Σε μια υπόθεση που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τους ελέγχους των τραπεζών σπέρματος, αποκαλύφθηκε ότι δότης στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας (ESB), ο οποίος έφερε χωρίς να το γνωρίζει μια σπάνια, καρκινογόνο γενετική μετάλλαξη, έχει γίνει πατέρας σχεδόν 200 παιδιών σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Η αποκάλυψη προέκυψε από έρευνα της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ραδιοτηλεοπτικών Φορέων (EBU). Η ESB, η οποία προμήθευσε τα μολυσμένα δείγματα, εξέφρασε τη «βαθύτερη συμπάθειά» της στις οικογένειες που έχουν επηρεαστεί. Παραδέχθηκε ότι το σπέρμα του δότη χρησιμοποιήθηκε υπερβολικά και ότι ο συγκεκριμένος δότης αποκλείστηκε αμέσως μόλις εντοπίστηκε το πρόβλημα. Η Τράπεζα ισχυρίστηκε, ωστόσο, ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη δεν μπορούσε να ανιχνευθεί κατά τους αρχικούς ελέγχους.
Κενά στους ελέγχους και υπερβολική χρήση
Εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται τόσο στη δυσκολία ανίχνευσης της μετάλλαξης, όσο στην έλλειψη ορίων στη μακροχρόνια χρήση του δότη. Όπως δήλωσε ο καθηγητής Jackson Kirkman-Brown του University of Birmingham, «ο έλεγχος δεν μπορεί ποτέ να γίνει με αίμα. Κάθε σπερματοζωάριο είναι ελαφρώς διαφορετικό, οπότε και ο έλεγχός τους δεν είναι απλός». Ωστόσο, πρόσθεσε ότι «στο τέλος, το πρόβλημα εδώ αφορά τα όρια ανά οικογένεια και τη μακροχρόνια, μη ελεγχόμενη χρήση του».
Από την πλευρά της, η Clare Turnbull από το Institute of Cancer Research χαρακτήρισε το περιστατικό ως μια «πολύ δυσάρεστη σύμπτωση δύο εξαιρετικά σπάνιων γεγονότων: ότι το σπέρμα του δότη φέρει μεταλλάξεις για μια εξαιρετικά σπάνια γενετική κατάσταση... και ότι έχει χρησιμοποιηθεί για τη σύλληψη τόσων πολλών παιδιών».
Διαφορετικοί κανόνες στην Ευρώπη
Η υπόθεση αναδεικνύει τις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν στους κανόνες δωρεάς σπέρματος και ωαρίων σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με έκθεση του 2025 των Nordic National Ethics Councils, ο μέγιστος αριθμός παιδιών από έναν μόνο δότη ποικίλλει δραματικά: από ένα στην Κύπρο μέχρι 10 στη Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Πολωνία.
Άλλες χώρες επιλέγουν να περιορίσουν τον αριθμό των οικογενειών που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον ίδιο δότη (π.χ. 12 οικογένειες στη Δανία και έξι σε Σουηδία ή Νορβηγία). Επιπλέον, οι δωρεές παραμένουν ανώνυμες σε 16 χώρες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις η ταυτότητα του δότη μπορεί να αποκαλυφθεί αν το παιδί αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας.