Το φιλοευρωπαϊκό κίνημα της Μολδαβίας βρίσκεται αντιμέτωπο με τελική δοκιμασία αυτή την Κυριακή. Το φιλοευρωπαϊκό Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS) της προέδρου Μάγια Σάντου υπερασπίζεται την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία στις κρίσιμες εκλογές, στις οποίες θα αποφασιστεί το αν η χώρα θα παραμείνει σε πορεία ένταξης στην ΕΕ ή αν θα επιστρέψει στην επιρροή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, εν μέσω κατηγοριών για τεράστια ρωσική παρέμβαση, σύμφωνα με το Politico.
Εάν το PAS δεν καταφέρει να διατηρήσει τη θέση του, όπως δείχνουν οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις, θα δυσκολευτεί να σχηματίσει κυβερνητική συμμαχία, ανοίγοντας το δρόμο για τις ευρωσκεπτικιστικές και φιλορωσικές δυνάμεις να πάρουν τον έλεγχο στο Κισινάου.
Για να επηρεάσει το αποτέλεσμα, το Κρεμλίνο δεν θα σταματήσει μπροστά σε τίποτα, ακόμη και αν χρειαστεί να δαπανήσει εκατοντάδες εκατ. ευρώ για να εξαγοράσει κρίσιμες ψήφους, προειδοποίησε η Σάντου αυτή την εβδομάδα.
Πρόκειται για μια κρίσιμη στιγμή για τη Μολδαβία, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία 35 χρόνια από την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση, δήλωσε στο Politico ο Νίκου Ποπέσκου, πρώην υπουργός Εξωτερικών που τώρα είναι υποψήφιος με το κόμμα PAS. «Δεν διακυβεύεται μόνο η ευρωπαϊκή ένταξη της Μολδαβίας. Σε μεγάλο βαθμό, διακυβεύεται η ελευθερία και η ανεξαρτησία της Μολδαβίας», τόνισε.
Απομονωμένο το PAS
Από τότε που η Σάντου και το κόμμα της πέτυχαν αποφασιστικές νίκες το 2020 και το 2021, χάρη σε ένα κύμα αισιοδοξίας, η υποστήριξη έχει μειωθεί, κυρίως λόγω των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, που επιδεινώθηκαν από τις αδιάκοπες εκστρατείες παραπληροφόρησης της Μόσχας.
«Φυσικά, πάντα υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ των προσδοκιών και των αποτελεσμάτων. Η Μολδαβία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα ίδια προβλήματα με άλλες χώρες, όπως είναι ο πληθωρισμός, η αγοραστική δύναμη και το κόστος ενέργειας», δήλωσε ο Ποπέσκου.
Το PAS δεν κατάφερε επίσης να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης, ενώ δυσκολεύτηκε και να συνδεθεί με τους ψηφοφόρους, δήλωσε ο Valeriu Pașa, επικεφαλής του think tank WatchDog.MD με έδρα τη Μολδαβία. «Ο μεγαλύτερος εχθρός του PAS αυτή τη στιγμή είναι το ίδιο το PAS», είπε, «επειδή κάνει όλα τα δυνατά λάθη».
Δεδομένου ότι το PAS είναι η μόνη σημαντική φιλοευρωπαϊκή δύναμη της χώρας, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της Μολδαβίας στην ΕΕ. Το περασμένο φθινόπωρο, η Σάντου κέρδισε με μικρή διαφορά το δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΕ και στη συνέχεια επανεκλέχθηκε με μικρή διαφορά ως πρόεδρος.
Φέτος, το φιλορωσικό Πατριωτικό Μπλοκ, με ηγέτη τον πρώην πρόεδρο Ιγκόρ Ντοντόν, πλησιάζει το PAS και στοχεύει στο να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, αποκτώντας δικαίωμα βέτο στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ένταξη στην ΕΕ.
Το μεγάλο ποσοστό των αναποφάσιστων ψηφοφόρων στη Μολδαβία και η εξαγορά ψήφων από τη Ρωσία ενδέχεται να κρίνουν το αποτέλεσμα την Κυριακή. Εάν το PAS δεν καταφέρει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία, κάτι που φαίνεται όλο και πιο πιθανό, οι ειδικοί προβλέπουν ότι θα μείνει χωρίς αξιόπιστους εταίρους για συνασπισμό, με το Κρεμλίνο να ανοίγει σαμπάνιες.
Δύο μικρότερα κόμματα που κινούνται γύρω από το κοινοβουλευτικό όριο στις δημοσκοπήσεις είναι τα αουτσάιντερ αυτής της εκλογικής αναμέτρησης.
Το Εναλλακτικό Μπλοκ τοποθετείται ως μια διαφορετική επιλογή από τη Σάντου για τους φιλοευρωπαίους και γεωπολιτικά ουδέτερους ψηφοφόρους. Ωστόσο, με ηγέτες που συνδέονται με φιλορωσικά κόμματα, πρόκειται ουσιαστικά για ένα κόμμα που τελικά θα συνταχθεί με το Πατριωτικό Μπλοκ, όπως προβλέπει ο Pașa.
Το κόμμα «Το Κόμμα Μας» του Ρενάτο Ουσάτιι θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο νέο κοινοβούλιο. Ο Ουσάτιι, ένας επιχειρηματίας που έκανε την περιουσία του στη Ρωσία και κάποτε βοήθησε τη Σάντου να κερδίσει το 2020, έχει συνηθίσει να παίζει και στις δύο πλευρές της πολιτικής σκηνής της Μολδαβίας. Το κόμμα του είναι το μόνο που θα μπορούσε να στηρίξει το PAS, αλλά θα μπορούσε εξίσου εύκολα να συνεργαστεί με τις φιλορωσικές δυνάμεις. «Ποτέ δεν ξέρεις τι θα κάνει», είπε ο Pașa.
Γεωπολιτικό μπρα ντε φερ
Στα τέλη Αυγούστου, ευρωπαϊκοί αξιωματούχοι επισκέφθηκαν το Κισινάου για να παροτρύνουν τους ψηφοφόρους να υποστηρίξουν τη φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση της χώρας τους. Η Μόσχα, ανέφερε η Σάντου τη Δευτέρα, έχει κινητοποιήσει τεράστια χρηματικά ποσά, όχι μόνο για να πείσει, αλλά και για να εξαγοράσει ψήφους.
«Αυτό που διαφοροποιεί τη Μολδαβία από άλλες χώρες που αποτελούν στόχο της Ρωσίας είναι το πόσο ανοιχτή είναι η παρέμβαση. Δεν προσπαθούν πλέον να την κρύψουν», δήλωσε στο Politico η Βικτόρια Ολάρι, ερευνήτρια για τη Μολδαβία στο Atlantic Council.
Υπάρχουν οι συνήθεις εκστρατείες παραπληροφόρησης, που διαδίδονται μέσω ιστότοπων ψευδών ειδήσεων, δικτύων τρολ και deepfakes που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη. Η Σάντου έχει αποτελέσει πρωταρχικό στόχο, με κατηγορίες για τα πάντα, από διακίνηση παιδιών προσφύγων από την Ουκρανία έως την αγορά σπέρματος από τον Μπραντ Πιτ.
Σύμφωνα με τον Ολάρι, η Μόσχα έχει επίσης στηριχθεί στις ορθόδοξες εκκλησίες και έχει οργανώσει αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για να επηρεάσει τους ψηφοφόρους.
Αλλά η Ρωσία δεν έχει μείνει μόνο σε αυτές τις δράσεις, καθώς έχει επενδύσει χρήματα σε εξαγορά ψήφων μεγάλης κλίμακας. Οι αρχές εκτιμούν ότι κατά τη διάρκεια των εκλογών του περασμένου έτους, περισσότεροι από 130.000 πολίτες της Μολδαβίας έλαβαν χρήματα από τους Ρώσους. Σε μια χώρα με τακτική συμμετοχή περίπου 1,5 εκατ. ψηφοφόρων, αυτό αρκεί για να επηρεαστεί σημαντικά το αποτέλεσμα των εκλογών.
Εάν η στρατηγική της Μόσχας αποδειχθεί επιτυχής, οι επιπτώσεις για τη χώρα και ολόκληρη την Ευρώπη θα είναι τεράστιες, προειδοποιεί το Politico.
«Όποιος ελέγχει το κοινοβούλιο ελέγχει και την κυβέρνηση και η Μόσχα το βλέπει αυτό ως μια επιλογή για την αποσταθεροποίηση όχι μόνο της Μολδαβίας, αλλά και της Ουκρανίας και των κρατών μελών της ΕΕ», δήλωσε στο Politico ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της Μολδαβίας, Stanislav Secrieru.
Η Μολδαβία έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο όσον αφορά την ένταξή της στην ΕΕ από το 2022, αλλά μια φιλορωσική κυβέρνηση θα μπορούσε να εκτροχιάσει όλη αυτή τη διαδικασία, όπως συνέβη στη Γεωργία.
Παρά το μικρό της μέγεθος, η Μολδαβία αποτελεί επίσης σημαντικό λογιστικό κέντρο μεταξύ της ΕΕ και του Κιέβου. Μια εχθρική κυβέρνηση στο Κισινάου κινδυνεύει να περιπλέξει τις πολεμικές προσπάθειες της Ουκρανίας και η Σάντου έχει προειδοποιήσει ακόμη και ότι η χώρα ενδέχεται να καταστεί βάση για εισβολή στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας.