Σε μια κρίσιμη συγκυρία, στον απόηχο της ξεκάθαρης αμερικανικής προειδοποίησης ότι η Τουρκία πρέπει να απομακρύνει το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 αν θέλει να επιστρέψει στο πρόγραμμα των αμερικανικών μαχητικών F-35, συναντήθηκαν χθες στο Τουρκμενιστάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αν και το «καυτό» ζήτημα των S-400 απουσίαζε από τις επίσημες ανακοινώσεις της Άγκυρας και της Μόσχας, οι οποίες επικεντρώθηκαν στο Ουκρανικό, η τύχη του ρωσικού συστήματος παραμένει ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» τόσο των ρωσοτουρκικών όσο και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Η Μόσχα και η Άγκυρα δήλωσαν ικανοποιημένες από τη μιάμιση ώρα συνομιλιών, ωστόσο ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, άφησε να εννοηθεί ότι «δεν είναι όλα μέλι-γάλα», επιβεβαιώνοντας πως υπάρχουν «ορισμένα ζητήματα», αν και όχι «σοβαρά προβλήματα». Η τουρκική πλευρά απέφυγε οποιαδήποτε αναφορά θα δημιουργούσε σκιές γύρω από τους ρωσικούς πυραύλους που απέκτησε το 2019, με ένα συμβόλαιο ύψους $2,5 δισ.
Το Δίλημμα και οι τρεις «πιθανές» λύσεις
Ο Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πιεστικό δίλημμα: να διαλέξει πλευρά μεταξύ των καλών σχέσεων που διατηρεί με τον Πούτιν και της αναγκαίας επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ για την άρση των κυρώσεων και την επανένταξη στα F-35.
Θεωρητικά, υπάρχουν τρεις πιθανές λύσεις για να βγει από τη δύσκολη θέση, επιβεβαιώνοντας την ακραία διπλωματική ευελιξία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής:
- Αποθήκευση και απενεργοποίηση: Οι πύραυλοι θα μπορούσαν να αποθηκευτούν και να παραμείνουν εκτός λειτουργίας, με τους Αμερικανούς να απαιτούν εποπτεία, κάτι που προσκρούει στις ρήτρες του συμβολαίου με τη Ρωσία.
- Μεταφορά σε τρίτη Χώρα: Το σύστημα θα μπορούσε να μεταφερθεί σε σύμμαχο ή φίλο της Τουρκίας (π.χ. Πακιστάν, με το οποίο επίσης συναντήθηκε ο Ερντογάν στο Τουρκμενιστάν) με τη σύμφωνη γνώμη της Μόσχας.
- Επαναγορά από τη Ρωσία: Η Μόσχα θα μπορούσε να επαναγοράσει τα συστήματα για να τα μεταπωλήσει σε άλλους ενδιαφερόμενους (όπως Ινδία, Αλγερία, Ιράν), σενάριο που εξυπηρετεί τη Ρωσία εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και απαλλάσσει την Άγκυρα από το βάρος των «σκονισμένων» πυραύλων.
Η Ελληνική ανάγνωση: Αναθεωρητισμός και διγλωσσία
Από την ελληνική σκοπιά, η διαχείριση του ζητήματος των S-400 από την Τουρκία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναθεωρητικής και ασταθούς εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν. Η Άγκυρα:
Αμφισβητεί τη Συμμαχική Ασφάλεια: Η επιμονή στην απόκτηση των S-400 το 2019, παρά τις αντιδράσεις του ΝΑΤΟ, έθεσε σε κίνδυνο την ασφάλεια της Συμμαχίας και είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή κυρώσεων CAATSA και την απομάκρυνση από τα F-35, αποδεικνύοντας ότι η Τουρκία θέτει τα εθνικά της συμφέροντα πάνω από τη συλλογική άμυνα.
Υιοθετεί την διγλωσσία: Την ώρα που ο Ερντογάν συναντούσε τον Πούτιν, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας απαντούσε στον Αμερικανό πρεσβευτή, Τομ Μπάρακ, δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχει καμία νέα εξέλιξη» σχετικά με τους S-400, επιβεβαιώνοντας τη διπλωματική διγλωσσία και την προσπάθεια κερδών από όλες τις πλευρές.
Προσπαθεί να Χρησιμοποιήσει τη Γεωπολιτική της Θέση: Οι συναντήσεις κορυφής και η διατήρηση των ρωσικών συστημάτων χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης προς την Ουάσινγκτον για την άρση των κυρώσεων και την επανάκτηση του F-35, ακόμα και για την αγορά F-16, θέτοντας σε κίνδυνο τη σταθερότητα της περιοχής.
Ο Πρεσβευτής Μπάρακ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι η «θετική σχέση» Τραμπ-Ερντογάν δημιουργεί μια νέα ατμόσφαιρα συνεργασίας και εξέφρασε την ελπίδα για «σημαντική πρόοδο τους επόμενους μήνες». Ωστόσο, η αμετακίνητη θέση της Άγκυρας μέχρι σήμερα επιβεβαιώνει ότι η απρόβλεπτη και αναθεωρητική συμπεριφορά της Τουρκίας είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό στην εξωτερική της πολιτική.
Με πληροφορίες από το vima.gr