημα έναντι του Ισραήλ.
Υψηλοί τόνοι, χαμηλές πιθανότητες σύγκρουσης
Παρά τη σκληρή φρασεολογία, το ενδεχόμενο άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης Τουρκίας–Ισραήλ θεωρείται εξαιρετικά απίθανο. Διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, δεν μπορεί να εμπλακεί σε πολεμική αντιπαράθεση με έναν στενό εταίρο της Συμμαχίας χωρίς σοβαρές και άμεσες συνέπειες, που θα ενεργοποιούσαν νατοϊκούς μηχανισμούς.
Επιπλέον, η Άγκυρα γνωρίζει ότι δεν διαθέτει αυτή την περίοδο περιθώρια για κρίσεις υψηλής έντασης. Αντιθέτως, επιδιώκει να εμφανιστεί «συνεργάσιμη» προς την Ουάσιγκτον, προσβλέποντας σε επαναπροσέγγιση στο πρόγραμμα των F-35, στην προμήθεια αμερικανικών κινητήρων για το μαχητικό KAAN, αλλά και σε πιθανή μελλοντική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά αμυντικά χρηματοδοτικά εργαλεία, από τα οποία σήμερα παραμένει εκτός.
Υπό αυτό το πρίσμα, η τουρκική επίθεση εκτιμάται ότι θα εξαντληθεί στο επίπεδο της πολιτικής και επικοινωνιακής αντιπαράθεσης, χωρίς πρακτική κλιμάκωση στο πεδίο.
Η Τριμερής ως παράγοντας ενόχλησης
Η συνεργασία Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ λειτουργεί, πάντως, ως καταλύτης για τη δυσαρέσκεια της Άγκυρας. Ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξαπέλυσε αιχμές, δηλώνοντας ότι «τίποτα από αυτά δεν μας δεσμεύει», αμφισβητώντας ευθέως τα πολιτικά μηνύματα και τις στρατηγικές συμφωνίες που εκπέμπει το τριμερές σχήμα.
Υπενθυμίζεται ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατά την ομιλία του στην Τριμερή Σύνοδο της Ιερουσαλήμ, έστειλε σαφές μήνυμα αποτροπής, χωρίς να κατονομάσει την Τουρκία: «Σε όσους φαντασιώνονται την αναβίωση αυτοκρατοριών, λέω να το ξεχάσουν».
Το βλέμμα στην Ουάσιγκτον
Αθήνα και Λευκωσία παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, με το ενδιαφέρον να στρέφεται και στη συνάντηση Νετανιάχου–Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο. Ο οικονομικός διάδρομος Ινδίας–Μέσης Ανατολής–Ευρώπης (IMEC) προβάλλεται ως βασικό εργαλείο προσέλκυσης της αμερικανικής προσοχής, ωστόσο είναι σαφές ότι η Τουρκία και ο ρόλος της στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποτελέσουν κεντρικό θέμα συζήτησης.
Σε κάθε περίπτωση, η ένταση που πυροδότησε η Τριμερής καταδεικνύει ότι δεν πρόκειται για μια τυπική διπλωματική συνάντηση, αλλά για ένα σχήμα με πραγματικό γεωπολιτικό βάρος, ικανό να επηρεάσει τις ισορροπίες στην περιοχή – και αυτό είναι ακριβώς που ενοχλεί περισσότερο την Άγκυρα.