Έκρυθμη η κατάσταση στο Κόσοβο μεταξύ Σέρβων και Αλβανών με οδοφράγματα, πυροβολισμούς και μετακινήσεις στρατού με υπαρκτό τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης στη Βαλκανική. Η κατάσταση στο Κόσοβο βρίσκεται «στα πρόθυρα της ένοπλης σύγκρουσης», είχε δηλώσει την περασμένη εβδομάδα η πρωθυπουργός της Σερβίας Άνα Μπρνάμπιτς.
Ο σερβικός στρατός βρισκόταν χθες, Δευτέρα, το βράδυ σε κατάσταση ενισχυμένης ετοιμότητας μετά τις πρόσφατες εντάσεις στο γειτονικό Κόσοβο, όπου σημειώθηκαν πυρά και εκρήξεις και υψώθηκαν οδοφράγματα.
«Ο πρόεδρος της Σερβίας (…) διέταξε το σερβικό στρατό να βρίσκεται στον υψηλότερο βαθμό ετοιμότητας για μάχη, δηλαδή στο επίπεδο της χρήσης ένοπλης ισχύος», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο σέρβος υπουργός Άμυνας Μίλος Βούτσεβιτς.
Ο σέρβος υπουργός Εσωτερικών δήλωσε επίσης πως «όλες οι μονάδες» θα περάσουν «αμέσως υπό τη διοίκηση του αρχηγού του γενικού επιτελείου».
Τέλος ο υπουργός Άμυνας διευκρίνισε πως ο αρχηγός του κράτους διέταξε να ενισχυθεί κατά 1.500 στρατιώτες η σερβική στρατιωτικού παρουσία, στους 5.000.
Το ιστορικό
Όλα ξεκίνησαν με τη σύλληψη ενός Σέρβου που κατηγορείται από τις αρχές του Κοσόβου για τρομοκρατική δράση και το στήσιμο οδοφραγμάτων στις 10 Δεκεμβρίου από τους Σέρβους ζητώντας την απελευθέρωση του ομοεθνούς τους πρώην αστυνομικού που συνελήφθη με την κατηγορία της επίθεσης εναντίον εν ενεργεία αστυνομικών κατά τη διάρκεια προηγούμενης κινητοποίησης διαμαρτυρίας.
Τα οδοφράγματα που έστησαν στις οδικές αρτηρίες προς την Πρίστινα αλλά και προς τη Σερβία παραμένουν και υπάρχει φόβος περεταίρω κλιμάκωσης. Η κυβέρνηση του Κοσοβάρου πρωθυπουργού Αλμπίν Κούρτι έχει ζητήσει από την KFOR να απομακρύνει τα οδοφράγματα.
Το τελευταίο διάστημα η κατάσταση οξύνθηκε δραματικά με το αίτημα της Πρίστινας για αντικατάσταση των σερβικών πινακίδων, σε μια προσπάθεια να παράσχει νομιμοποίηση στις κοσοβάρικες αρχές. Αυτό προκάλεσε μπαράζ παραιτήσεων από δημάρχους και Σέρβους βουλευτές σε ένδειξη ανυπακοής.
Οι Σέρβοι δήμαρχοι των βόρειων πόλεων του Κοσόβου, μαζί με τοπικούς δικαστές και περίπου 600 αστυνομικούς, παραιτήθηκαν στις αρχές Νοεμβρίου διαμαρτυρόμενοι για την απόφαση της κυβέρνησης Κούρτι να αντικαταστήσει τις σερβικές πινακίδες των αυτοκινήτων με άλλες που θα εκδοθούν από την Πρίστινα.
Εν μέσω κλιμάκωσης της έντασης στην περιοχή, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς έστειλε χθες Κυριακή τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας στρατηγό Μοϊσίλοβιτς, στα διοικητικά όρια του Κοσόβου.
Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μαζί του το τηλεοπτικό δίκτυο Pink, ο στρατηγός είπε ότι κατευθυνόταν προς την πόλη Ράσκα (περίπου 10 χλμ από τα διοικητικά όρια του Κοσόβου), κατόπιν συνάντησης που είχε με τον πρόεδρο Βούτσιτς στο Βελιγράδι.
«Τα καθήκοντα που έχει αναλάβει ο σερβικός στρατός (…) είναι ακριβή, σαφέστατα και θα εφαρμοστούν πλήρως», τόνισε ο στρατηγός Μοϊσίλοβιτς. «Η κατάσταση είναι περίπλοκη και απαιτεί στο προσεχές διάστημα την παρουσία του σερβικού στρατού κατά μήκος των διοικητικών ορίων», συμπλήρωσε.
Λίγο πριν από την αναχώρηση του Σέρβου στρατηγού για τη Ράσκα, σερβικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ένα βίντεο στο οποίο ακούγονται ριπές όπλων, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για «μάχες» που ξέσπασαν όταν Κοσσοβάροι αστυνομικοί επιχείρησαν να διαλύσουν ένα από τα οδοφράγματα που έστησαν Σέρβοι διαδηλωτές.
Τις πληροφορίες διέψευσε η αστυνομία του Κοσσόβου, αναφέροντας στη σελίδα της στο Facebook ότι τα μέλη της δεν ενεπλάκησαν σε επεισόδιο με ανταλλαγή πυρών.
Πυροβολισμοί αναφέρθηκαν πάντως από το ΝΑΤΟ κοντά σε περίπολο της διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης KFOR στο βόρειο τμήμα του Κοσσόβου, όπου Σέρβοι διαδηλωτές έχουν στήσει οδοφράγματα με στόχο να εμποδίσουν την ανάπτυξη αστυνομικής δύναμης από την Πρίστινα στην έκρυθμη περιοχή.
Στο Κόσοβο ζουν περισσότεροι από 1,7 εκατομμύριο κάτοικοι, στην πλειονότητα αλβανόφωνοι, και το 7% (περίπου 120.000) είναι Σέρβοι, κυρίως στο βόρειο τμήμα. Το Κόσσοβο ανακύρηξε την ανεξαρτησία του το 2008 με τη στήριξη της Δύσης μετά τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία του 1998. Πέντε χώρες της ΕΕ, η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία η Ελλάδα και η Κύπρος, δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του και δεν αναμένεται να το κάνουν τα προσεχή χρόνια, ενώ το Κόσοβο δεν είναι μέλος του ΟΗΕ.
Υπογραμμίζεται πως το Βελιγράδι δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία που διακήρυξε μονομερώς το Κόσοβο , όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Περίπου 3.760 στρατιώτες της KFOR έχουν επιφορτιστεί με την αντιμετώπιση των εθνοτικών εντάσεων στην περιοχή.
Η σερβική πλευρά υποστηρίζει πως η συμφωνία του 1999 (ψήφισμα 1244) επιτρέπει την ανάπτυξη 1.000 Σέρβων στρατιωτών σε περίπτωση που κινδυνεύει ο σερβικός πληθυσμός στο βόρειο Κόσοβο, κάτι που απορρίπτει η Πρίστινα και οι ΗΠΑ.
Προσπάθεια για εκτόνωση
Την ίδια στιγμή επιχειρείται αποκλιμάκωση διά της διπλωματικής οδού σε Βελιγράδι και Πρίστινα, ενώ στο τραπέζι «έπεσε» η γαλλογερμανική πρόταση που εδράζεται στο μοντέλο Ανατολικής – Δυτικής Γερμανίας από το 1971 προκειμένου να υπάρξει εξομάλυνση των σχέσεων. Μια πρόταση που βρίσκει σύμφωνη και την Ουάσινγκτον.
Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Γκάμπριελ Εσκομπάρ στη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου Αλμπιν Κούρτι ζήτησε να τηρούνται τα συμφωνηθέντα από το 2013 στις Βρυξέλλες και να επιτραπεί η σύσταση της Ενωσης Σερβικών Δήμων για τις περιοχές με πλειοψηφία σερβικού πληθυσμού. «Οι ΗΠΑ αντιτίθενται κατηγορηματικά στο ενδεχόμενο επιστροφής σερβικών δυνάμεων στο έδαφος του Κοσόβου. Θέλω επίσης να πω ότι το Κόσοβο έχει πολύ ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ» είπε ο Αμερικανός διπλωμάτης στην αλβανική υπηρεσία του Radio Free Europe.
Σε αυτό το μήκος κύματος η πολιτική ηγεσία του Κοσόβου δρομολόγησε επισήμως αίτημα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Βέβαια, οι πιθανότητες ενός τέτοιου αιτήματος είναι μηδενικές και πρόκειται προφανώς για μια συμβολική κίνηση. Το Κοσσυφοπέδιο δεν πληροί τους όρους ούτε καν για το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας.