Οι επιθέσεις της συριακής κυβέρνησης και των συμμάχων της κατά των Δρούζων, καθώς και οι αιματηρές συγκρούσεις στη Σουέιντα, προκάλεσαν την επέμβαση του Ισραήλ, το οποίο εξαπέλυσε αεροπορικές επιχειρήσεις κατά στόχων στη Δαμασκό.
Η κατάσταση φαίνεται να οδηγείται σε αποκλιμάκωση, καθώς μετά την ισραηλινή παρέμβαση συμφωνήθηκε εκεχειρία με τους Δρούζους. Ωστόσο, διεθνείς αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες ως προς την τήρησή της.
Με αφορμή τη στρατιωτική επέμβαση του καθεστώτος στη Σουέιντα, προπύργιο των Δρούζων στο νότο, το Ισραήλ απάντησε με στοχευμένα πλήγματα κατά συριακών δυνάμεων, διαμηνύοντας πως υπερασπίζεται τη «βαθιά αδελφική συμμαχία» με τη δρουζική κοινότητα.
Περίπου ένα εκατομμύριο Δρούζοι ζουν διασκορπισμένοι σε Συρία, Λίβανο, Ισραήλ και Ιορδανία. Πρόκειται για κλειστή θρησκευτική ομάδα με ρίζες στον 11ο αιώνα, που δεν επιτρέπει προσηλυτισμό ούτε αποχώρηση από την πίστη. Στη Συρία, συγκεντρώνονται κυρίως στην επαρχία Σουέιντα, κοντά στα Υψίπεδα του Γκολάν - περιοχή που βρίσκεται στο επίκεντρο γεωπολιτικών ανταγωνισμών, ενώ στην εν λόγω περιοχή κατοικούν περισσότεροι από 20.000 Δρούζοι.
Το χάσμα ανάμεσα στους Δρούζους και το νέο καθεστώς βαθαίνει. Η κοινότητα αρνείται να διαλύσει τις τοπικές της πολιτοφυλακές και να ενταχθεί στον εθνικό στρατό που προσπαθεί να οικοδομήσει η κυβέρνηση. Η καχυποψία απέναντι στον αλ-Σαράα - ισλαμιστή με παρελθόν τζιχαντιστικής δράσης - είναι διάχυτη.
Παράλληλα, οι Δρούζοι καταγγέλλουν ελάχιστη πολιτική εκπροσώπηση (μόνο ένας υπουργός στην κυβέρνηση) και αποκλεισμό των ηγετών τους από τον εθνικό διάλογο.
Γιατί συγκρούονται οι Δρούζοι με τη συριακή κυβέρνηση
Μετά την ανατροπή του επί χρόνια δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ, ο νέος πρόεδρος της Συρίας, Άχμεντ αλ-Σαράα, δεσμεύτηκε να εντάξει και να προστατεύσει όλες τις ποικιλόμορφες κοινότητες της χώρας. Ωστόσο, σουνιτικές εξτρεμιστικές δυνάμεις που του παραμένουν πιστές συνεχίζουν να ασκούν βία κατά των θρησκευτικών μειονοτήτων.
Τον Μάρτιο, εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν σε επιχείρηση καταστολής κατά της αίρεσης των Αλαουιτών - στην οποία ανήκε ο Άσαντ - στη δυτική πόλη Λαττάκεια. Τον Απρίλιο, συγκρούσεις μεταξύ φιλοκυβερνητικών ενόπλων δυνάμεων και Δρούζικων πολιτοφυλακών άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 100 νεκρούς.
Κομβικό σημείο τριβής μεταξύ της νέας κυβέρνησης και των Δρούζων είναι ο αφοπλισμός και η ενσωμάτωση των πολιτοφυλακών τους. Ο Αλ-Σαράα, που επιδιώκει τη συγχώνευση όλων των ένοπλων παρατάξεων σε έναν ενιαίο κρατικό στρατό, δεν έχει κατορθώσει να επιτύχει συμφωνία με τους Δρούζους, οι οποίοι επιμένουν να διατηρήσουν τα όπλα και την αυτονομία τους.
Αν και αρκετοί Δρούζοι αντιτάχθηκαν στην αυταρχική διακυβέρνηση του Άσαντ, παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι στον Αλ-Σαράα - έναν ισλαμιστή ηγέτη με τζιχαντιστικό παρελθόν. Έχουν εκφράσει ανησυχίες για τον αποκλεισμό ορισμένων ηγετών τους από τις διαδικασίες εθνικού διαλόγου, καθώς και για την περιορισμένη συμμετοχή τους στη νέα κυβέρνηση, η οποία περιλαμβάνει μόλις έναν Δρούζο υπουργό.
Υποστηρίζουν ένα αποκεντρωμένο μοντέλο διακυβέρνησης, το οποίο θα προσφέρει μεγαλύτερη αυτονομία στις περιφερειακές κοινότητες.
Η ισραηλινή απάντηση: Πλήγματα και αποτροπή
Το Ισραήλ, επικαλούμενο τη στενή του σχέση με τη δική του δρουζική κοινότητα, διεμήνυσε ότι δεν θα επιτρέψει στοχευμένες επιθέσεις εναντίον των Δρούζων στη Συρία. Ο ίδιος ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, μέσω ανακοίνωσης του γραφείου του, επανέλαβε τη δέσμευση για στρατιωτική παρέμβαση «σε κάθε περίπτωση απειλής», όπερ και εγένετο σήμερα με τις αεροπορικές επιθέσεις σε κυβερνητικά κτίρια της Δαμασκού, πλήττοντας το κτίριο του υπουργείου Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο Στρατού, ενώ υπήρξαν αναφορές και για χτύπημα στο Προεδρικό Μέγαρο.
Το Τελ Αβίβ έχει επίσης επιβάλει μονομερώς ζώνη αποστρατιωτικοποίησης στη νότια Συρία, απαγορεύοντας συγκεντρώσεις δυνάμεων. Απώτερος στόχος να διασφαλίσει την ασφάλεια στα βόρεια σύνορά του.
Ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραέλ Κατζ, δήλωσε πως οι IDF θα συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται ενεργά στην πόλη Σουέιντα, όπου οι κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας συγκρούονται με τοπικούς μαχητές των Δρούζων.
Ο Κατς τόνισε πως θέλει να καταστρέψει τις δυνάμεις των ενόπλων που επιτέθηκαν στους Δρούζους, μέχρι οι πρώτοι να αποσυρθούν εντελώς από την περιοχή. «Τα μηνύματα στη Δαμασκό τελείωσαν, τώρα έρχονται τα οδυνηρά χτυπήματα», δήλωσε ο Κατζ.
Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκιντεόν Σαάρ, είπε πως στη Συρία «βλέπουμε ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο δίωξης των μειονοτήτων, που φτάνει μέχρι και σε σφαγές και πογκρόμ. Μερικές φορές αυτό γίνεται από τις δυνάμεις του καθεστώτος, άλλες φορές από τζιχαντιστικές πολιτοφυλακές που αποτελούν μέρος της βάσης του καθεστώτος - και συνήθως από και τους δύο».
Το Ισραήλ δεν θα αφήσει τον συριακό στρατό να εδραιώσει μια στρατιωτική παρουσία στα σύνορα που μοιράζονται οι δύο χώρες και θα προστατέψει τον πληθυσμό των Δρούζων στη νότια Συρία από την επίθεση, δήλωσε σήμερα Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος.
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι το Ισραήλ είναι σε στενή επαφή με τις ΗΠΑ για την κατάσταση στη Συρία, προσθέτοντας ότι το Ισραήλ προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο μετά τις πολλές αεροπορικές επιδρομές που εξαπέλυσε το τελευταίο 24ωρο σε συριακούς στόχους. Πρόσθεσε ότι ο συριακός στρατός είναι μέρος του προβλήματος, όχι η λύση στην κρίση, τονίζοντας ότι δεν έχει κάνει τίποτα για να προστατέψει τη μειονότητα των Δρούζων.
Διάλογος ή παγίδα;
Η ισραηλινή επέμβαση έρχεται σε κομβική στιγμή: η νέα κυβέρνηση της Συρίας τελεί υπό πίεση από τις ΗΠΑ, οι οποίες επιδιώκουν να επεκτείνουν το μοντέλο των Συμφωνιών του Αβραάμ και στη Δαμασκό. Αν και επαφές - απευθείας και έμμεσες - έχουν ξεκινήσει, η ένταση απειλεί να τινάξει στον αέρα κάθε ενδεχόμενη αποκλιμάκωση.
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ, έχει ξεκαθαρίσει πως το Ισραήλ επιθυμεί την ειρήνη με γειτονικά κράτη όπως η Συρία και ο Λίβανος, χωρίς να υποχωρεί σε ζητήματα στρατηγικής ασφάλειας.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση αλ-Σαράα επιβεβαιώνει πως στόχος των συνομιλιών με το Ισραήλ είναι ο τερματισμός των επιθέσεων. Προς το παρόν, όμως, τα πλήγματα συνεχίζονται - και η στάση από το Τελ Αβίβ σκληραίνει. Ο ίδιος ο Νετανιάχου χαρακτήρισε τη νέα συριακή κυβέρνηση «εξτρεμιστικό ισλαμικό καθεστώς».
Η Συρία ισορροπεί στην κόψη του ξυραφιού. Η δρουζική κοινότητα παλεύει για επιβίωση και αυτονομία, η νέα κυβέρνηση προσπαθεί να εδραιώσει τον έλεγχό της, το Ισραήλ παρεμβαίνει στρατιωτικά και διπλωματικά, και η Δύση πιέζει για εξομάλυνση. Μέσα σε αυτό το σύνθετο και εύφλεκτο τοπίο, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια σπίθα θα βάλει φωτιά σε όλη την περιοχή.
Συμφωνία εκεχειρίας ανάμεσα σε Δρούζους και συριακή κυβέρνηση
Υπό τις κλίμα αυτό επήλθε μια καίρια εξέλιξη στη σύγκρουση Δρούζων - συριακής κυβέρνησης, καθώς κατέληξαν σε συμφωνία εκεχειρίας, την οποία και ανακοίνωσε ο Δρούζος θρησκευτικός ηγέτης, ο σεΐχης Γιούσεφ Τζαρμπού, σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που μεταδόθηκε σήμερα από κρατικό μέσο ενημέρωσης, γνωστοποιώντας ότι τίθεται σε άμεση ισχύ.
Όπως έγινε γνωστό, ως προς τους όρους, οι οδικές αρτηρίες της περιοχής θα τεθούν υπό τον έλεγχο των κυβερνητικών δυνάμεων, ενώ τα κρατικά θεσμικά όργανα στη Σουέιντα (υπηρεσίες που υπάγονταν προηγουμένως στο καθεστώς Άσαντ) θα επαναλειτουργήσουν.
Παράλληλα, θα συγκροτηθεί κοινή επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους των Δρούζων και της κυβέρνησης, η οποία θα διερευνήσει τα «εγκλήματα και τις νομικές παραβιάσεις» που σημειώθηκαν κατά την περίοδο των ταραχών. Όλοι οι συλληφθέντες κατά τη διάρκεια των επεισοδίων θα αφεθούν ελεύθεροι.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν η νέα εκεχειρία θα διατηρηθεί ή θα καταρρεύσει εκ νέου. Ένας πνευματικός ηγέτης των Δρούζων, ο Γιούσεφ Τζαρμπού, που εκπροσωπεί μία από τις παρατάξεις στη Σουγουάιντα, επιβεβαίωσε την επίτευξη συμφωνίας. Ωστόσο, μια άλλη εξέχουσα φυσιογνωμία της κοινότητας, ο Χικμάτ αλ Χίζρι, την απέρριψε, καλώντας τους υποστηρικτές του να συνεχίσουν τη μάχη.
Μια κατάπαυση του πυρός που είχε ανακοινωθεί το βράδυ της Τρίτης κατέρρευσε έπειτα από μόλις λίγες ώρες. Η συριακή προεδρία δεσμεύτηκε να τιμωρήσει τους δράστες των ωμοτήτων που διαπράχθηκαν στη Σουέιντα, όπου οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους κατηγορούνται για εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες από μη κυβερνητικές οργανώσεις, αυτόπτες μάρτυρες και ομάδες των Δρούζων.
Δεδομένων των βαθιά ριζωμένων πολιτικών διαιρέσεων, των ανταγωνιστικών περιφερειακών ατζεντών και των ανεπίλυτων αιτημάτων από μειονοτικές ομάδες, η αναταραχή στη νότια Συρία είναι απίθανο να τερματιστεί σύντομα. Παρά την προσωρινή κατάπαυση του πυρός, οι υποκείμενες εντάσεις παραμένουν. Περαιτέρω συγκρούσεις είναι όχι μόνο πιθανές, αλλά και σχεδόν βέβαιες.