Καθώς Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιχειρούσαν, το βράδυ της Τετάρτης, να κατανοήσουν τους όρους ενός εκτεταμένου, πλην ασαφούς σχεδίου 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, κάποιοι εξέφραζαν από νωρίς τον σκεπτικισμό τους για πλήθος «θολών» σημείων που ίσως εξανάγκαζαν το Κίεβο σε δυσανάλογες παραχωρήσεις και συμβιβασμούς.
Λίγες ώρες μετά τη γνωστοποίηση του σχεδίου, που καταρτίστηκε με τη συμμετοχή εν ενεργεία και πρώην αξιωματούχων από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αλλά όχι την Ουκρανία, το Politico εστιάζει στον ρόλο του ειδικού απεσταλμένου της Ουάσιγκτον, Στιβ Γουίτκοφ, με πηγές να εκτιμούν πως έδρασε εν κρυπτώ, αποσπασματικά, μονομερώς και πρόχειρα.
Σύμφωνα με πρόσωπο με γνώση του θέματος, η προσπάθεια του απεσταλμένου της κυβέρνησης Τραμπ, ο οποίος έχει διατελέσει διαμεσολαβητής με τη Μόσχα, ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου μήνα, σε μία συνάντηση με τον ειδικό απεσταλμένο της Ρωσίας, Κιρίλ Ντμιτρίεφ, στο Μαϊάμι. Επρόκειτο για μία κρίσιμη συγκυρία, όταν οι ελπίδες του Τραμπ για μία συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του κατέρρεαν.
Σύμφωνα με το Politico, Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αιφνιδιάστηκαν από τη γνωστοποίηση ύπαρξης του σχεδίου Γουίτκοφ. «Τους πόνεσε ιδιαίτερα επειδή ένιωθαν ότι ο Τραμπ είχε επιτέλους αρχίσει να συνειδητοποιεί την ανειλικρίνεια του Πούτιν όσον αφορά την επίτευξη μιας συμφωνίας», λέει το Politico, επικαλούμενο την ίδια πηγή.
Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι αξιωματούχοι επιχειρούσαν να κατανοήσουν ένα σχέδιο με λίγες λεπτομέρειες.
«Δεν έχουμε ενημερωθεί για αυτό», δήλωνε χθες ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ στους δημοσιογράφους. «Ολοι οι διεθνείς εταίροι καταβάλλουν διαρκείς προσπάθειες για να φέρουν τελικά τον πρόεδρο Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
«Ασφαλώς υποστηρίζουμε οτιδήποτε οδηγεί προς αυτή την κατεύθυνση. Εστιάζουμε στην υποστήριξη της Ουκρανίας και έτσι καθιστούμε σαφές στον Πούτιν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τη διαδικασία διαπραγμάτευσης», πρόσθεσε.
Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται το Politico, στις αξιώσεις της η Ρωσία φαινόταν να επαναλαμβάνει προτάσεις που ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε ήδη απορρίψει και που ήταν ήδη μη αποδεκτές για το Κίεβο.
Αυτές περιλάμβαναν την πάγια απαίτηση της Μόσχας για έλεγχο περαιτέρω -από τα ήδη καταληφθέντα- εδαφών στην Ανατολική Ουκρανία και για παραίτηση της Ουκρανίας από μελλοντικές εγγυήσεις ασφάλειας από τους δυτικούς συμμάχους.
Ο υπουργός Στρατού Νταν Ντρίσκολ, μαζί με τον αρχηγό του γενικού επιτελείου του Στρατού Ξηράς, στρατηγό Ράντι Τζορτζ, και τον διοικητή του Στρατού Ξηράς Ευρώπης, στρατηγό Κρίστοφερ Ντόναχιου, μετέβησαν στο Κίεβο αυτή την εβδομάδα για να συζητήσουν με τους Ουκρανούς το σχέδιο, όπως είχε αποκαλύψει από την Τρίτη το Politico.
Ανησυχία στην Ευρώπη
Ενδεικτικές του κλίματος ανησυχίας μεταξύ των Ευρωπαίων, ήταν το μπαράζ δηλώσεων, το πρωί της Πέμπτης, για την ασάφεια του αμερικανικού σχεδίου και τον αποκλεισμό των βασικών εμπλεκομένων.
«Αυτό που εμείς, ως Ευρωπαίοι, υποστηρίζαμε πάντα είναι η μακροχρόνια και δίκαιη ειρήνη και χαιρετίζουμε οποιεσδήποτε προσπάθειες για να επιτευχθεί αυτό. Βεβαίως, για να λειτουργήσει οποιοδήποτε σχέδιο, χρειάζεται να εμπλακούν οι Ουκρανοί και οι Ευρωπαίοι», δήλωσε η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Κάγια Κάλας, προσερχόμενη σε σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
«Ο Ρώσος πρόεδρος είναι αυτός που εμποδίζει την ειρήνη στην Ουκρανία», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Μπαρότ κατά την άφιξή του στις Βρυξέλλες. Οπως πρόσθεσε ο ίδιος στους δημοσιογράφους, «οι Ουκρανοί δεν επιθυμούν καμία μορφή συνθηκολόγησης».
Οπως διεμήνυσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες, κανένα σχέδιο ειρήνευσης για την Ουκρανία δεν μπορεί να υλοιποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή της ίδιας της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στο ίδιο μήκος κύματος ο Πολωνός ομόλογός του. «Διακυβεύεται η ασφάλεια της Ευρώπης, για τον λόγο αυτό πρέπει να έχουμε λόγο».
«Είναι σαφές πως η Ρωσία δεν επιθυμεί σοβαρές ειρηνευτικές συνομιλίες», ανέφερε η Σουηδή ΥΠΕΞ, Μαρία Μάλμερ Στένεργαρντ.
Μυστικοπαθής και ανενημέρωτος
Ευρωπαίοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι εδώ και μήνες εκφράζουν επιφυλάξεις για την προσέγγιση του Γουίτκοφ στο Ουκρανικό.
Ορισμένοι αποδίδουν τη μέχρι στιγμής αποτυχία των ειρηνευτικών προσπαθειών της κυβέρνησης στην τάση του Γουίτκοφ να εργάζεται μόνος του, καθώς η άρνησή του να συμβουλεύεται τους συμμάχους του τον αφήνει κατά καιρούς ανενημέρωτο ή απροετοίμαστο, σύμφωνα με το Politico
Επιπλέον, εκτιμούν πως οι «αθόρυβες» διαβουλεύσεις του με τη Ρωσία υποδηλώνουν πως ο ίδιος έχει παραπλανηθεί από τη Mόσχα σχετικά με τη φύση της σύγκρουσης και τους πραγματικούς στόχους του Πούτιν.
«Οι Ρώσοι ξεκάθαρα αναγνωρίζουν τον Γουίτκοφ ως κάποιον πρόθυμο να προωθήσει τα συμφέροντά τους», σημειώνει αξιωματούχος της ευρωπαϊκής αμυνας. «Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ερωτηθεί για το θέμα αυτό. Ωστόσο, υπάρχει μια πτέρυγα στο Λευκό Οίκο που εδώ και καιρό θεωρεί τους Ευρωπαίους “χαλάστρες” της ειρηνευτικής διαδικασίας, οπότε, κατά κάποιον τρόπο, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη».
Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, πάντως, απορρίπτει τις ανησυχίες πως η Μόσχα επιθυμεί να συνεργάζεται μόνο με τον Γουίτκοφ για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Εν τω μεταξύ, δεν είναι σαφές πόσο λεπτομερής ήταν ο σχεδιασμός αυτού του ειρηνευτικού σχεδίου. Σύμφωνα με δύο πηγές που επικαλείται το Politico, αρκετοί αξιωματούχοι που κανονικά θα είχαν ενημερωθεί για ένα τέτοιο σχέδιο στο Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, είχαν άγνοια για τη νέα αυτή προσπάθεια του Γουίτκοφ.
Οπως σημειώνει η μία από τις συγκεκριμένες πηγές, το σχέδιο του Γουίτκοφ δεν περιελάμβανε «καμία διαϋπηρεσιακή συντονισμένη δράση» – που θα προϋπέθετε διαβουλεύσεις, ανταλλαγή απόψεων και συνεννόηση με τα αρμόδια υπουργεία της κυβέρνησης.
Πάντως, χθες, λίγες ώρες προτού γνωστοποιηθεί το αμερικανικό σχέδιο για την Ουκρανία, όπως μετάδωσε το ρωσικό πρακτορείο Ria, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ διαβεβαίωνε πως η Ρωσία «δεν έχει προς το παρόν επαφές με τον Αμερικανό απεσταλμένο, Στιβ Γουίτκφ», ο οποίος είναι «ευπρόσδεκτος να επισκεφτεί τη χώρα».
Παραχώρηση εδαφών έναντι εγγυήσεων
Το σχέδιο των 28 σημείων επιχειρεί να απαντήσει σε δύο από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα των συνομιλιών: Τον τελικό έλεγχο των εδαφών μετά το τέλος του πολέμου και τις εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επανεκκινήσει τις εχθροπραξίες σε μεταγενέστερο στάδιο.
Για την Ουκρανία και τους συμμάχους της, η παραχώρηση επιπλέον εδαφών στη Ρωσία συνιστά μια σημαντική υποχώρηση.
Σύμφωνα με όσα δημοσιεύει το Axios για το σχέδιο:
- Η Ρωσία θα αποκτούσε πλήρη de facto έλεγχο στο Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ (τις δύο περιφέρειες που συγκροτούν τον Ντονμπάς), μολονότι η Ουκρανία εξακολουθεί να ελέγχει περίπου 12% των περιοχών αυτών.
- Τα τμήματα του Ντονμπάς από τα οποία θα αποχωρήσει η Ουκρανία θα αποτελέσουν αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, στην οποία η Ρωσία δεν θα είχε δικαίωμα να αναπτύξει στρατεύματα.
- Σε δύο άλλες περιοχές όπου υπάρχουν κατεχόμενα εδάφη, τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια, οι τρέχουσες γραμμές ελέγχου θα παραμείνουν ως επί το πλείστον ως έχουν, με τη Ρωσία να επιστρέφει κάποια εδάφη, υπό την επιφύλαξη διαπραγματεύσεων.
Πηγή: kathimerini.gr