Ο χρόνος στην κλεψύδρα τελειώνει επικίνδυνα ενόψει ενός ακόμη κρίσιμου Eurogroup στις 22 Μαΐου, με την κυβέρνηση να περνάει νέα σκληρά μέτρα και υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Στόχος είναι το νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα να οδηγήσει σε μια συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους και στην εκταμίευση μιας ακόμη κρίσιμης δόσης.
Η δέσμευση για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα τουλάχιστον μέχρι το 2023 από την κυβέρνηση ανησυχεί τόσο τους δανειστές, όσο και τους πολίτες καθώς η παραμένει να ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί.
Μια ελληνική οικονομία όπου υπό το βάρος των πρωτογενών πλεονασμάτων είδε ήδη την ανάπτυξη να κάνει βουτιά και την ύφεση να συνεχίζει να στραγγαλίζει την προσπάθεια ανάκαμψης. Ήδη το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών υποβάθμισε τις προβλέψεις του για την Ανάπτυξη φέτος, από 2,7% που υπολόγιζε τον Δεκέμβριο, σε μόλις 1,8% του ήδη (-0,9% ή 1,6 δισ. ευρώ).
Αποκαλυπτικά είναι τα πρώτα στοιχεία που ήλθαν χθες από την ΕΛΣΤΑΤ και το υπουργείο Οικονομικών και για το 2017. Την ώρα που η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωνε ότι συνεχίστηκε και φέτος η ύφεση, το υπουργείο Οικονομικών παρουσίαζε τεράστιο πλεόνασμα για το α΄τετράμηνο –αλλά μικρότερο από αυτό που η κυβέρνηση υπολόγιζε να επιτύχει. Οι κρατικές εισπράξεις είχαν υστέρηση 5,1% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού και το πλεόνασμα διέσωσε η «στάση πληρωμών» του δημοσίου στους ιδιώτες στους οποίους οφείλει αλλά δεν πληρώνει.
Δύσκολη η διαδικασία «ανάνηψης» της οικονομίας
Η Ανάπτυξη στην παραμένει στον «πάγο» με το κράτος να χάνει συνεχώς χρήματα από μια στάσιμη οικονομία. Υπολογίζεται προς μέχρι το 2018 θα έχουν χαθεί 29 δις. ευρώ λόγω της ύφεσης που συνεχίζει και βαθαίνει στην ελληνική οικονομία.
Η κατάσταση αποτυπώνεται στα χθεσινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και του υπουργείου Οικονομικών ως εξής:
α) Η ύφεση βαθαίνει και η οικονομία βρίσκεται σήμερα στο χειρότερο σημείο της τελευταίας δεκαετίας. Στο α΄τρίμηνο του 2015 ο όγκος της Οικονομίας μετρήθηκε στα 46,323 δις. ευρώ. Το α΄τρίμηνο του 2016 ήταν το χειρότερο τουλάχιστον από το 2008 και μετά, πέφτοντας στα 45,994 δισ. ευρώ. Το α΄τρίμηνο φέτος έσπασε όλα τα ρεκόρ, αφού ήταν ακόμα χειρότερο και από το αντίστοιχο περσινό αφού μετρήθηκε στα 45,760 δισ. ευρώ (σε εποχικά διορθωμένα μεγέθη).
β) την ίδια στιγμή το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους αποκάλυπτε ότι τον Απρίλιο άνοιξε «τρύπα» 1 δισ. ευρώ στην είσπραξη δημοσίων εσόδων από επενδύσεις. Έλλειψαν 411 εκατ. ευρώ από έσοδα αποκρατικοποιήσεων και 666 εκατ. ευρώ έσοδα του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Έτσι τα καθαρά έσοδα είχαν υστέρηση 5% έναντι των στόχων. Ωστόσο η υπερφορολόγηση συνεχίζεται, με εμφανή σημάδια κόπωσης των εσόδων.
γ) το πρωτογενές πλεόνασμα 1,7 δισ. (μικρότερο από τα 1,9 δισ. ευρώ πέρυσι) προέκευψε στο τετράμηνο επειδή «πάγωσαν» κρατικές δαπάνες 1,728 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί . Όπως ανακοίνωσε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εχθές, ανήλθαν σε 16,442 δισ. ευρώ αντί για 18,170 δισ. ευρώ. Έτσι το πρωτογενές πλεόνασμα έφτασε στα 1,735 δις ευρώ.
Κόβουν επιδόματα δεν γίνονται επενδύσεις
Σημασία έχει όμως και από πού έλειψαν τα λεφτά αυτά: 1,159 δισ. ευρώ προήλθαν, κυρίως, από οι πληρωμές σε νοικοκυριά, δικαιούχους επιδομάτων και συντάξεων, καθώς και από Επενδύσεις.
Συγκεκριμένα καταβλήθηκαν λιγότερα σε σχέση με όσα προϋπολόγιζε το υπουργείο Οικονομικών:
- 169 εκατ. ευρώ για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης,
- 134 εκατ. ευρώ για αποδοχές και συντάξεις,
- 55 εκατ. ευρώ για τα επιδόματα πολυτέκνων.
Μειωμένες ήταν επίσης:
- οι επιχορηγήσεις Υγείας (νοσοκομείων και ΠΕΔΥ) κατά 85 εκατ. ευρώ,
- οι επιδοτήσεις στη Γεωργία κατά 150 εκατ. ευρώ,
- οι αποδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 332 εκατ. ευρώ
- οι δαπάνες για Δημόσιες Επενδύσεις (ΠΔΕ) κατά 569 εκατ. ευρώ ( ανήλθαν σε μόλις 535 εκατ. ευρώ αντί 1,1 δισ. ευρώ που ήταν ο στόχος δαπάνης στον προϋπολογισμό).
Ασφυκτικό ΑΕΠ
Για το 2018, για παράδειγμα, το Μεσοπρόθεσμο προβλέπει ότι θα αυξηθεί το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας κατά 5,541 δισ. ευρώ (με ρυθμό ανάπτυξης 2,4%). Την ίδια στιγμή, για την ίδια χρονιά, υπολογίζει να πετύχει αύξηση στο πρωτογενές πλεόνασμα 3,4 δισ. ευρώ (στα 6,571 δισ. από 3,171 δισ. το 2017).
Και αν δηλαδή πέσει μέσα στην πρόβλεψη για Ανάπτυξη, τα δύο τρίτα της (το 62% των 5,541 δισ. ευρώ) θα τα έχει δεσμεύσει το ελληνικό δημόσιο.
Όσο όμως η Οικονομία δεν μπορεί να «σηκώσει κεφάλι», δεν έρχονται «φρέσκο χρήμα» και Ανάπτυξη, τότε το μόνο που θα συνεχίσει να συμβαίνει είναι απλώς να αλλάζουν «τσέπη» τα λεφτά που ήδη υπάρχουν (από τους πολίτες και την αγορά προς το κράτος), αλλά και αυτά διαρκώς θα λιγοστεύουν (ύφεση). Πρόσφατη έκθεση του ΣΕΒ κατέδειξε ότι τα νοικοκυριά ξόδεψαν 10 δισ. ευρώ παραπάνω από το διαθέσιμο εισόδημά τους για να ζήσουν και να πληρώνουν φόρους, προφανώς αφαιμάζοντας τις αποταμιεύσεις τους, για όσο καιρό τουλάχιστον αυτές ακόμη υπάρχουν.