Στις 29 Ιουνίου 2014, ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ο ηγέτης του Ισλαμικού Κράτους στην αλ-Σαμ (ISIS), καταγράφηκε σε βίντεο να μιλάει στο Τζαμί αλ-Νουρί στη Μοσούλη του Ιράκ. («Αλ-Σαμ» είναι η παραδοσιακή αραβική ονομασία για το Λεβάντε). Αυτοανακηρύχθηκε χαλίφης ή θεόπνευστος απόλυτος ηγεμόνας ενός ισλαμικού κράτους.
Το ISIS είχε αναγεννηθεί από τις στάχτες της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, συγκεντρώνοντας Σύρους τζιχαντιστές που απελευθερώθηκαν από το καθεστώς Άσαντ, πρώην μέλη του στρατού του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ και σουνίτες μαχητές φυλών από όλη την αγροτική περιοχή του Ιράκ. Στη Συρία, το ISIS ενώθηκε με άλλες τζιχαντιστικές ομάδες στην καταπολέμηση του Άσαντ. Καθώς οι νίκες του στα πεδία των μαχών αυξάνονταν, το ISIS χώρισε από την Αλ Κάιντα ανακηρύσσοντας ένα ισλαμικό κράτος σε όλη την ανατολική Συρία και το βόρειο Ιράκ, με πρωτεύουσά του την αλ-Ράκα στη Συρία.
Για την κυβέρνηση Ομπάμα , η κεντρική πρόκληση ήταν σαφής: η υποβάθμιση του ISIS και η καταστροφή της τρομοκρατικής απειλής που αυτό αποτελούσε. Για την Άγκυρα , ωστόσο, ο εχθρός παρέμενε ο Μπασάρ αλ-Άσαντ. Ο Ερντογάν θεωρούσε το καθεστώς του Άσαντ - όχι το ISIS - ως τη μεγαλύτερη απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα, με αποτέλεσμα την ανεκτική στάση της Τουρκίας απέναντι στους τζιχαντιστές.
Όπως το έβλεπε ο Ερντογάν, το ISIS μπορεί να ήταν ακραίο, αλλά ήταν ένας χρήσιμος πολιορκητικός κριός για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ. Ο κίνδυνος ανάκρουσης υποβαθμίστηκε.
Η Τουρκία είχε ήδη σφυρηλατήσει δεσμούς με το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, την Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα. Η Τουρκία επέτρεψε στους μαχητές της αλ-Νούσρα να πραγματοποιούν επιθέσεις από τουρκικό έδαφος, συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας Χατάι, την άνοιξη του 2014. Η αλ-Νούσρα αργότερα παραδέχτηκε ότι η Τουρκία τους είχε κάνει μια « μεγάλη χάρη ». Σε αντίθεση με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, τον οποίο η Άγκυρα είχε κάποτε καλλιεργήσει, αλλά ο οποίος σύντομα κατέρρευσε λόγω διαφθοράς και εσωτερικών διαμαχών, η αλ-Νούσρα ήταν αποτελεσματική , ικανή να καταλάβει και να κρατήσει εδάφη, συμπεριλαμβανομένων τμημάτων του Χαλεπίου.
Μέχρι τα μέσα του 2014, η Τουρκία έγινε κόμβος στρατολόγησης και σημείο διέλευσης για το ISIS. Οι εκτιμήσεις έδειχναν ότι μεταξύ 600 και 1.000 Τούρκοι πολίτες είχαν ενταχθεί στο Χαλιφάτο. Οι New York Times ανέφεραν ότι το ISIS προσέφερε στους Τούρκους νεοσύλλεκτους 150 δολάρια την ημέρα για να πολεμήσουν. Τa Newsweek και Hurriyet ανέφεραν για εκστρατείες στρατολόγησης του ISIS στις συντηρητικές αστικές γειτονιές της Τουρκίας. Το 2013, περίπου 30.000 ξένοι μαχητές εκτιμάται ότι εντάχθηκαν στο Χαλιφάτο περνώντας στη Συρία μέσω Τουρκίας. Ο Brett McGurk, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στον συνασπισμό για την ήττα του ISIS, ισχυρίστηκε μάλιστα ότι η Τουρκία είχε φιλοξενήσει τον χαλίφη, Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι.
Τον Ιανουάριο του 2014, ο Πρόεδρος Ομπάμα παρομοίασε το ISIS με μια ομάδα μπάσκετ νέων παικτών. Αλλά η Τουρκία αντιμετώπιζε το ISIS ως ένα δυνητικά χρήσιμο εργαλείο. Όταν το ISIS πολιόρκησε την πόλη Κομπάνι , με κουρδική πλειοψηφία, στα σύνορα τον Σεπτέμβριο του 2014, ο τουρκικός στρατός παρέμεινε παθητικός θεατής. Μόνο όταν ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο φυλακισμένος ηγέτης του PKK (τότε σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα), απείλησε να τερματίσει τις συνομιλίες, η Τουρκία επέτρεψε απρόθυμα σε μια χούφτα Κούρδων μαχητών να περάσουν στη Συρία και να βοηθήσουν στην υπεράσπιση της πόλης.
Η εμπλοκή της Τουρκίας με το ISIS είχε επίσης οικονομικά κίνητρα. Μετά την κατάληψη των συριακών πετρελαιοπηγών, το ISIS πούλησε λαθραίο πετρέλαιο σε Τούρκους αγοραστές. Μεσάζοντες μετέφεραν το αργό πετρέλαιο πέρα από τα σύνορα, ενώ οι τουρκικές αρχές έκαναν τα στραβά μάτια. Το ISIS πουλούσε πετρέλαιο αξίας 1-2 εκατομμυρίων δολαρίων καθημερινά σε Τούρκους λαθρέμπορους, σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν και εισήγαγε επίσης λαθραία μικρότερες ποσότητες πετρελαίου στο Ιράν μέσω του βόρειου Ιράκ.
Ο Χουσεΐν Αλάουι του Ινστιτούτου Ενέργειας του Ιράκ σημείωσε ότι το ISIS εισήγαγε λαθραία «περίπου 210 βυτιοφόρα πετρελαίου στην Τουρκία και σε άλλα μέρη κάθε μέρα». Ο Τούρκος βουλευτής Αλί Εντιμπόγλου (από το αντιπολιτευόμενο CHP) επιβεβαίωσε τον Ιούνιο του 2014: «Πετρέλαιο αξίας 800 εκατομμυρίων δολαρίων που απέκτησε το ISIS από περιοχές που κατέλαβε φέτος πωλείται στην Τουρκία... Μεταφέρουν το πετρέλαιο στην Τουρκία και το μετατρέπουν σε μετρητά».
Υπήρξαν επίσης περιστασιακές τριβές μεταξύ Τουρκίας και ISIS. Τον Ιούνιο του 2014, το ISIS εισέβαλε στο τουρκικό προξενείο στη Μοσούλη, παίρνοντας ομήρους 49 Τούρκους πολίτες. Ενώ η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών MIT ισχυρίστηκε ότι διέσωσε τους ομήρους σε μια μυστική επιχείρηση, οι επόμενες αναφορές αποκάλυψαν μια ανταλλαγή κρατουμένων: 180 τζιχαντιστές ανταλλάχθηκαν με τους ομήρους. Μετά τη συμφωνία, ο Αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Μπεν Ρόουντς, δήλωσε ότι η κυβέρνηση Ομπάμα ήλπιζε «να δει την Τουρκία να διαδραματίζει ενεργό ρόλο με τον συνασπισμό μας στη μάχη κατά του ISIS». Αυτός ο ρόλος δεν υλοποιήθηκε ποτέ.
Πράγματι, το Newsweek ανέφερε ότι οι μαχητές του ISIS ισχυρίστηκαν ότι είχαν «πλήρη συνεργασία με τους Τούρκους». Αυτή η συνεργασία επεκτάθηκε και στις μεταφορές όπλων. Τον Ιανουάριο του 2014, Τούρκοι χωροφύλακες σταμάτησαν τρία φορτηγά στην επαρχία Άδανα που μετέφεραν πυραύλους, πυρομαχικά και εκρηκτικά με προορισμό τη Συρία. Η πλευρά που τα παραλάμβανε, πέρα από τα σύνορα, ελεγχόταν από το ISIS και την σκληροπυρηνική ομάδα Ahrar al-Sham.
Η τουρκική κυβέρνηση επέμεινε ότι τα φορτηγά ανήκαν στην MIT και μετέφεραν «ανθρωπιστική βοήθεια» σε Τουρκμένους στη Συρία. Αλλά τα έγγραφα έδειχναν μια διαφορετική ιστορία. Ο Ερντογάν αργότερα επιβεβαίωσε τον ρόλο της MIT, αλλά όχι το περιεχόμενο των φορτηγών. Οι εισαγγελείς και οι χωροφύλακες που επιθεώρησαν τα φορτηγά απολύθηκαν, διώχθηκαν για αποκάλυψη κρατικών μυστικών και φυλακίστηκαν με κατηγορίες για τρομοκρατία.
Τελικά, το στοίχημα της Τουρκίας αποδείχθηκε άκαρπο. Το ISIS δεν περιόρισε τον ρόλο του στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Εξελίχθηκε σε περιφερειακή και παγκόσμια απειλή. Όποια και αν ήταν τα τακτικά οφέλη που ήλπιζε να αποκομίσει η Τουρκία ανεχόμενη τη ροή μαχητών, όπλων και χρημάτων προς το ISIS, θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια της αλ-Ράκα.
Και η Τουρκία του Ερντογάν, κάποτε το «πρότυπο μουσουλμανικής δημοκρατίας» των δυτικών συμμάχων, είδε τη φήμη της να αμαυρώνεται από το φλερτ της με το χαλιφάτο.
Πηγή: jstribune.com