Στην τελευταία του ομιλία στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου πριν από τα Χριστούγεννα, ο Πάπας Λέων επέλεξε να προειδοποιήσει για τους κινδύνους μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας που λατρεύει το κεφάλαιο και συσσωρεύει πλούτο με τεράστιο ανθρώπινο και περιβαλλοντικό κόστος. Μίλησε για επενδύσεις που έχουν αποκοπεί από την ηθική τους διάσταση και για μια χρηματοπιστωτική πραγματικότητα ολοένα πιο βίαιη και άδικη.
«Ο αληθινός θησαυρός δεν φυλάσσεται σε θησαυροφυλάκια ούτε σε γιγαντιαίες επενδύσεις», τόνισε, καταγγέλλοντας τη συγκέντρωση πλούτου που, όπως είπε, έχει ειδωλοποιηθεί «με το αίμα εκατομμυρίων ανθρώπων και την καταστροφή της δημιουργίας του Θεού». Λίγες ημέρες αργότερα, τα λόγια αυτά έμοιαζαν σχεδόν προφητικά.
Η αποκάλυψη του σχεδίου «Project Sunrise» από τη Wall Street Journal έφερε στο φως μια φιλόδοξη —και βαθιά αμφιλεγόμενη— πρόταση για την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας. Πρόκειται για ένα σχέδιο που φέρεται να συνδέεται με κύκλους της κυβέρνησης Τραμπ και οραματίζεται τη μετατροπή της κατεστραμμένης περιοχής σε μια παράκτια μητρόπολη υψηλής τεχνολογίας, μια «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Όχι ως πρωτοβουλία ανθρωπιστικής αποκατάστασης, αλλά ως επενδυτικό εγχείρημα, δομημένο στη γλώσσα της αγοράς, των αποδόσεων και των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Ένα σχέδιο 112 δισ. δολαρίων πάνω στα ερείπια
Παρά το γεγονός ότι η εκεχειρία στη Γάζα παραμένει εύθραυστη και η πολιτική διαδικασία ουσιαστικά στάσιμη, τα σχέδια του Project Sunrise περιγράφουν έναν πλήρη αστικό μετασχηματισμό: πολυώροφα κτίρια, αυτοκινητοδρόμους, πολυτελή θέρετρα, σιδηροδρομικά δίκτυα υψηλής ταχύτητας και «έξυπνες» ενεργειακές υποδομές. Το συνολικό κόστος εκτιμάται στα 112 δισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος δεκαετίας, με περισσότερες από 100.000 νέες κατοικίες και τη δημιουργία μιας νέας διοικητικής πρωτεύουσας —της Νέας Ράφα— σχεδιασμένης για μισό εκατομμύριο κατοίκους.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, κεντρικά πρόσωπα του σχεδίου είναι ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Ντόναλντ Τραμπ, και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ. Οι διαφάνειες PowerPoint που είδαν το φως της δημοσιότητας χαρακτηρίζονται «ευαίσθητες αλλά μη απόρρητες» και περιλαμβάνουν λεπτομερείς πίνακες κόστους. Το σχέδιο φέρεται να έχει παρουσιαστεί σε χώρες του Κόλπου, καθώς και στην Τουρκία και την Αίγυπτο, ενώ ήδη πραγματοποιήθηκε σχετική συνάντηση στο Μαϊάμι.
Η χρηματοδότηση προβλέπεται να προέλθει εν μέρει από τις ΗΠΑ —μέσω δανείων και εγγυήσεων ύψους έως 60 δισ. δολαρίων— και κατά τα λοιπά από διεθνείς επενδυτές και κράτη. Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, είναι η πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας και η διάλυση των ενόπλων δομών της Χαμάς, κάτι που οι ίδιοι οι συντάκτες του σχεδίου αναγνωρίζουν ως κρίσιμο αλλά αβέβαιο.
Ανάπτυξη χωρίς πολιτική λύση
Πέρα από τα τεχνικά και χρηματοδοτικά εμπόδια, το σχέδιο εγείρει θεμελιώδη πολιτικά και ηθικά ερωτήματα. Το πιο πιεστικό αφορά το πού και πώς θα ζήσουν περίπου δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι κατά τη διάρκεια της ανοικοδόμησης. Η αρχική συγκέντρωση του πληθυσμού στη νότια Γάζα, γύρω από τη μελλοντική Νέα Ράφα, παρουσιάζεται ως προσωρινή λύση, αλλά επικριτές τη θεωρούν μορφή έμμεσης εκτόπισης, «καμουφλαρισμένη» ως πολεοδομικός σχεδιασμός.
Η ίδια η φιλοσοφία του Project Sunrise αποκαλύπτει μια σαφή επιλογή: την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από το ζήτημα της πολιτικής κυριαρχίας. Η Γάζα αντιμετωπίζεται ως χώρος προς «επανεκκίνηση» και όχι ως κοινωνία με συλλογικά δικαιώματα και ιστορικά τραύματα. Ζητήματα ευθύνης, αποζημιώσεων και δικαιοσύνης για τα θύματα του πολέμου απουσιάζουν, μετατρέποντας την περιοχή σε μια οικονομική tabula rasa.
Ειρήνη χωρίς δικαιώματα;
Το Project Sunrise προτείνει μια εκδοχή ειρήνης χωρίς κυριαρχία, ανάπτυξης χωρίς αυτοδιάθεση. Όπως προειδοποιούν αναλυτές, χωρίς ένα σαφές πλαίσιο δικαιωμάτων, ασφάλειας και πολιτικής λύσης, η ανοικοδόμηση κινδυνεύει να αποτελέσει απλώς μια πιο «λαμπερή» μορφή διαχείρισης της σύγκρουσης — όχι τη λύση της.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα λόγια του καρδιναλίου Ματέο Ζούπι ηχούν ως επίλογος: ζούμε, όπως λέει, «σε μια εποχή δύναμης, όχι παιδιών», όπου η βία και η γλώσσα της ισχύος αντικαθιστούν τον διάλογο, την ταπεινότητα και τη φροντίδα για τον ευάλωτο.
Με πληροφορίες από naftemporiki.gr