Η Τουρκία δεν επενδύει απλώς στη Σομαλία· τη μετατρέπει σταδιακά σε προτεκτοράτο, χρησιμοποιώντας ένα γνώριμο μείγμα ενέργειας, στρατιωτικής ισχύος και πολιτικής εξάρτησης. Με πρόσχημα τις γεωτρήσεις υδρογονανθράκων, η Άγκυρα επιχειρεί να παγιώσει έναν κυρίαρχο ρόλο στο Κέρας της Αφρικής, επαναλαμβάνοντας εκτός Μεσογείου το ίδιο αναθεωρητικό μοντέλο που έχει εφαρμόσει σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Η ανακοίνωση του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ για έναρξη γεωτρήσεων από το 2026 σε έξι οικόπεδα – τρία υπεράκτια και τρία χερσαία – έρχεται να επισφραγίσει μια μακρά πορεία συστηματικής διείσδυσης. Οι έρευνες πραγματοποιούνται από την κρατική TPAO με το Oruc Reis, το ίδιο πλοίο-σύμβολο των τουρκικών προκλήσεων στην ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ, μεταφέροντας ξεκάθαρα το μήνυμα ότι η Άγκυρα δεν εξάγει απλώς τεχνογνωσία, αλλά και επιθετική γεωπολιτική πρακτική.
Στρατός, συμβόλαια και εξάρτηση
Η ενεργειακή «επένδυση» στηρίζεται σε μια ήδη εδραιωμένη στρατιωτική κατοχύρωση. Από το 2017, η Τουρκία διατηρεί στη Μογκάδισου τη μεγαλύτερη ξένη στρατιωτική της βάση, την TURKSOM, εκπαιδεύοντας τις σομαλικές ένοπλες δυνάμεις και ελέγχοντας κρίσιμους μηχανισμούς ασφαλείας του κράτους. Παράλληλα, η βοήθεια άνω του 1 δισ. δολαρίων από το 2011 δεν λειτουργεί ως ανιδιοτελής στήριξη, αλλά ως εργαλείο πολιτικής υποθήκευσης μιας εξαιρετικά αδύναμης χώρας.
Οι συμφωνίες του 2024 για άμυνα, οικονομία και υδρογονάνθρακες παραχώρησαν στην TPAO αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης, αποκλείοντας άλλους διεθνείς παίκτες και μετατρέποντας τον ενεργειακό πλούτο της Σομαλίας σε τουρκικό μονοπώλιο. Η Μογκάδισου εμφανίζεται έτσι όχι ως ισότιμος εταίρος, αλλά ως εξαρτώμενος κρίκος σε μια σχέση σαφώς άνιση.
Ο πλούτος ως πρόσχημα ισχύος
Οι εκτιμήσεις για έως 30 δισ. βαρέλια πετρελαίου – αξίας σχεδόν 1,8 τρισ. δολαρίων – καθιστούν τη Σομαλία ενεργειακό «φιλέτο». Για την Τουρκία, που αντιμετωπίζει χρόνια ενεργειακή εξάρτηση και οικονομικές πιέσεις, η πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους δεν είναι απλώς οικονομική ευκαιρία, αλλά στρατηγική ανάσα. Το πραγματικό κέρδος, ωστόσο, δεν είναι μόνο το πετρέλαιο: είναι ο έλεγχος μιας χώρας-κλειδί σε έναν από τους πιο κρίσιμους θαλάσσιους διαδρόμους του πλανήτη.
Στρατιωτικοποίηση της έρευνας και επίδειξη ισχύος
Η τουρκική παρουσία συνοδεύεται από πολεμικά πλοία, σε μια ξεκάθαρη στρατιωτικοποίηση της ενεργειακής δραστηριότητας. Η συνοδεία του Oruc Reis από τουρκικές φρεγάτες, υπό το πρόσχημα της προστασίας από πειρατεία και αντάρτες, αποκαλύπτει την πραγματική φύση της «επένδυσης»: η Άγκυρα είναι έτοιμη να επιβάλει τα συμφέροντά της με τη δύναμη των όπλων, ακόμη και σε μία από τις πιο ασταθείς περιοχές του κόσμου.
Εκμετάλλευση κενού και εξαγωγή αστάθειας
Η Τουρκία εκμεταλλεύεται το κενό που άφησε η Δύση στην Αφρική, προωθώντας ένα μοντέλο που συνδυάζει όπλα, drones και πολιτική επιρροή. Από το Σαχέλ έως την Κέρατα της Αφρικής, τα τουρκικά οπλικά συστήματα συνοδεύονται από συμφωνίες που βαθαίνουν την εξάρτηση αδύναμων κρατών από την Άγκυρα, χωρίς να λύνουν τα δομικά τους προβλήματα ασφάλειας και ανάπτυξης.
Ταυτόχρονα, ο ανταγωνισμός με παίκτες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος προμηνύει νέες εντάσεις, με τη Σομαλία να κινδυνεύει να μετατραπεί σε πεδίο σύγκρουσης ξένων συμφερόντων.
Μακροχρόνια στρατηγική επιβολής
Η Τουρκία αποδεικνύει ότι δεν κινείται συγκυριακά. Από την επίσκεψη Ερντογάν το 2011, εν μέσω λιμού, έως τις σημερινές γεωτρήσεις με στρατιωτική κάλυψη, η Άγκυρα ακολουθεί μια σταθερή γραμμή: εγκατάσταση, εξάρτηση, έλεγχος. Ανεξαρτήτως του αν το πετρέλαιο αποδειχθεί εμπορικά αξιοποιήσιμο, η Σομαλία έχει ήδη μετατραπεί σε κρίσιμο γεωπολιτικό πιόνι μιας Τουρκίας που εξάγει την αστάθεια και τον αναθεωρητισμό της πολύ πέρα από τα σύνορά της.