Η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) ανακοίνωσε τη Δευτέρα την υπογραφή μνημονίου κατανόησης με την αμερικανική ExxonMobil, επισφραγίζοντας την επιστροφή της τελευταίας στη χώρα για πρώτη φορά από το 2013.
Η συμφωνία σηματοδοτεί το άνοιγμα ενός νέου κύκλου συνεργασίας, έπειτα από μια δεκαετία διακοπής δραστηριοτήτων, λόγω των σοβαρών προβλημάτων ασφαλείας που ταλάνιζαν -και ταλανίζουν- τη βορειοαφρικανική χώρα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της NOC, το μνημόνιο προβλέπει τη διεξαγωγή εκτεταμένων γεωλογικών και γεωφυσικών μελετών, με στόχο την ανακάλυψη υδρογονανθράκων σε τέσσερα υπεράκτια οικόπεδα, τα οποία βρίσκονται ανοιχτά της βορειοδυτικής ακτής της Λιβύης και στη Λεκάνη της Σύρτης -μια περιοχή στρατηγικού ενδιαφέροντος για τις διεθνείς ενεργειακές αγορές.
Η ExxonMobil είχε αποσύρει το προσωπικό και τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες από τη Λιβύη το 2013, θεωρώντας ότι η επιδεινούμενη αστάθεια δεν επέτρεπε την ασφαλή και βιώσιμη παρουσία της στην περιοχή. Η απόφαση ελήφθη εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών μεταξύ διεθνών ενεργειακών εταιρειών, που εκτιμούσαν ότι οι αποδόσεις από τις λιβυκές επενδύσεις δεν επαρκούσαν για να αντισταθμίσουν τους κινδύνους, που είχαν ενταθεί μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι το 2011 και τη διάσπαση της χώρας μεταξύ δύο αντίπαλων κυβερνήσεων από το 2014.
Η επιστροφή της ExxonMobil στην ενεργειακή σκακιέρα της Λιβύης δεν αφορά μόνο στην τοπική αγορά. Αναμένεται να έχει έμμεσες, αλλά σημαντικές επιπτώσεις για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου -και κατ’ επέκταση για την Ελλάδα.
Αφενός, η αναβάθμιση της Λιβύης ως ενεργειακού παρόχου και η εμπλοκή μίας ισχυρής αμερικανικής εταιρείας ενισχύουν τη γεωστρατηγική της βαρύτητα, σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα επιχειρεί να ισχυροποιήσει τη δική της θέση με ερευνητικά έργα στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης -επίσης με τη συμμετοχή της ExxonMobil. Αφετέρου, η παρουσία της εταιρείας σε δύο κρίσιμες περιοχές της Μεσογείου μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία ενεργειακών συμφερόντων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια κοιτάσματα και τις περιφερειακές συμμαχίες.
Η ανανεωμένη δραστηριότητα στη Λιβύη, σε συνδυασμό με την πολιτική στήριξη που υπονοεί η αμερικανική εμπλοκή, ενδέχεται να συμβάλει σε μια σταδιακή σταθεροποίηση της χώρας. Αυτό αποτελεί θετική εξέλιξη για την Ελλάδα, καθώς κάθε βήμα προς την ειρήνευση και την επανεκκίνηση της λιβυκής οικονομίας ενισχύει την ασφάλεια της Μεσογείου και μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στις μεταναστευτικές ροές.
Ωστόσο, δημιουργούνται και νέες συνθήκες ανταγωνισμού για τις επενδύσεις και την ενεργειακή στρατηγική στην περιοχή, γεγονός που επιβάλλει συνεχή παρακολούθηση και δυναμική διπλωματική προσαρμογή από την ελληνική πλευρά.