Οι ΗΠΑ και ειδικότερα ο Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ προσδοκούν να οικοδομήσουν τη νέα αρχιτεκτονική εμπορίου και ενέργειας, που θα ενώνει την Ασία με την Ευρώπη και θα είναι ανταγωνιστική της Κίνας, ακόμη και αυτής της Ρωσίας. Μέσα σε αυτούς τους σχεδιασμούς εμπίπτουν τόσο η Κύπρος όσο και η Τουρκία, εννοείται και η Ελλάδα, καθώς και το Ισραήλ.
Εκ των πραγμάτων, δε, οι εξελίξεις αυτές είναι συναφείς με το καλώδιο σύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, επί του οποίου επιχειρήθηκε ένα “restart”, μια επανεκκίνηση στην Αθήνα μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Κύπριου Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, την περασμένη Τετάρτη, στην Αθήνα. Οι γεωπολιτικές συνθήκες θα μπορούσαν να γίνουν ευνοϊκές εφόσον, βεβαίως, χαλιναγωγηθεί η Τουρκία.
Σε ολόκληρη την Κύπρο…
Πώς, όμως, να χαλιναγωγηθεί η Τουρκία; Η αναμενόμενη συνάντηση μεταξύ του Ερντογάν και του νέου κατοχικού ηγέτη, Τουφάν Ερχιουρμάν, διεξήχθη τελικά την περασμένη Πέμπτη. Σε αυτήν επιβεβαιώθηκε η λύση των δύο κρατών διά στόματος του Τούρκου Προέδρου, με τον Ερχιουρμάν να αναφέρεται σε δυο λαούς, σε συνιδρυτικές διαδικασίες, καθώς και στη χωριστή κυριαρχία των Τουρκοκυπρίων και δη στα θέματα των υδρογονανθράκων. Για να βάλει μετά το πρώτο και δεύτερο στιλέτο στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, διευκρινίζοντας ότι η κυριαρχία των Τουρκοκυπρίων εκτείνεται εφ’ όλης της Κύπρου!
Το καλώδιο και η συνεργασία των «Τριών συν Ένας»
Τόσο το καλώδιο όσο και η εκμετάλλευση τού φυσικού αερίου της Κύπρου εμπίπτουν στο νέο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό σκηνικό, που συνδυάζει τις συμφωνίες για την εκμετάλλευση του κυπριακού φυσικού αερίου μέσω Αιγύπτου και δη του Ιτκού, με ορίζοντα έναρξης το 2027. Το ζήτημα αυτό είναι συναφές: Α) Με τον IMEC (India–Middle East–Europe Economic Corridor), δηλαδή τον διάδρομο από την Ινδία στην Ευρώπη, ο οποίος περιλαμβάνει την Κύπρο και την Ελλάδα. Είναι συντομότερος και πιο κερδοφόρος από τον χερσαίο και θαλάσσιο «Δρόμο του Μεταξιού», που συνιστά τον κύριο ανταγωνιστή. Και ο οποίος ξεκινά από την Κίνα και φτάνει στην Ευρώπη, μέσω της περιοχής του Καυκάσου, της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Ρωσίας. Β) Με τις συμφωνίες του Αβραάμ, που ήταν δημιούργημα της πρώτης διακυβέρνησης Τραμπ 2020, για να φέρει κοντά το Ισραήλ με αραβικά κράτη, όπως τα Ην. Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο. Υπάρχει, βεβαίως, προοπτική διεύρυνσης, που θα περιλάβει κυρίως τη Σαουδική Αραβία και δη μέσω του IMEC. Μετά την πτώση του Άσαντ στη Συρία, επιχειρείται η αναβίωσή του και ο συνδυασμός του τόσο με τη συνεργασία «3 συν 1» όσο και με τον IMEC.
Ο ψηφιακός δρόμος της Ινδίας και οι ΗΠΑ
Τι είναι, λοιπόν, ο IMEC; Είναι ο διάδρομος που ενώνει την Ινδία και τη Μέση Ανατολή με την Ευρώπη και έχει ανακοινωθεί το 2023, διαθέτοντας τη στήριξη των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ισραήλ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Κύπρου και της Ελλάδας. Καλύπτει τόσο χερσαίο όσο και θαλάσσιο χώρο, με το Ισραήλ να είναι ο κόμβος μεταξύ της χερσαίας οδού και της θαλάσσιας, δίνοντας τη σκυτάλη στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι πρόδηλον πώς κουμπώνει ο IMEC με τον άξονα Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδος και τη συνεργασία «3 συν 1», δηλαδή τις ΗΠΑ. Και με τον τρόπο αυτό δικαιώνονται οι αντιλήψεις περί της εν λόγω συνεργασίας των τριών αυτών χωρών και των Αμερικανών, τόσο στην ασφάλεια όσο και στον οικονομικό, τον ενεργειακό, καθώς και τον ψηφιακό τομέα. Εξ ου και το γεγονός ότι γίνεται λόγος για ψηφιακό διάδρομο, που σημαίνει: 1. Υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών. 2. Μεταφορά δεδομένων, τηλεπικοινωνίες, cloud υποδομές και κυβερνοεπιτήρηση. Τέτοια παραδείγματα είναι το Blue Raman Cable (Google + Telecom Italia), που συνδέει Ινδία-Σαουδική Αραβία-Ισραήλ-Ελλάδα-Ιταλία και συνιστά το ψηφιακό σκέλος του IMEC. 3. Ζητήματα κυβερνοασφάλειας και στρατηγικές επικοινωνίες, που εμπίπτουν στην κυβερνοάμυνα και τις τεχνολογίες 5G/AI. 5. Υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών και ηλεκτρισμού, όπως είναι το καλώδιο σύνδεσης Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ. Η ενδεχόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ μέσω της U.S. International Development Finance Corporation (DFC), ενός Οργανισμού που χρησιμοποιούν οι Αμερικανοί για επενδύσεις στρατηγικών υποδομών σε περιοχές όπου υπάρχει έντονη κινεζική παρουσία, δικαιολογεί όσα γεωπολιτικά αναλύονται επί τούτου. Δηλαδή, το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον.
Η επιστροφή του Νταβούτογλου…
Η Τουρκία, από την πλευρά της, είναι εκτός του EastMed Gas Forum, στο οποίο συμμετέχουν Ισραήλ, Παλαιστινιακή Αρχή, Αίγυπτος, Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία και Γαλλία. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση του IMEC. Η Άγκυρα επιδιώκει την εμπλοκή της: 1. Με τον έλεγχο της περιοχής στην Ανατολική Μεσόγειο διά της Γαλάζιας Πατρίδας, εντός της οποίας εμπίπτει η Κύπρος. Επί τούτου, το πρόβλημα δεν το έχει μόνο με την Κύπρο, αλλά και το Ισραήλ. Παρότι οι ΗΠΑ θα ήθελαν διακαώς τη βελτίωση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ, που συνιστούν σημαντικούς τους συμμάχους, επί του παρόντος μια τέτοια εξέλιξη μοιάζει δύσκολη. 2. Με τους Τουρκοκυπρίους και τους εποίκους και δη με όσους εξ αυτών θα είναι δυνατό να νομιμοποιηθούν σε περίπτωση λύσης. Όπως έχει αναλύσει στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» ο Αχμέτ Νταβούτογλου, οι Τουρκοκύπριοι είναι στρατηγικό εργαλείο στα χέρια της Τουρκίας. Ακόμη, όπως επεσήμανε, και αν δεν υπήρχαν, η Άγκυρα θα έπρεπε να τους δημιουργήσει. Τι είπε λοιπόν πριν από λίγες μέρες ο κατοχικός ηγέτης, Τουφάν Ερχιουρμάν, δηλαδή πριν από, κατά και μετά τις επαφές του στην Τουρκία; Κατηγόρησε τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη για ανειλικρίνεια, επειδή κλείνει συμφωνίες κυρίως στα θέματα της ενέργειας χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους Τουρκοκυπρίους και τα «κυριαρχικά τους δικαιώματα».
Η γεωπολιτική του καλωδίου
Βεβαίως, η υπόθεση του καλωδίου συνδέεται:
- Με τεχνο-οικονομικές μελέτες, που παραπέμπουν στα κενά τα οποία υπάρχουν για την κατασκευή και την ομαλή ολοκλήρωση του έργου. Το ζήτημα αυτό είναι σχετικό με ξένους επενδυτές, όπως οι Αμερικανοί, και με τεχνικά θέματα, όπως οι βυθομετρήσεις, που εκκρεμούν. Αυτοί οι τομείς, όπως και άλλοι, μεταξύ των οποίων η ασφάλεια, καθορίζουν τη βιωσιμότητα και τη γεωπολιτική σημασία του έργου.
- Με την τουρκική απειλή και τις σχετικές ρήτρες περί γεωπολιτικής. Οι βυθομετρήσεις είναι ή όχι συναφείς με την τουρκική απειλή και τη χρήση των πολεμικών σκαφών της Τουρκίας στην περιοχή της Κάσου και αλλού, όπου θα πρέπει να γίνουν βυθοσκοπήσεις; Συναφώς εγείρονται τα εξής ερωτήματα: Σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένη η Ελλάδα να τρίξει τα δόντια στην Τουρκία; Αφορά μόνο στην περιοχή της Κάσου ή και αλλού; Τι θα συμβεί αν η Άγκυρα παρενοχλήσει σε περιοχές, όπως είναι τ’ ανοικτά της Κύπρου, η οποία δεν μπορεί από μόνη της ν’ αντιμετωπίσει την τουρκική απειλή; Θα επέμβει η Ελλάδα και πώς; Ταυτοχρόνως, από την πλευρά της ΕΕ, η οποία θεωρεί το έργο και δικό της, τι προτίθεται να πράξει - πέραν νομικοτεχνικών και οικονομικών- για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής; Διότι η ίδια θα πρέπει να διερωτηθεί και αν δεν διερωτηθεί, να το θέσουμε εμείς ενώπιόν της: Πλήττει ή όχι η Άγκυρα με την πολιτική της τα συμφέροντα της ΕΕ, εφόσον στο έργο προσφέρουν χρήματα και οι Βρυξέλλες; Από την άλλη, έχουν ζητήσει Αθήνα και Λευκωσία τη λήψη αποτρεπτικών μέτρων από την ΕΕ; Πού είναι η Αλληλεγγύη εάν η ΕΕ δεν ανταποκριθεί; Όσο δε για την επένδυση από πλευράς Αμερικανών ή και άλλων, πρόκειται για θετική εξέλιξη εάν ολοκληρωθεί. Όμως, ως προς την ασφάλεια, δεν μπορεί να μεταφραστεί κατά τρόπο απόλυτο ως αξιόπιστη -έναντι της τουρκικής απειλής- αποτροπή. Αυτή η αμφιβολία προκύπτει και από τον ρόλο της ΕΕ, ο οποίος δεν είναι μέχρι στιγμής, όπως θα έπρεπε να ήταν.
Οι συμφωνίες ψευδοκράτους - Τουρκίας
Η σύνδεση της «κυριαρχίας» των Τουρκοκυπρίων με την Τουρκία, την ενέργεια και τον IMEC προσδοκούν να επέλθει: 1) Μέσω των εγγυήσεων της Άγκυρας, των οποίων τη διατήρηση δεν απορρίπτει ο Ερχιουρμάν, και 2) μέσω της εκμετάλλευσης των υδρογονανανθράκων, που οι Τουρκοκύπριοι θεωρούν ότι διαθέτουν επί τη βάσει των χωριστών κυριαρχικών τους -όπως ισχυρίζονται- δικαιωμάτων. Προσοχή εδώ. Η εκμετάλλευση δεν θα γίνει καν από τους Τουρκοκυπρίους, αλλά από την Τουρκική Εταιρία Πετρελαίων. Σημειώνεται επί τούτου ότι η όποια συμφωνία δεν μπορεί να ισχύει. Γιατί; Διότι μόνο αναγνωρισμένα κυρίαρχα κράτη δύνανται να συνάπτουν διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες. Σύμφωνα με τα ψηφίσματα 541 και 550 του Σ. Ασφαλείας σε συνδυασμό με τα άρθρα 2, παρ. 1 και 2 παρ. 4 του Χάρτη των Ην. Εθνών, καθίσταται σαφές ότι το ψευδοκράτος δεν μπορεί να αναγνωριστεί, διότι είναι προϊόν βίας και χρήσης όπλων. Η δε Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να είναι ενιαίο υπό κατοχή κράτος - μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10. Οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (Κυπριακή Δημοκρατία εναντίον Τουρκίας και Τιτίνα Λοϊζίδου εναντίον Τουρκίας) αποφάνθηκαν ότι, στα κατεχόμενα, η όποια «Αρχή» μπορεί να υπάρχει είναι υποτελής στον τουρκικό στρατό. Οι Ελληνοκύπριοι δεν χάνουν τα δικαιώματά τους και δη της ιδιοκτησίας στον βορρά και, ως εκ τούτου, επιδικάστηκε αποζημίωση στην κ. Λοϊζίδου, την οποία κλήθηκε να πληρώσει η Τουρκία. Γιατί; Διότι ο τουρκικός στρατός και η Άγκυρα φέρουν την ευθύνη και δεν επιτρέπουν στην κ. Λοϊζίδου να έχει ελεύθερη πρόσβαση και να απολαμβάνει την περιουσία της.
Η εκλιπούσα και τα δύο κράτη
Συνεπώς, οι ενέργειες του ψευδοκράτους δεν μπορούν να παράγουν δίκαιο. Το δε άρθρο 2, παρ. 4 του Χάρτη του ΟΗΕ, επί του οποίου στηρίζονται τα ψηφίσματα 541 και 550, είναι αναγκαστικού χαρακτήρα. Επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου οι συμφωνίες μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου είναι άκυρες. Δεν ισχύουν. Και δεν μπορούν να «τρέξουν» αναδρομικά, δηλαδή μετά τη λύση, διότι είναι ως να γίνεται αποδεκτή, μέσω της διευθέτησης του Κυπριακού, η προγενέστερη χωριστή κυριαρχία, που δημιούργησε δίκαιο, μέσω μιας πιθανής συνιδρυτικής πράξης μεταξύ δύο συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα. Και πώς ερμηνεύει ο Ερχιουρμάν την πολιτική ισότητα; Αφενός δεν αποδέχεται να συζητά για την Κυπριακή Δημοκρατία -την θεωρεί εκλιπούσα- και αφετέρου αναφέρεται σε «κυριαρχικά δικαιώματα» των Τουρκοκυπρίων, που αν υπάρχουν μονομερώς και χωριστά, αυτά θα πρέπει να πηγάζουν από το ψευδοκράτος, το οποίο σήμερα δεν αναγνωρίζεται, αλλά θα είναι την επαύριον μια από τις δύο πολιτείες - κρατίδια ενός σύνθετου ομόσπονδου ή συνομόσπονδου συστήματος.
Ζητούμενο, εξευμενισμός και προτεκτοράτο…
Το ζητούμενο για την Τουρκία είναι να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον νέο Δρόμο του Μεταξιού μαζί με την Κίνα και τη Ρωσία προς την Ευρώπη και εφόσον δεν συμμετέχει στον IMEC να εμπλέξει τους Τουρκοκυπρίους, έχοντάς τους κάτω από τον δικό της έλεγχο και μαζί ολόκληρη την Κύπρο με μια λύση, για παράδειγμα, με συμπρόεδρο στη βάση μιας εκ Περιτροπής Διαδικασίας, αφού, εκτός των άλλων, εάν το νησί είναι πλήρως αποστρατιωτικοποιημένο, η ασφάλειά του θα ανήκει, εκ των πραγμάτων, στην Άγκυρα. Από την άλλη, οι συγκυρίες μπορούν να γίνουν θετικές για την Ελλάδα και την Κύπρο, εάν προχωρήσουν χωρίς εξευμενισμούς, δένοντας τα συμφέροντά τους ακόμη περισσότερο με το Ισραήλ, καθώς και με άλλα αραβικά κράτη, με την ΕΕ και κυρίως με τις ΗΠΑ. Το ζητούμενο δεν είναι να εξευμενιστεί η Τουρκία. Διότι η πολιτική αυτή ασκείται επί μακρόν και εκλαμβάνεται από την Άγκυρα ως αδυναμία. Τροφοδοτεί τη σκληρή, αδιάλλακτη και επιθετική της πολιτική, όπως αυτή αποτυπώνεται στη Γαλάζια Πατρίδα και στην Αναθεωρητική της στρατηγική. Το θέμα είναι να βρεθεί σε δύσκολη θέση η Τουρκία και όχι να διευκολύνεται. Και, κατ’ ελάχιστον, εάν δεν συναινέσει σε δημοκρατική λύση στο Κυπριακό, να πληρώσει κόστος και αν μην επιτύχει τους σχεδιασμούς της, που προσδοκούν να μας μετατρέψουν σε δικό της προτεκτοράτο.
Πηγή: simerini.sigmalive.com