Μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών, με φόντο την επιχείρηση «Rising Lion», το Ισραήλ έπληξε τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ όπου παράγεται η πλειονότητα των πυρηνικών καυσίμων του Ιράν και εξόντωσε τουλάχιστον έντεκα από τους κορυφαίους στρατιωτικούς του ιρανικού καθεστώτος και αρκετούς πυρηνικούς επιστήμονες.
Ακόμα, βομβάρδισε εγκαταστάσεις πετρελαίου και ενέργειας, πήρε τον πλήρη έλεγχο του ιρανικού εναέριου χώρου και έκανε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να τραπούν σε φυγή από την Τεχεράνη.
«Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι ένα σάπιο δόντι που περιμένει να βγει, όπως η Σοβιετική Ενωση στα τελευταία της χρόνια. Ο Χαμενεΐ βρίσκεται στην πιο δύσκολη κατάσταση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ», δηλώνει, μιλώντας στους New York Times, ο Καρίμ Σαντζαντπούρ, ειδικός σε θέματα Ιράν στη δεξαμενή σκέψης Carnegie Endowment for International Peace που έχει την έδρα της στην Ουάσιγκτον.
Ο 86χρονος αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ είναι στην εξουσία εδώ και 36 χρόνια. Ο ανώτατος Ιρανός ηγέτης είχε αντιμετωπίσει απειλές κατά της κυριαρχίας του κι άλλες φορές στο παρελθόν, τις οποίες όμως ξεπέρασε.
Ο Ρότζερ Κόεν, ο οποίος είχε περάσει προ ετών ένα διάστημα ως ανταποκριτής των NY Times στην Τεχεράνη, ανακαλεί στη μνήμη τα γεγονότα του 2009, όταν εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της ιρανικής πρωτεύουσας προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών το οποίο αποκήρυσσαν ως προϊόν νοθείας. Το θεοκρατικό καθεστώς βρέθηκε τότε στην «κόψη του ξυραφιού», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός δημοσιογράφος, αλλά αντέδρασε με «απόλυτη σκληρότητα» και τελικώς επικράτησε αφού κατέπνιξε τις όποιες διαμαρτυρίες.
Εν έτει 2025 πια, το θεοκρατικό μοντέλο του 86χρονου Χαμενεΐ καλείται να αντιμετωπίσει μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση, αυτήν τη φορά υπό μορφή επιθέσεων από το Ισραήλ, με τους Ισραηλινούς μάλιστα να μην κρύβουν ότι θα επιθυμούσαν την ανατροπή του.
Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Ρότζερ Κόεν, υπό αυτές τις συνθήκες, την ώρα δηλαδή που πέφτουν βόμβες, δεν γίνεται να πραγματοποιηθούν λαϊκές διαμαρτυρίες στους δρόμους των ιρανικών πόλεων. Παράλληλα, σύμφωνα με τον πολύπειρο δημοσιογράφο των Τάιμς της Νέας Υόρκης, επί του παρόντος δεν υπάρχουν προφανείς ηγέτες εντός του Ιράν που θα μπορούσαν να ηγηθούν της όποιας πολιτικής μετάβασης.
Ο ίδιος ο Χαμενεΐ από την πλευρά του, παρουσιάστηκε ανυποχώρητος. Στο πλαίσιο του διαγγέλματος που εκφώνησε την Τετάρτη, απάντησε στις απειλές του Αμερικανού προέδρου Τραμπ διαμηνύοντας ότι «το Ιράν δεν πρόκειται να υποκύψει σε καμία επιβολή».
Υπενθυμίζεται ότι η ηγεσία του Λευκού Οίκου -που ακόμη ζυγίζει την επιλογή ενός αμερικανικού πλήγματος κατά του Ιράν- είχε προηγουμένως ζητήσει την «άνευ όρων παράδοση» της Τεχεράνης, ενώ είχε απειλήσει και προσωπικά τον ίδιο τον Χαμενεΐ με εξόντωση.
Ηδη πριν από την επιχείρηση «Rising Lion» των Ισραηλινών, η ιρανική άρχουσα ελίτ καλούνταν να αντιμετωπίσει προβλήματα και προκλήσεις. «Το ιρανικό ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 45% μετά το 2012 […] Οι εξουθενωτικές διεθνείς κυρώσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα συνέβαλαν σε αυτήν την καθοδική πορεία, στην οποία όμως συνέβαλαν παράλληλα και άλλοι παράγοντες: η διαφθορά, το προβληματικό πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων και οι υπερφορτωμένες κρατικές εταιρείες», γράφει ο Ρότζερ Κόεν στους NY Times. Υπενθυμίζει ακόμη ότι η Τεχεράνη είχε καταλήξει σε μια συμφωνία με την κυβέρνηση Ομπάμα για τα πυρηνικά το 2015 (αποδεχόμενη περιορισμούς στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα τη χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων), την JCPOA, από την οποία όμως οι ΗΠΑ αποχώρησαν μονομερώς το 2018, κατά την πρώτη προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι εκείνη η αμερικανική απόσυρση κατέληξε να ενισχύει τις ιρανικές πυρηνικές φιλοδοξίες. Σε ανάλογο πνεύμα, εν έτει 2025 πια, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η επίθεση που δέχεται τώρα το Ιράν από το Ισραήλ φανερώνει πόσο έχουν πρακτικά ανάγκη οι Ιρανοί τα πυρηνικά όπλα ως μέσο αποτροπής, ειδικά σε μια γειτονιά στην οποία όλοι έχουν πυρηνικά (το Πακιστάν, η Ινδία, η Ρωσία και το Ισραήλ). Με άλλα λόγια, οι ισραηλινές επιθέσεις αντί να καταβάλλουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, στα μυαλό πολλών Ιρανών ιθυνόντων αντιθέτως τις ενισχύουν.
Σύμφωνα με όσα μεταφέρει ο Ρότζερ Κόεν, πλέον υπάρχουν αντικαθεστωτικοί Ιρανοί οι οποίοι, στη θέα των ισραηλινών βομβαρδισμών, «αναγκάζονται» να στηρίξουν τον Χαμενεΐ, στον οποίο όμως άλλοτε ασκούσαν σκληρή κριτική.
Ο Αμερικανός αναλυτής υπογραμμίζει τη βαθιά ευαισθησία με την οποία οι Ιρανοί αντιμετωπίζουν ιστορικά το θέμα των ξένων επεμβάσεων. Το -ενορχηστρωμένο από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία- πραξικόπημα του 1953, το οποίο είχε οδηγήσει στην ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου Ιρανού πρωθυπουργού Μοχάμεντ Μοσαντέκ, έχει χαραχθεί στη μνήμη των περισσοτέρων ως κάτι αρνητικό και απαράδεκτο, ειδικά εάν λάβει κανείς υπόψη και τις πραγματικές δυτικές στοχεύσεις πίσω από αυτό που είχαν να κάνουν με τον έλεγχο του ιρανικού πετρελαίου.
Στο άξονα Τεχεράνης-Ουάσιγκτον υπάρχουν ήδη ουκ ολίγα «προηγούμενα» τα οποία βαρύνουν το κλίμα: το πραξικόπημα του 1953, η κρίση των ομήρων της περιόδου 1979-1981, η αμερικανική κατάρριψη του Airbus της Iran Air που έκανε την πτήση 655 το 1988, οι δεκαετίες ιδεολογικού πολέμου που ακολούθησαν έπειτα από την ισλαμική ιρανική επανάσταση του 1979, το σύνθημα «θάνατος στην Αμερική» των Ιρανών, οι αμερικανικές κυρώσεις κ.ά. Εάν στα προαναφερθέντα, προστεθούν τις επόμενες ημέρες ένα ή περισσότερα αμερικανικά πλήγματα κατά ιρανικών στόχων (των υπογείων πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Φορντό του κεντρικού Ιράν για παράδειγμα), τότε το κλίμα θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο.
«Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλακούν στον πόλεμο (σ.σ. που είναι σε εξέλιξη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν), αυτό δεν θα ξεχαστεί ποτέ στην Τεχεράνη. Η αμερικανική επέμβαση θα γίνει μέρος μιας βαθιάς αμερικανο-ιρανικής ψύχωσης», γράφει ο Κόεν στους New York Times.
Η ιρανική πλευρά μετρά επί του παρόντος σειρά από πληγές που είναι πρωτοφανείς για τα δεδομένα της. Ισως να μπορούσε όμως να επιβιώσει έτσι για ένα διάστημα, αποδυναμωμένη μεν αλλά χωρίς να έχει ανατραπεί, «εξαντλώντας» σταδιακά τους Ισραηλινούς και μπλέκοντας τους Αμερικανούς σε μια νέα μεσανατολική περιπέτεια την οποία πολλοί στην Ουάσιγκτον θα ήθελαν να αποφύγουν.
Με πληροφορίες από New York Times