Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, η Συρία κινδυνεύει να επιστρέψει στον κύκλο της εμφύλιας βίας που σημάδεψε τη χώρα για 13 χρόνια. Η συμφωνία του Μαρτίου για την ενοποίηση των στρατιωτικών δυνάμεων του προέδρου Άχμαντ αλ-Σαράα και των κουρδοκίνητων Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), υπό τον διοικητή Μαζλούμ Άμπντι, φαίνεται απίθανο να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους. Αντίθετα, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται αναζωπύρωση των συγκρούσεων.
Μετά από σφοδρές μάχες στο Χαλέπι στις 22 Δεκεμβρίου, εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών προειδοποίησε ότι «σε περίπτωση που οι δυνάμεις των SDF αρνηθούν να εφαρμόσουν τη συμφωνία του Μαρτίου, η κατάσταση ενδέχεται να οδηγηθεί σε κλιμάκωση». Από τις συγκρούσεις σκοτώθηκαν τουλάχιστον τρεις άμαχοι και δεκάδες τραυματίστηκαν. Παρά την ένταση, τόσο η συριακή κυβέρνηση όσο και οι SDF συμφώνησαν προσωρινά σε αποκλιμάκωση.
Κεντρικό σημείο τριβής παραμένει ο τρόπος ενσωμάτωσης των SDF στον συριακό στρατό. Η κουρδική πλευρά επιμένει ότι οι μαχητές της θα πρέπει να ενταχθούν ως αυτόνομες μονάδες, διατηρώντας ένα βαθμό αυτονομίας. Η Δαμασκός έχει δηλώσει πρόθυμη να αναδιοργανώσει τους περίπου 50.000 μαχητές των SDF σε τρεις κύριες μεραρχίες. Ωστόσο, η Τουρκία – βασικός σύμμαχος της συριακής κυβέρνησης – ξεκαθαρίζει ότι η ενσωμάτωση πρέπει να γίνει σε ατομικό επίπεδο και όχι ως ξεχωριστές στρατιωτικές δομές.
Το αμερικανικό διακύβευμα στη Συρία
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι επιθυμεί μια σταθερή Συρία και έχει επαινέσει τον Άχμαντ αλ-Σαράα για τη διαχείριση της χώρας. Μια ανοικτή στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ της Δαμασκού και των SDF θα υπονόμευε σοβαρά τα αμερικανικά συμφέροντα, καθώς οι SDF αποτελούν επί χρόνια βασικό εταίρο των ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί παρουσία στη χώρα.
Παράλληλα, οι SDF είναι υπεύθυνες για την ασφάλεια των στρατοπέδων κράτησης όπου κρατούνται μέλη του ISIS στη βορειοανατολική Συρία. Μια νέα αποσταθεροποίηση θα μπορούσε να αξιοποιηθεί τόσο από το Ιράν και τη Ρωσία όσο και από το ίδιο το ISIS.
Στο πλαίσιο της στήριξής της προς τη νέα συριακή ηγεσία, η Ουάσιγκτον έχει άρει το μεγαλύτερο μέρος των κυρώσεων κατά της Συρίας. Πρόσφατα, το Κογκρέσο συμφώνησε στην κατάργηση του νόμου Caesar, που είχε θεσπιστεί για την προστασία των αμάχων από το καθεστώς Άσαντ, και έθεσε συγκεκριμένα ορόσημα για τη συμπεριφορά της νέας κυβέρνησης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και η πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας του Μαρτίου, τόσο στο στρατιωτικό όσο και στο πολιτικό σκέλος.
Τουρκικές πιέσεις και προειδοποιήσεις
Στις 22 Δεκεμβρίου, τουρκική αντιπροσωπεία υπό τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και τον υπουργό Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ επισκέφθηκε τη Δαμασκό, με επίκεντρο τις εξελίξεις γύρω από τις SDF. Ο Φιντάν δήλωσε ότι η Άγκυρα θεωρεί πως οι SDF «δεν δείχνουν διάθεση ουσιαστικής προόδου προς την ενσωμάτωση», ενώ προειδοποίησε ότι, αν και η Τουρκία προτιμά τον διάλογο και τη διαπραγμάτευση, δεν επιθυμεί να «εξαναγκαστεί ξανά σε στρατιωτική επιλογή».
Τουρκικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν νωρίτερα ότι, εάν οι SDF δεν αποδεχθούν την ένταξή τους στον συριακό στρατό έως τον Ιανουάριο του 2026, η Δαμασκός θα προχωρήσει σε στρατιωτική επιχείρηση με τη στήριξη της Τουρκίας.
Η ευθύνη των ΗΠΑ για τη διατήρηση της ειρήνης
Εάν η συμφωνία του Μαρτίου καταρρεύσει, η Συρία κινδυνεύει να επιστρέψει στο χάος που στο παρελθόν επέτρεψε σε δυνάμεις όπως το Ιράν να εδραιωθούν και απείλησε να ακυρώσει τα αμερικανικά κέρδη κατά του ISIS. Οι ΗΠΑ, ως βασικός διαμεσολαβητής μεταξύ Δαμασκού και SDF, καλούνται να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο.
Η Ουάσιγκτον θα πρέπει αφενός να καταστήσει σαφές ότι η ειρηνική ενσωμάτωση των SDF αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της άρσης των κυρώσεων και αφετέρου να υπενθυμίσει ότι διατηρεί το δικαίωμα επιβολής κυρώσεων σε οποιονδήποτε απειλεί την ειρήνη, την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Μια νέα στρατιωτική σύγκρουση ή τουρκική επέμβαση θα μπορούσε να εμπίπτει ξεκάθαρα σε αυτό το πλαίσιο.