Η επίθεση του Ισραήλ εναντίον του Ιράν είναι ο τελευταίος κρίκος σε μια αλυσίδα γεγονότων που πυροδοτήθηκε από την επίθεση που εξαπέλυσε η Χαμάς από τη Γάζα στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Όλα αυτά τα γεγονότα έχουν αποδυναμώσει διαδοχικά την Τεχεράνη και, τουλάχιστον στρατιωτικά, έχουν ενδυναμώσει το Ισραήλ.
Χωρίς το καθένα απ’ αυτά , είναι δύσκολο να δούμε πώς θα μπορούσε να είναι δυνατή η νέα επίθεση που εξαπέλυσε άμεσα εναντίον του Ιράν και η οποία ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή. Έτσι ξεκινά την ανάλυσή του στον Guardian ο Τζέισον Μπερκ, ανταποκριτής για θέμα διεθνούς ασφάλειας του βρετανικού μέσου.
Το πρώτο γεγονός στην αλυσίδα αυτή, ήταν η ισραηλινή επίθεση στη Γάζα. Μέχρι στιγμής δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους, αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες είχε υποβαθμίσει στρατιωτικά τη Χαμάς σε επαρκή βαθμό, ώστε η ισλαμιστική οργάνωση να μην αποτελεί πλέον σημαντική τρέχουσα απειλή για τους Ισραηλινούς πολίτες.
Καθώς η Χαμάς ήταν μέρος του λεγόμενου άξονα αντίστασης – ενός συνασπισμού παρόμοιων οργανώσεων σε όλη τη Μέση Ανατολή που συγκρότησε η Τεχεράνη την τελευταία δεκαετία για να προβάλει ισχύ σε όλη την περιοχή και να αποτρέψει το Ισραήλ από το να επιτεθεί στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το γεγονός είχε σημαντικές περιφερειακές επιπτώσεις.
Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του περασμένου έτους, το Ισραήλ βομβάρδισε το συγκρότημα της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, σκοτώνοντας επτά ανθρώπους.
Σε απάντηση, το Ιράν επιτέθηκε άμεσα στο Ισραήλ για πρώτη φορά, εξαπολύοντας ένα αναποτελεσματικό μπαράζ μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η οποία διεξαγόταν εδώ και καιρό μέσω πληρεξουσίων, δολοφονιών και επιθέσεων μακριά από ισραηλινό έδαφος, είχε πλέον βγει στο φως της μέρας.
Μέχρι το φθινόπωρο, με την Χαμάς να έχει αποδυναμωθεί, το Ισραήλ μπορούσε να στραφεί πλέον εναντίον της Χεζμπολάχ, της ομάδας με έδρα τον Λίβανο και την υποστήριξη του Ιράν, η οποία ήταν μακράν το πιο ισχυρό από τα μέλη του άξονα αντίστασης.
Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ εξάλειψε ολόκληρο το ηγετικό κλιμάκιο της Χεζμπολάχ, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του τρομερού πυραυλικού αποθέματος της, και εισέβαλε στην καρδιά της στο νότιο Λίβανο χωρίς να συναντήσει σημαντική αντίσταση. Ακόμη και οι πιστοί της Χεζμπολάχ παραδέχτηκαν ότι είχε υποστεί μια συντριπτική ήττα.
Για άλλη μια φορά, το Ιράν εξαπέλυσε μια ακόμη αναποτελεσματική αεροπορική επίθεση εναντίον του Ισραήλ, το οποίο απάντησε με αεροπορικές επιδρομές που εξαφάνισαν μεγάλο μέρος του συστήματος αεράμυνας του Ιράν, ανοίγοντας τον δρόμο για την ευρύτερη επίθεση της περασμένης Παρασκευής.
Εξίσου επακόλουθο όλων αυτών ήταν η ξαφνική ανημπόρια της Χεζμπολάχ που καταδείχθηκε καθώς δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί το καθεστώς αλ-Άσαντ στη Συρία , έναν άλλο κρίσιμο σύμμαχο του Ιράν, όταν οι αντάρτες εκεί εξαπέλυσαν επίθεση.
Η πτώση του Άσαντ τον Δεκέμβριο έθεσε τέλος σε δεκαετίες στενών σχέσεων μεταξύ Τεχεράνης και Δαμασκού. Αυτό αποδυνάμωσε περαιτέρω τον καταρρέοντα άξονα αντίστασης, εξέθεσε τους Ιρανούς πληρεξούσιους στη Συρία και σήμαινε ότι τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη μπορούσαν να φτάσουν ευκολότερα σε ευάλωτους στόχους στο Ιράν.
Με τις υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές στη Συρία και το Ιράκ να είναι πεπεισμένες ότι η μετατροπή των ρητορικών απειλών για επίθεση στο Ισραήλ σε πράξη ήταν κακή ιδέα, οι Χούθι στην Υεμένη έμειναν ως το μόνο εναπομείναν μέλος του άξονα αντίστασης που εξακολουθούσε να εμπλέκεται σε εχθροπραξίες με το Ισραήλ. Παρενόχλησαν τα πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά οι βαλλιστικοί πύραυλοι που εκτόξευσαν,δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν καμία σημαντική στρατηγική ζημιά.
Η προθεσμία, η τελική επίθεση και η εξουδετέρωση της ηγεσίας
Στις αρχές της άνοιξης του τρέχοντος έτους, η απόφαση του Αλί Χαμενεΐ, του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, να εμπιστευτεί την ασφάλεια του Ιράν στους πληρεξούσιούς του φάνηκε ως ένα τεράστιο λάθος υπολογισμού και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, πρόθυμος να εκμεταλλευτεί αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα παροδικό παράθυρο ευκαιρίας, άρχισε να προετοιμάζει τη μεγάλη επίθεση που ήλπιζε εδώ και καιρό να εξαπολύσει.
Η προθεσμία του Απριλίου χάθηκε, αλλά όχι κι εκείνη που τέθηκε ακούσια από τον Πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος έδωσε μόλις 60 ημέρες στις συνομιλίες με την Τεχεράνη για να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο το Ισραήλ υποστηρίζει ότι πλησίαζε στην παραγωγή πυρηνικών όπλων. Η προθεσμία αυτή έληξε την περασμένη εβδομάδα.
Ο Νετανιάχου δήλωσε στους Ιρανούς πολίτες την Παρασκευή ότι ελπίζει ότι η συνεχιζόμενη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στο Ιράν θα «ανοίξει τον δρόμο για να επιτύχετε την ελευθερία σας».
Ακόμα κι αν το Ισραήλ δεν επιδιώκει να γυρίσει τον χρόνο πίσω στα χρόνια πριν από την Ιρανική επανάσταση του 1979, όταν η χώρα ήταν στενός σύμμαχος του Ισραήλ αλλά και των ΗΠΑ, η φύση των στόχων που επέλεξαν οι Ισραηλινοί σχεδιαστές μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τουλάχιστον την κατάρρευση του καθεστώτος που κυβερνά από τότε που συνέβη αυτό το σεισμικό γεγονός.
Αυτό είναι εν μέρει συνέπεια του κεντρικού ρόλου που εξακολουθεί να διαδραματίζει στο Ιράν μια γενιά ανδρών που ξεκίνησαν την καριέρα τους μετά την πτώση του Σάχη ή ακόμα και νωρίτερα.
Τα πρώτα θύματα της Παρασκευής περιλάμβαναν πολλούς ανώτερους αξιωματικούς που ήταν από τους πρώτους νεοσύλλεκτους στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), το οποίο ιδρύθηκε το 1980 για να προστατεύσει τη νέα κυριαρχία των μουλάδων και στη συνέχεια εξελίχθηκε στην καρδιά του καθεστώτος. Αρκετοί ήταν επίσης βετεράνοι του πολέμου Ιράν-Ιράκ, ο οποίος διήρκεσε από το 1980 έως το 1988 και τον οποίο πολλοί ιστορικοί θεωρούν ως το χωνευτήρι στο οποίο σφυρηλατήθηκε το σημερινό καθεστώς.
Τουλάχιστον ένας από τους πυρηνικούς επιστήμονες που σκοτώθηκαν στο πρώτο κύμα επιθέσεων ήταν επίσης βετεράνος του IRGC.
Ο Ali Shamkhani, ανώτερος βοηθός του ΧαμενερΪ ο οποίος έγινε στόχος, ήταν ένας παράνομος ισλαμιστής ακτιβιστής τη δεκαετία του 1970 πριν αναλάβει μια σειρά από ολοένα και πιο σημαντικούς ρόλους. Ο ίδιος ο Χαμενεϊ ανέλαβε την εξουσία ως διάδοχος του Αγιατολάχ Χομεϊνί το 1989, αλλά ξεκίνησε την ισλαμιστική του καριέρα στα τέλη της δεκαετίας του ’60.
Είναι εξαιρετικά απίθανο, όταν η σκόνη τελικά καταλαγιάσει μετά από αυτόν τον πόλεμο, το Ιράν να επιστρέψει σε μια φιλο-ισραηλινή ή φιλο- αμερικανική στάση.
Αλλά αυτό που φαίνεται πολύ πιθανό είναι ότι η ισχύς των ανδρών που πρώτα ανέτρεψαν τον Σάχη και στη συνέχεια ηγήθηκαν του επαναστατικού καθεστώτος τις επόμενες δεκαετίες θα αποδυναμωθεί σοβαρά, και πιθανώς, μοιραία.
Με πληροφορίες από The Guardian