Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψαν την Τετάρτη μια επιστολή προθέσεων για την εξαγωγή έως και 150 μαχητικών αεροσκαφών Gripen της Saab στην Ουκρανία, μετά από συνομιλίες στο Λινκόπινγκ, στη νότια Σουηδία, όπου κατασκευάζονται τα αεροσκάφη.
Ο Κρίστερσον δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι οι δύο χώρες υπέγραψαν μακροπρόθεσμη συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της αεροπορικής άμυνας. Η συνεργασία περιλαμβάνει τη δυνατότητα εξαγωγής 100-150 νέων μαχητικών αεροσκαφών Gripen E, σε μια παραγγελία που θα είναι εύκολα η μεγαλύτερη παραγγελία εξαγωγής αεροσκαφών που έχει κάνει ποτέ η Σουηδία.
«Αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι έχουμε μπροστά μας έναν μακρύ δρόμο», δήλωσε ο Κρίστερσον. «Από σήμερα, όμως, δεσμευόμαστε να διερευνήσουμε όλες τις δυνατότητες για την προμήθεια μεγάλου αριθμού μαχητικών Gripen στην Ουκρανία στο μέλλον».
Προτεραιότητα τα GRIPEN για τον Ζελένσκι
Η δυνατότητα προμήθειας αεροσκαφών Gripen στην Ουκρανία εξετάζεται τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά τέθηκε σε αναμονή για να μπορέσει το Κίεβο να επικεντρωθεί στην εισαγωγή μαχητικών αεροσκαφών F-16 αμερικανικής κατασκευής, τα οποία άρχισε να χρησιμοποιεί τον περασμένο Αύγουστο.
«Έχουμε ξεκινήσει τις διαδικασίες για την προμήθεια αεροσκαφών Gripen στην Ουκρανία και αναμένουμε ότι η μελλοντική σύμβαση θα μας επιτρέψει να αποκτήσουμε τουλάχιστον 100 τέτοια αεροσκάφη», δήλωσε ο Ζελένσκι, μιλώντας μέσω μεταφραστή.
Ουκρανοί πιλότοι βρέθηκαν στη Σουηδία για να δοκιμάσουν το Gripen και να βοηθήσουν στην ομαλή εξαγωγή των αεροσκαφών, μια ανθεκτική και σχετικά χαμηλού κόστους επιλογή σε σύγκριση με αεροσκάφη όπως το αμερικανικό F-35.
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία σκοπεύει να παραλάβει και να αρχίσει να χρησιμοποιεί τα σουηδικά αεροσκάφη Gripen το επόμενο έτος. «Για τον στρατό μας, τα Gripen είναι προτεραιότητα. Είναι θέμα χρημάτων, θέμα ελιγμών», δήλωσε στην συνέντευξη τύπου.
Ο Κρίστερσον δήλωσε ότι δεν έχει αποφασιστεί ακόμη τίποτα, αλλά εκτιμά ότι η παραγωγή και η παράδοση του πρώτου νέου αεροσκάφους θα μπορούσε να διαρκέσει τρία χρόνια.
Τι είναι το GRIPEN;
Το Gripen είναι ένα ελαφρύ μονοκινητήριο υπερηχητικό μαχητικό αεροσκάφος τέταρτης γενιάς. Πρόκειται για ένα λεγόμενο μαχητικό αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων, σχεδιασμένο για αποστολές όπως αερομαχίες, αεροπορικούς βομβαρδισμούς και αναγνώριση. Θεωρείται μια αξιόπιστη και οικονομική εναλλακτική λύση σε σχέση με τα πιο ακριβά αεροσκάφη πέμπτης γενιάς, όπως το F-35.
Το Gripen, που στα σουηδικά σημαίνει το μυθικό πλάσμα Γρύπας, βρίσκεται σε λειτουργία από το 1996, αλλά έχει αναβαθμιστεί αρκετές φορές. Το πρώτο αεροσκάφος της τελευταίας έκδοσης, το Gripen E, παραδόθηκε στη Σουηδική Πολεμική Αεροπορία τον Οκτώβριο. Συνολικά έχουν κατασκευαστεί περισσότερα από 280 Gripen.
Πού έχει χρησιμοποιηθεί το GRIPEN;
Σύμφωνα με τα σουηδικά Μέσα Ενημέρωσης, τα Gripen χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά φέτος σε άμεση μάχη, όταν η Ταϊλάνδη ανέπτυξε μαχητικά αεροσκάφη σε συγκρούσεις με την Καμπότζη. Πριν από αυτό, το Gripen είχε χρησιμοποιηθεί κυρίως για την αστυνόμευση του εναέριου χώρου και αναπτύχθηκε στην Πολωνία το 2025 στο πλαίσιο αποστολής του ΝΑΤΟ για την περιπολία του εναέριου χώρου των συμμάχων. Χρησιμοποιήθηκε επίσης για την επιβολή της ζώνης απαγόρευσης πτήσεων του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2014.
Ποιες άλλες χώρες έχουν αγοράσει το Gripen;
Η Σουηδία, ουδέτερη μέχρι την ένταξή της στην ΕΕ το 1995 και στρατιωτικά μη ευθυγραμμισμένη μέχρι την ένταξή της στο ΝΑΤΟ το 2024, βασίζεται στη Saab για τον εφοδιασμό της πολεμικής της αεροπορίας από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η απόφαση για την ανάπτυξη του Gripen ελήφθη τη δεκαετία του 1980.
Το Gripen, το οποίο ανταγωνίζεται τα F-35 και F-16 της Lockheed Martin, το AM.PA Rafale της Dassault Aviation και το Eurofighter, έχει εξαχθεί στη Νότια Αφρική, την Ταϊλάνδη, τη Βραζιλία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Ουγγαρία, ενώ η Κολομβία έχει επίσης αποφασίσει να το αγοράσει.
Ποιες είναι οι προδιαγραφές των αεροσκαφών;
Το Gripen E έχει μήκος λίγο πάνω από 15 μέτρα, ζυγίζει 16,5 τόνους και μπορεί να ανεφοδιαστεί με καύσιμα, να επανεξοπλιστεί και να επιστρέψει στον αέρα σε 10-20 λεπτά μετά την προσγείωση, ενώ είναι ικανό να λειτουργεί από σχετικά δύσκολους διαδρόμους προσγείωσης.