Η προμήθεια μαχητικών F-16 και F-35 από τις ΗΠΑ στην Τουρκία τίθεται επί τάπητος στο πλαίσιο της εν εξελίξει συνάντησης του Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ερωτηθείς σχετικά, τόνισε ότι θα τεθεί το θέμα των πυραυλικών συστημάτων Patriot και των δασμών, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων κατά της Τουρκίας «σχεδόν άμεσα» εφόσον η συνάντηση εξελιχθεί θετικά.
«Θα συζητήσουμε για τα μαχητικά F-35 και τους Patriot και πιστεύω ότι θα καταλήξουμε θετικά – ξέρω ότι θέλει να τα πάρει και θα το δούμε», είπε ο Τραμπ, για να συμπληρώσει: «Είναι σκληρός άνδρας, με ισχυρή άποψη – συνήθως δεν μου αρέσουν αυτού του είδους οι άνδρες, αλλά αυτός μου αρέσει».
«Πρόκειται να κάνουμε επιπλέον εμπόριο. Θέλουμε συγκεκριμένα πράγματα και εμείς και αυτοί», πρόσθεσε.
Ρόλο μεσολαβητή μπορεί να παίξει η Τουρκία
Αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Τραμπ δήλωσε ότι «ο Πούτιν πρέπει να σταματήσει» και κάλεσε να τερματιστούν οι αγορές ρωσικού πετρελαίου.
Ο ίδιος δήλωσε ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να συμβάλει στην προσπάθεια να βρεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ο Ζελένσκι και ο Πούτιν.
Οπως είπε, ο Τούρκος ηγέτης είναι «πολύ σεβαστός και από τους δύο» και θα μπορούσε να ασκήσει «μεγάλη επιρροή» αν το επιθυμούσε, αν και αυτή τη στιγμή κρατά «πολύ ουδέτερη στάση».
Πρόσθεσε ότι «το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει η Τουρκία είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία».
Υπογράμμισε ότι δεν θα αποκαλούσε τη Ρωσία «χάρτινη τίγρη», αλλά -όπως είπε- γνωρίζει τον Πούτιν «όπως τον γνωρίζει και ο Ερντογάν» και εκτίμησε πως η Μόσχα έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια χωρίς να έχει αποκτήσει «ουσιαστικά καθόλου έδαφος».
«Νομίζω ότι είναι ώρα να σταματήσει, πραγματικά το πιστεύω», ανέφερε, επαναλαμβάνοντας ότι «αν ήμουν εγώ πρόεδρος, ο πόλεμος αυτός δεν θα ξεκινούσε ποτέ».
Επισήμανε παράλληλα ότι η σχέση του ΝΑΤΟ με τις ΗΠΑ είναι «η ισχυρότερη που υπήρξε ποτέ».
Κοντά σε συμφωνία για τη Γάζα
Αναφερόμενος στη Γάζα, ο Τραμπ δήλωσε ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου βρίσκεται «κοντά». «Πρέπει να συναντηθώ με το Ισραήλ», είπε από τον Λευκό Οίκο. «Νομίζω ότι μπορούμε να το καταφέρουμε. Το ελπίζω. Πεθαίνει πολύς κόσμος, αλλά θέλουμε πίσω τους ομήρους».
Ερωτηθείς για πιθανές διαφωνίες με τον Ερντογάν σχετικά με τη Γάζα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ απέφυγε να προβεί σε οποιαδήποτε δημόσια κριτική, λέγοντας ότι δεν γνωρίζει τη στάση του Τούρκου ηγέτη.
Ωστόσο, ο Ερντογάν είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα. Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να «σταθεί όρθια στο πλευρό των καταπιεσμένων Παλαιστινίων στο όνομα της ανθρωπότητας». Σε συνέντευξή του στο Fox κατηγόρησε μάλιστα τον Νετανιάχου ότι προκαλεί «γενοκτονία» στη Γάζα – μια τοποθέτηση που απέχει πολύ από τη γραμμή της διοίκησης Τραμπ.
Τα σχόλια αυτά δεν τέθηκαν -δημοσίως- στο τραπέζι, με τον Τραμπ να κυριαρχεί στη συνέντευξη Τύπου. Όταν η συζήτηση επεκτάθηκε στο γενικότερο ζήτημα της Γάζας, ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε την εκτίμησή του ότι μια συμφωνία είναι «κοντά».
Ο Ερντογάν ανέφερε ότι στην ατζέντα περιλαμβάνονται, εκτός από τα μαχητικά, και άλλα ζητήματα όπως η υπόθεση της τράπεζας Halkbank. Ο Τραμπ τόνισε επίσης ότι με τον Ταγίπ Ερντογάν θα έχουν συζητήσεις και «θα κάνουμε σπουδαίες εμπορικές συμφωνίες και για τις δύο χώρες».
Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε, επίσης, πως είναι έτοιμος «να κάνει ό,τι χρειαστεί» σχετικά με την Ελληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Από τουρκικής πλευράς σύμφωνα με πληροφορίες παρίστανται:
Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ
Ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν
Ο αντιπρόεδρος Τζεβντέτ Γιλμάζ και ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ
Συνήθως στις συναντήσεις από αμερικανικής πλευράς συμμετέχουν:
Ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς
Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο
Ο υπουργός Πολέμου Πιτ Χέγσεθ και ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντnull
Η ατζέντα της συνάντησης
Η επίσκεψη, η πρώτη του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο εδώ και περίπου έξι χρόνια, γίνεται σε μια περίοδο που η Αγκυρα προσβλέπει σε συμφωνίες υψηλού κόστους με μια αμερικανική διοίκηση που δείχνει πρόθυμη να συνάψει εμπορικές και εξοπλιστικές συμφωνίες.
Σε αντίθεση με την περίοδο Μπάιντεν, όπου η Τουρκία κρατήθηκε σε απόσταση λόγω των δεσμών της με τη Μόσχα, η διοίκηση Τραμπ καλλιεργεί στενότερη σχέση με την Αγκυρα.
Οι δύο πλευρές έχουν πλέον εναρμονιστεί στο ζήτημα της Συρίας, που στο παρελθόν αποτελούσε πηγή έντασης, ωστόσο παραμένουν σε πλήρη διάσταση απόψεων για το Ισραήλ και τις επιθέσεις στη Γάζα, τις οποίες ο Ερντογάν χαρακτηρίζει «γενοκτονία».
Το κύριο εμπόδιο για την προμήθεια F-35 παραμένουν οι αμερικανικές κυρώσεις που είχαν επιβληθεί το 2020 για την αγορά του ρωσικού συστήματος S-400.
Παρά την αντίσταση που αναμένεται από το Κογκρέσο, διπλωμάτες εκτιμούν ότι με πολιτική βούληση μπορεί να βρεθεί φόρμουλα επαναφοράς της Τουρκίας στο πρόγραμμα, στο οποίο υπήρξε και κατασκευαστικός εταίρος. Ο Τραμπ, προ ημερών, εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι οι διαπραγματεύσεις θα έχουν «θετική κατάληξη».
Στο τραπέζι βρίσκονται επίσης οι συνομιλίες για 40 νέα F-16, με αναβαθμισμένο εξοπλισμό που αυξάνει το κόστος τους σε σχέση με ένα τυπικό F-35, καθώς και η πιθανή αγορά 40 Eurofighter Typhoon, που προκαλεί αντιδράσεις σε Ελλάδα και Ισραήλ.
Παράλληλα, αναμένεται να ανακοινωθεί συμφωνία-μαμούθ της Turkish Airlines για περισσότερα από 200 αεροσκάφη Boeing, μεταξύ των οποίων 787 και 737, καθώς και κινητήρες της General Electric αξίας περίπου 10 δισ. δολαρίων.