Το λαϊκιστικό κόμμα ANO του δισεκατομμυριούχου Αντρέι Μπάμπις αντιμετωπίζει δύσκολες διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης την Κυριακή, αφού κέρδισε τις εκλογές του Σαββατοκύριακου αλλά δεν εξασφάλισε την απόλυτη πλειοψηφία, με αποτέλεσμα να χρειάζεται συμμάχους που απαιτούν υπουργικές θέσεις.
Το ANO είναι σύμμαχος του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν και αρκετών ακροδεξιών κομμάτων στην ομάδα «Πατριώτες για την Ευρώπη» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και η νίκη του ενισχύει το λαϊκιστικό, αντιμεταναστευτικό στρατόπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το ANO κέρδισε τις εκλογές του Σαββάτου με 34,5% των ψήφων, σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, έναντι 23,4% του κυβερνητικού συνασπισμού του πρωθυπουργού Πετρ Φιάλα, Spolu (Μαζί).
Χωρίς πλειοψηφία
Ωστόσο, το ANO θα διαθέτει μόλις 80 έδρες στη Βουλή των 200 εδρών, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται εταίρους για να σχηματίσει βιώσιμη κυβέρνηση και να προωθήσει το πρόγραμμά του, που υπόσχεται υψηλότερους μισθούς και χαμηλότερους φόρους - κάτι που πιθανώς συνεπάγεται υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Ο Μπάμπις δήλωσε το Σάββατο ότι επιθυμεί μονοκομματική κυβέρνηση του ANO με εξωτερική στήριξη από το αντι-ΝΑΤΟ και αντι-ΕΕ κόμμα SPD και το κόμμα των Αυτοκινητιστών, μια δεξιά ευρωσκεπτικιστική ομάδα.
Ωστόσο, τα δύο αυτά κόμματα δήλωσαν την Κυριακή ότι θέλουν άμεση συμμετοχή στην κυβέρνηση.
«Είναι σαφές ότι με τους Αυτοκινητιστές και το SPD έχουμε 108 έδρες», δήλωσε ο Μπάμπις μετά από συνάντηση με τον πρόεδρο Πέτρ Παβέλ την Κυριακή. «Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τις θέσεις μας - απλώς είχαμε εισαγωγικές συνομιλίες χθες το βράδυ».
Ο κρίσιμος ρόλος του προέδρου
Ο Μπάμπις, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός από το 2017 έως το 2021, αρνήθηκε να κάνει περαιτέρω δηλώσεις την Κυριακή.
Ο πρόεδρος έχει το δικαίωμα να διορίζει πρωθυπουργούς και υπουργούς, και παίζει κρίσιμο ρόλο στις μετεκλογικές διαπραγματεύσεις. Έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να αρνηθεί υπουργούς που υπονομεύουν τη στάση της χώρας υπέρ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Μετά τη νίκη του, ο Μπάμπις απέρριψε τις κατηγορίες ότι μπορεί να αποδυναμώσει τη θέση της Τσεχίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά επιβεβαίωσε ότι θα απορρίψει τις πολιτικές της ΕΕ για μείωση των εκπομπών άνθρακα και το σύμφωνο για τη μετανάστευση.
Δήλωσε ότι θα επικεντρωθεί σε εσωτερικές πολιτικές και όχι στην υποστήριξη προς την Ουκρανία, ένα θέμα- κλειδί για την απερχόμενη κυβέρνηση.
Ο Μπάμπις, 71 ετών, πρέπει επίσης να επιλύσει ζήτημα σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς είναι ιδιοκτήτης επιχείρησης χημικών και τροφίμων που απασχολεί 30.000 άτομα και λαμβάνει κρατικές και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Σκληρές οι διαπραγματεύσεις
Επιπλέον, αντιμετωπίζει δίκη για υπόθεση απάτης με επιδοτήσεις - κατηγορία που μπορεί να αποφύγει αν η νέα Βουλή δεν άρει την ασυλία του. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η υπόθεση είναι πολιτικά υποκινούμενη.
Ο πολιτικός αναλυτής Γιαν Χάρβατ δήλωσε ότι μια κυβέρνηση Μπάμπις με τη συμμετοχή των Αυτοκινητιστών και εξωτερική στήριξη από το SPD φαίνεται η πιο εύκολη λύση, αν και οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες.
Τα κόμματα συμφωνούν σε σκληρή στάση για τη μετανάστευση και εναντιώνονται στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ. Μια κυβέρνηση ANO θα έχει πιο ψυχρή, αν και όχι εχθρική, στάση απέναντι στην Ουκρανία, είπε ο Χάρβατ.
«Η πολύ ενεργή φιλο-ουκρανική στάση της Τσεχίας θα αποδυναμωθεί σημαντικά, θα γίνει πιο ψυχρή», σημείωσε.
«Ο Μπάμπις χρειάζεται να δείχνει καλός απέναντι στους ξένους εταίρους... Έχουμε δει στο παρελθόν, όταν ήταν στην κυβέρνηση, ότι στις διαπραγματεύσεις ήταν πιο μετριοπαθής και πρόθυμος σε συμβιβασμούς απ’ ό,τι παρουσίαζε στο εσωτερικό. Πιστεύω ότι αυτό θα συνεχιστεί.»
Αν δεν καταλήξει σε συμφωνία με τα δύο κόμματα, ο Μπάμπις ίσως αναγκαστεί να απευθυνθεί σε κόμματα της απερχόμενης κυβέρνησης, αν και αυτό έχει αποκλειστεί από όλες τις πλευρές προς το παρόν.
Πρόωρες εκλογές δεν είναι εύκολη επιλογή, καθώς απαιτούν τρεις αποτυχημένες προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης μέσω ψήφου εμπιστοσύνης ή συμφωνία των τριών πέμπτων της κάτω βουλής.