Με νέα διοίκηση μετά την παραίτηση Σκλήκα, στροφή στην καινοτομία, αλλά και στοιχήματα, με κυριότερο την επιστροφή στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, προχωρά το σχέδιο αναδιάρθρωσης των ΕΛΤΑ. Μετά από την -ακόμα και ενδοκυβερνητική- «τρικυμία» που προκάλεσε η ανακοίνωση για το κλείσιμο 204 καταστημάτων, λουκέτο μπήκε σε 46, με την αρχαιότερη δημόσια υπηρεσία της χώρας να ξεκινά τη μετάβαση στη νέα δομή και νέα εποχή της.
Βασικός στόχος, επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές στο ΘΕΜΑ, είναι να αφαιρεθούν τα ζημιογόνα καταστήματα, ώστε να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό, αποδοτικό δίκτυο που εξυπηρετεί καλύτερα τον πολίτη, χωρίς να σταματήσει ούτε για μια μέρα η εξυπηρέτηση των πολιτών και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Η αναδιοργάνωση του δικτύου, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, δεν είναι μέτρο περικοπής, αλλά δομική αλλαγή βιωσιμότητας.
Η επόμενη μέρα στα ΕΛΤΑ
Ο ταχυδρόμος θα… συνεχίσει να χτυπά την πόρτα μας, σύμφωνα με το σχέδιο, καθώς εκτός από την πρόβλεψη 800 σημείων εξυπηρέτησης σε ολόκληρη τη χώρα, διασφαλίζεται ότι οι πολίτες σε απομακρυσμένες περιοχές – ιδίως νησιά και ορεινές περιοχές- δεν θα βρεθούν χωρίς φυσικό κατάστημα έως ότου τεθεί σε πλήρη λειτουργία η νέα δομή.
Παρά το γεγονός, άλλωστε, ότι το 92% των αγροτικών συντάξεων αλλά και των συντάξεων του ΕΦΚΑ για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα και άλλες ειδικές κατηγορίες, που αντιστοιχούν σε 250.000 συνταξιούχους διανέμεται κατ’ οίκον από τους ταχυδρόμους, στόχος είναι να μη μείνει καμία περιοχή χωρίς πρόσβαση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και με εξυπηρέτηση μέσω αγροτικών ταχυδρόμων, κατ’ οίκον υπηρεσιών και συνεργαζόμενων πρακτορείων, αλλά και διανομείς που έχουν γνώση των τοπικών κοινωνιών.
Το σχέδιο αναδιάρθρωσης των ΕΛΤΑ προβλέπει να διατηρηθούν στο δίκτυό τους, οι υπηρεσίες που εκτελούνται και σήμερα, δηλαδή η κατάθεση και παραλαβή ταχυδρομικών αντικειμένων και δεμάτων, η είσπραξη λογαριασμών ΔΕΚΟ κ.α. και ταχυπληρωμές, οι αναλήψεις, καταθέσεις και άλλες συναλλαγές Λογαριασμού Συντάξεων. Επιπλέον προβλέπεται να παραμείνει η έκδοση και εξαργύρωση εργοσήμου ή ταχυδρομικών επιταγών, καθώς και τραπεζικές συναλλαγές και συναλλαγές Western Union.
Καθώς οι πρώτες υπηρεσίες παρέχονται από τους διανομείς στην πόρτα του πολίτη και σήμερα, αναμένεται η επέκταση του συστήματος για τα εργόσημα και τις τραπεζικές επιταγές. Το όλο βάρος ωστόσο πέφτει στην επέκταση των υπηρεσιών που παρέχουν τα ΕΛΤΑ στα χρηματοοικονομικά, τραπεζικά προϊόντα. Σύμφωνα με απόλυτα ασφαλείς πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του το ΘΕΜΑ, σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση της κυβέρνησης με την Τράπεζα της Ελλάδος, για αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, στα πλαίσια επέκτασης τραπεζικών εργασιών, μετά τις οποίες θα μπορεί να υλοποιηθεί ο σχεδιασμός για τα ΕΛΤΑ.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η επιδίωξη είναι να θεσμοθετηθεί ο τραπεζικός διαμεσολαβητής, ώστε ο ταχυδρόμος να μπορεί να διεκπεραιώνει και τραπεζικές συναλλαγές στο σημείο, όπως συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις, σε άλλες χώρες της ΕΕ. Για το συγκεκριμένο έργο έχει εκδηλωθεί σοβαρό ενδιαφέρον από διεθνή fintech εταιρεία σε συνεργασία με την Alpha bank, η οποία έχει εφαρμόσει με επιτυχία αντίστοιχα μοντέλα σε χώρες με πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από την Ελλάδα και εξετάζει τη δυνατότητα επένδυσης (financial inclusion). Ήδη, «τρέχει» το πιλοτικό πρόγραμμα της συνεργασίας της τράπεζας με τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, το οποίο ουσιαστικά εκκινεί από το νέο έτος και έχει στόχο να παρέχονται σύγχρονα, βασικά χρηματοοικονομικά προϊόντα της τράπεζας σε πελάτες που εξυπηρετούνται από το δίκτυο των ΕΛΤΑ.
Δεν είναι όμως μόνο το financial inclusion. Η επόμενη μέρα των Ελληνικών Ταχυδρομείων, προβλέπει μετάβαση σε πραγματικά νέα εποχή. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι πρόσφατα, λόγω έλλειψης πόρων, οι υπάλληλοι των ΕΛΤΑ αναγκάζονταν να εργάζονται με ηλεκτρονικούς υπολογιστές που «έτρεχαν» με Windows XP -ενδεικτικό της παλαιότητας και ακατάλληλότητάς τους, αφού τα ΧΡ βγήκαν το μακρινό… 2001 και σταμάτησαν να υποστηρίζονται και από τους τελευταίους προγραμματιστές εφαρμογών το 2014. Πλέον τα ΕΛΤΑ, στο πλαίσιο επικαιροποίησης των δομών τους (πχ στόλος αυτοκινήτων και μοτοσικλετών) μέσω leasing, απέκτησαν και νέα PC.
Συνενώθηκαν τα Courier με τα υπόλοιπα καταστήματα, ενώ προέκυψαν και συνέργειες δικτύων, μείωση προμηθειών κατά 6%, ανάκτηση ελέγχου δικτύου με KPIs διανομής και η προσοχή εστιάζεται στην ανάκτηση μεγάλων πελατών και την εξωστρεφή προσέγγιση με διεθνείς συνεργασίες για το «χρυσωρυχείο» της σύγχρονης εποχής των ταχυδρομικών υπηρεσιών/ταχυμεταφορών, το ηλεκτρονικό εμπόριο. Ήδη, έχουν προκύψει οι πρώτες συνεργασίες με PosteItaliane και UPS, ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζονται οι αναγκαίες δράσεις για την ολοκλήρωση του μετασχηματισμού (νέα οχήματα ταχυδρόμων, φορητα τερματικά και εκτυπωτές, παρακολούθηση δρομολογίων ταχυδρόμων).
Το κλείσιμο των καταστημάτων και η κόντρα
Στις αντιδράσεις σχετικά με το κλείσιμο των ΕΛΤΑ, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, επεσήμανε στη Βουλή ότι επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, είχαν κλείσει 77 καταστήματα των ΕΛΤΑ στο πλαίσιο της τότε αναδιάρθρωσης του δικτύου. «Παραδώσατε τα ΕΛΤΑ ως κυβέρνηση με έλλειμμα 7,5 εκατομμύρια ευρώ το μήνα- δεν πληρώνατε την καθολική υπηρεσία (αναδρομικά την πληρώσαμε εμείς με ΑΜΚ για να διασφαλίσουμε τον δημόσιο χαρακτήρα τους) ενώ είχατε συσσωρεύσει χρέη τα οποία πληρώσαμε εμείς. Γνωρίζατε ότι 100 εκατ. ευρώ τα κρατάγανε και δεν τα απέδιδαν από λογαριασμούς που πληρώνονταν στα ταχυδρομεία της χώρας; 135 εκατ. ευρώ πήγαν στην εθελούσια. Και τα υπόλοιπα πήγαν σε συντριπτικό βαθμό να πληρώσουν τις συσσωρευμένες ζημιές που αφήσατε».
Το σχέδιο αναδιάρθρωσης των ΕΛΤΑ, το οποίο τώρα μπαίνει στη δεύτερη φάση του (αφορά την περιφέρεια και την κάλυψή της και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης εντός του τρέχοντος τριμήνου, προβλέπει από τα 800 σημεία εξυπηρέτησης – καταστήματα, πρακτορεία, courier ανα νομό, να προκύπτει καθολική κάλυψη όλων των νομών, νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Θα συνεχιστεί η πρακτική δεκαετιών, με το 92% των συντάξεων και το 90% των ταχυδρομικών αντικειμένων να διανέμεται κατ’ οίκον από τους ταχυδρόμους και σε καμία περιοχή δεν θα διακοπεί η εξυπηρέτηση, αλλά θα συνεχιστεί μέσω κοντινών σημείων, πρακτορείων και κατ’ οίκον υπηρεσιών. Αυτή η σταθερή φυσική παρουσία του ταχυδρόμου σε κάθε περιοχή της χώρας -το βασικό χαρακτηριστικό με το οποίο ξεκίνησαν την πορεία τους τα ΕΛΤΑ στην Ελλάδα, από την εποχή της διακυβέρνησης του Καποδίστρια- θα διασφαλιστεί με το πρόγραμμα «ΕΛΤΑ κατ’ οίκον», το οποίο προβλέπει παροχή όλων των ταχυδρομικών υπηρεσιών στην πόρτα του πελάτη. Έτσι, τα ΕΛΤΑ παραμένουν η τελευταία «σανίδα ασφαλείας» για όλους τους πολίτες που έχουν προχωρημένη ηλικία ή περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες, οι οποίοι θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν προσωπική εξυπηρέτηση.
Σε ό,τι αφορά την απόφαση για το κλείσιμο 204 καταστημάτων του ΕΛΤΑ, επισημαίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καταστημάτων που τίθενται σε αναστολή είναι ζημιογόνα, με λόγο εξόδων προς έσοδα από 5 προς 1 έως 100 προς 1 (!). Μιλάμε για καταστήματα που… χτύπαγαν μύγες, καθώς κατέγραφαν εξαιρετικά χαμηλό ημερήσιο όγκο συναλλαγών. Διατηρούνταν γραφεία που σε πολλές περιπτώσεις δεν ξεπερνούσαν τις 10 συναλλαγές την ημέρα και αυτές κυρίως πληρωμές λογαριασμών, αποστολές μικρών δεμάτων και καταβολές επιδομάτων- υπηρεσίες που παρέχουν μερικά σεντς κέρδους στα ΕΛΤΑ ή… μηδενικό.
Περιθώρια διατήρησης σε ένα ζημιογόνο δίκτυο με ετήσιο κόστος περίπου 90 εκατ. ευρώ και έσοδα μόλις 30 εκατ. συνδεδεμένα με τα φυσικά καταστήματα δεν υπήρχαν πολλά. Καθώς πλέον είναι αδύνατη η κρατική ενίσχυση λόγω ευρωπαϊκού Δικαίου και σωρευμένων οφειλών (ύψους 35 εκατ. ευρώ) στην καθολική υπηρεσία, εάν συνεχιστεί η ζημιογόνος λειτουργία, τα ΕΛΤΑ οδεύουν με ταχύτητα προς τον γκρεμό: δηλαδή προς την αδυναμία πληρωμών.
Η κυβέρνηση, βλέπει τα ΕΛΤΑ μετά από ελλειμματικούς προϋπολογισμούς δεκαετιών, να αντιμετωπίζει ένα επιταχυνόμενο πρόβλημα που προκύπτει από τη ραγδαία μείωση τζίρου την τελευταία πενταετία (κατά 40% περίπου), κάτι που οφείλεται κυρίως στην αλλαγή συνηθειών και την ψηφιοποίηση μετά την εποχή του Covid. Οι ζημιές και οι τεράστιες ταμειακές απώλειες (άνω των 55 εκατ. ευρώ) από την κυβερνοεπίθεση του 2022 ήταν το «κερασάκι» στην τούρτα. Σε ένα κλίμα υποβάθμισης υπηρεσιών, απώλειας εμπιστοσύνης πολιτών και πελατών, υπήρχε κίνδυνος απώλειας θέσεων εργασίας και κατάρρευσης της καθολικής υπηρεσίας. Το ρίσκο διάλυσης του ταχυδρομείου και της απώλειας 3.000 σταθερών θέσεων εργασίας, ήταν πραγματικό.
Η αναδιάρθρωση, επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, είναι κρίσιμη για να σταματήσει η αιμορραγία πόρων και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της εταιρείας και αποτελεί μέρος του εγκεκριμένου στρατηγικού σχεδιασμού τριετίας, ακολουθεί την προετοιμασία υποδομών ώστε να εγγυηθεί το service. Προβλεπόταν σταδιακή εφαρμογή, αλλά επιταχύνθηκε λόγω μεγάλειας απώλειας τζίρου επιστολικής (-20% vs LY, ψηφιοποίηση κράτους)
Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι υπήρχε πλήρης ενημέρωση του Υπερταμείου σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και έγκρισης του πλάνου αναδιάρθρωσης και μετασχηματισμού, όπως και ενημέρωση των εργαζομένων και εμπλεκόμενων στελεχών. Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι η απόφαση για το κλείσιμο 204 καταστημάτων, ελήφθη μετά από αναλυτικά οικονομικά στοιχεία που ανέδειξαν τη δραματική πτώση του επιστολικού ταχυδρομείου και την ανάγκη άμεσης προσαρμογής (τη γνωμοδότηση των δύο μεγάλων εταιρειών που επιστρατεύθηκαν και οι μελέτες των οποίων ανέφεραν πως η διεθνής εμπειρία οδηγεί σε βιώσιμο ταχυδρομικό δίκτυο 40–200 καταστημάτων για χώρες με αντίστοιχα χαρακτηριστικά).
Πάντως η κυβέρνηση επιρρίπτει ευθύνες στην παρελθούσα διοίκηση Σκλήκα, τονίζοντας ότι η επικοινωνία του σχεδίου βασίστηκε σε προηγούμενο κύμα αναστολών χωρίς αντιδράσεις και δεν ενσωμάτωσε επαρκώς τη χρονική συγκυρία και τις κοινωνικές προσδοκίες, ιδιαίτερα απέναντι σε μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη των πολιτών ότι τα ΕΛΤΑ αποτελούν δημόσια, κοινωφελή υπηρεσία με σταθερή τοπική παρουσία. Αυτή η προσδοκία, αν και εύλογη, δεν ανταποκρίνεται πλέον πλήρως στο σημερινό οικονομικό και θεσμικό πλαίσιο, όπου τα ΕΛΤΑ οφείλουν να λειτουργούν με βάση τους κανόνες της αγοράς, χωρίς τη συστηματική κάλυψη ελλειμμάτων από κρατική χρηματοδότηση.
Ο ταχυδρόμος θα συνεχίσει να χτυπάει
Καθώς σε όλη την Ευρώπη, τα ταχυδρομεία εγκαταλείπουν σταδιακά το παραδοσιακό μοντέλο ιδιόκτητων καταστημάτων και μεταβαίνουν σε διανομή μέσω διανομέων και δίκτυα συνεργαζόμενων σημείων (shop-in-shop, franchise) με στόχο την αύξηση πρόσβασης και ωραρίων με σαφώς χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, στην Ελλάδα γίνεται focus στον ταχυδρόμο- το μεγάλο «όπλο» των ΕΛΤΑ.
Χώρες όπως Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία μείωσαν κατά 100% την τελευταία 10ετία το ιδιολειτουργούμενο δίκτυό τους και παρέχουν τις υπηρεσίες τους πλέον σχεδόν αποκλειστικά μέσω συνεργατών. Σε μεγάλες αντίστοιχες μειώσεις προχώρησαν την ίδια περίοδο Νορβηγία (-92%), Πολωνία (-91%), Βέλγιο (-85%), Ολλανδία (-84%), Πορτογαλία (-44%) και Γαλλία (-28%). Η υπηρεσία επιστολικού ταχυδρομείου στην Ευρώπη καταρρέει από το 2010, με τον όγκο της να έχει μειωθεί κατά 30% τουλάχιστον ως σήμερα, ενώ στα ΕΛΤΑ, η αντίστοιχη μείωση σε σχέση με το 2010 φτάνει το 75%. Ακολουθείται και εδώ η παγκόσμια στροφή διεθνώς σε δέματα, e-commerce και κατ’ οίκον υπηρεσίες.
Στη χώρα μας, δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία παρακολούθησης συναλλαγών και, με βάση παλαιότερα δειγματοληπτικά δεδομένα, τα καταστήματα «πρώτης γραμμής» (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) δέχονται περίπου 40.000–50.000 φυσικές επισκέψεις ετησίως, σε επαρχιακές πόλεις (π.χ. Λαμία, Άρτα, Καλαμάτα) ο αριθμός των επισκέψεων κινείται στις 8.000–10.000 και στα περιφερειακά καταστήματα κινείται στις 100 – 1000 ετησίως. Αντίστοιχα, οι πράξεις που πραγματοποιούνται από διανομείς σε όλη την χώρα ξεπερνούν σε όγκο τις 20 εκατομμύρια ετησίως πανελλαδικά. Δεν είναι μόνο οι συνταξιούχοι, άλλωστε, που εξυπηρετούνται στο σπίτι τους από τους ταχυδρόμους, αλλά και χωριά ολόκληρα. Σε αυτά, το 90% των ταχυδρομικών αντικειμένων παραδίδεται επίσης κατ’ οίκον. Και έτσι θα συνεχίσει…
Πηγή: protothema.gr