Το σκηνικό διπλωματικής ισχύος που στήθηκε στην ανατολική Κίνα, με τους ηγέτες της Κίνας, της Ρωσίας και της Ινδίας, τις τρεις μεγαλύτερες δυνάμεις εκτός Δύσης, να συναντώνται χαμογελαστοί και ενωμένοι, είχε στόχο να εκπέμψει πολλαπλά μήνυμα ενότητας απέναντι στις πιέσεις της Ουάσινγκτον και των συμμάχων της.
Η θερμή ατμόσφαιρα μεταξύ του Σι Τζινπίνγκ και του Βλάντιμιρ Πούτιν αποσκοπούσε στο να αναδείξει τον στενό δεσμό τους ως ηγετών μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης που αμφισβητεί τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Μόντι, από την πλευρά του, θέλησε να δείξει ότι η Ινδία έχει και άλλους σημαντικούς φίλους, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, παρά τη συνεχιζόμενη συνοριακή διαμάχη, σε περίπτωση που η κυβέρνηση Τραμπ επιλέξει να συνεχίσει να αποξενώνει το Νέο Δελχί μέσω των δασμών.
Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ έκανε τη Δευτέρα μία έμμεση αιχμή κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς επέκρινε τις «πρακτικές εκφοβισμού» και παρουσίασε τη χώρα του ως νέο ηγέτη της παγκόσμιας διακυβέρνησης, σε μια περίοδο που η εξωτερική πολιτική του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» ανατρέπει τις παγκόσμιες ισορροπίες.
«Οι κανόνες που θέτουν λίγες χώρες δεν θα πρέπει να επιβάλλονται στους άλλους», είπε ο Σι σε περισσότερους από 20 παγκόσμιους ηγέτες που συγκεντρώθηκαν σε μια διήμερη σύνοδο, σχεδιασμένη ώστε να αναδείξει την παγκόσμια ηγεσία της Κίνας και τη στενή και διαρκή συνεργασία της με τη Ρωσία, καθώς οι δύο γείτονες επιδιώκουν να αναδιαμορφώσουν την παγκόσμια ισχύ προς όφελός τους και εις βάρος των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, σημειώνει σε ανάλυσή του το CNN.
Η σύνοδος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), που υποστηρίζεται από το Πεκίνο και τη Μόσχα, στην πόλη-λιμάνι Τιαντζίν της βόρειας Κίνας, αποτελεί το σημαντικότερο διπλωματικό γεγονός της χρονιάς για την Κίνα, προσελκύοντας πολιτικούς «βαρέων βαρών» όπως τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι και τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στη σύνοδο, ο Σι δεσμεύθηκε να χορηγήσει 2 δισεκατομμύρια γιουάν (280 εκατομμύρια δολάρια) σε επιχορηγήσεις προς τα κράτη-μέλη του SCO μέσα στο έτος, καθώς και επιπλέον 10 δισεκατομμύρια γιουάν (1,4 δισεκατομμύρια δολάρια) σε δάνεια προς την τραπεζική κοινοπραξία του SCO μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.
«Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τη δύναμη των γιγαντιαίων αγορών μας και τη συμπληρωματικότητα των οικονομιών των κρατών-μελών, βελτιώνοντας τη διευκόλυνση του εμπορίου και των επενδύσεων», δήλωσε ο Κινέζος ηγέτης κατά την εναρκτήρια ομιλία του προς τους προσκεκλημένους του.
Αργότερα μέσα στην ημέρα, ο Σι παρουσίασε μια ολοκαίνουργια Πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Διακυβέρνηση, συνέχεια των τριών προηγούμενων «πρωτοβουλιών» του για την ασφάλεια, την ανάπτυξη και τον πολιτισμό, που μαζί συνθέτουν ένα χαλαρό περίγραμμα του οράματός του για μια αναδιαμορφωμένη διεθνή τάξη πραγμάτων.
«Ανυπομονώ να συνεργαστώ με όλες τις χώρες για ένα πιο δίκαιο και ισότιμο σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης», είπε ο Σι, δεσμευόμενος να ενισχύσει την εκπροσώπηση και τη φωνή των αναπτυσσόμενων χωρών και να εφαρμόσει το πολυμερές σύστημα, επαναλαμβάνοντας πάγιες εκκλήσεις του Παγκόσμιου Νότου.
«Θα πρέπει να συνεχίσουμε να γκρεμίζουμε τείχη, όχι να τα υψώνουμε· να επιδιώκουμε την ενσωμάτωση, όχι την αποσύνδεση», πρόσθεσε.
Το όραμα του Σι έρχεται σε αντιπαράθεση με αυτό που το Πεκίνο θεωρεί ως θεμέλια μιας παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, αντιτιθέμενος σε συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ, που, κατά την άποψή του, υπάρχουν για να επιβάλλουν το δυτικό «σύστημα βασισμένο σε κανόνες», και αμφισβητώντας την έννοια των καθολικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ επιδιώκει να αναδιαμορφώσει την κατανομή ισχύος στον ΟΗΕ και σε άλλους οργανισμούς που θεωρεί ότι κυριαρχούνται άδικα από τη Δύση.
Χωρίς να κατονομάσει άμεσα τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σι δεσμεύτηκε να αντιταχθεί στον «ηγεμονισμό», στη «νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου» και στις «πρακτικές εκφοβισμού», εκφράσεις που το Πεκίνο χρησιμοποιεί συχνά για να επικρίνει την Ουάσινγκτον.
Καθώς ο Τραμπ προκαλεί ανησυχία σε χώρες με τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, που έχει εξαπολύσει, τις αποχωρήσεις από διεθνείς οργανισμούς, τις περικοπές στην ξένη βοήθεια και τις απειλές μέσω κοινωνικών δικτύων, το Πεκίνο θεωρεί ότι οι ΗΠΑ υπονομεύουν τη διεθνή τάξη που εκείνο συνέβαλε να οικοδομηθεί και βλέπει μια ευκαιρία να προωθήσει το δικό του όραμα ως εναλλακτική λύση.
«Θα πρέπει να υποστηρίξουμε έναν ίσο και ομαλό πολυπολικό σύστημα, καθώς και μια παγκοσμιοποίηση οικονομικά επωφελή για όλους και χωρίς αποκλεισμούς, ώστε να καταστεί το σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης πιο δίκαιο και ισότιμο», δήλωσε ο Σι στην εναρκτήρια ομιλία του.
Απηχώντας τα λόγια του Σι, ο Πούτιν είπε ότι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης έθεσε τα θεμέλια για ένα «νέο σύστημα» ασφάλειας στην Ευρασία, θέτοντάς το ως εναλλακτική στις δυτικά-καθοδηγούμενες συμμαχίες, τις οποίες κατακρίνει εδώ και χρόνια.
Το νέο σύστημα «θα αντικαταστήσει τα ξεπερασμένα ευρωκεντρικά και ευρωατλαντικά μοντέλα, θα λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα όσο το δυνατόν περισσότερων χωρών, θα είναι πραγματικά ισορροπημένο και δεν θα επιτρέπει προσπάθειες ορισμένων κρατών να διασφαλίζουν την ασφάλειά τους εις βάρος των άλλων», είπε ο Πούτιν.
Η στενή σχέση Πούτιν-Σι Τζινπίνγκ
Η σύνοδος αποτελεί βιτρίνα για τους στενότερους δεσμούς μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, καθώς και για τη φιλία που έχουν καλλιεργήσει με τα χρόνια οι δύο αυταρχικοί ηγέτες τους.
Η βαθιά προσωπική σχέση μεταξύ των δύο ανδρών φάνηκε το βράδυ της Κυριακής, όταν ο Σι και η σύζυγός του, Πενγκ Λιγιουάν, παρέθεσαν επίσημο δείπνο υποδοχής στους ηγέτες που συμμετείχαν.
Πλάνα που δημοσίευσε το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA έδειξαν τον Σι και τον Πούτιν να συνομιλούν ζωηρά και να χαμογελούν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, αποκαλύπτοντας μια διαφορετική πλευρά του συνήθως συγκρατημένου Κινέζου ηγέτη και τη θερμή και χαλαρή στάση του απέναντι στον Ρώσο ομόλογό του.
Η σύνοδος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης είναι επίσης η πρώτη ευκαιρία των ηγετών να συναντηθούν μετά τη σύνοδο του Πούτιν με τον Τραμπ στην Αλάσκα τον Αύγουστο και πραγματοποιείται τη στιγμή που ο Πούτιν αντιστέκεται στις δυτικές πιέσεις να τερματίσει την επίθεσή του στην Ουκρανία.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν τη δεύτερη μεγαλύτερη αεροπορική τους επίθεση μέχρι σήμερα στην Ουκρανία.
Τη Δευτέρα, ο Πούτιν εκμεταλλεύτηκε την ομιλία του στη σύνοδο του SCO για να επαναλάβει τις πάγιες θέσεις του σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, λέγοντας ότι η κρίση «δεν προέκυψε ως αποτέλεσμα της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, αλλά ως συνέπεια ενός πραξικοπήματος στην Ουκρανία, το οποίο υποστηρίχθηκε και υποκινήθηκε από τη Δύση».
Ο Ρώσος ηγέτης εξήρε τις προσπάθειες της Κίνας και της Ινδίας για τη διευκόλυνση της επίλυσης της κρίσης και χαρακτήρισε τη «συμφωνία κατανόησης» που επιτεύχθηκε με τον Τραμπ στη συνάντηση της Αλάσκας ως «το άνοιγμα του δρόμου για την ειρήνη στην Ουκρανία».
«Κατά τη διάρκεια των διμερών συναντήσεων που έχουν προγραμματιστεί για σήμερα και αύριο, θα ενημερώσω, φυσικά, τους συναδέλφους μου πιο αναλυτικά και διεξοδικά για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων στην Αλάσκα», είπε ο Πούτιν, προσθέτοντας ότι είχε ήδη ενημερώσει τον Σι «αναλυτικά» κατά το γεύμα της Κυριακής.
Παρατηρητές ανέφεραν ότι ο Ρώσος ηγέτης θα αξιοποιούσε τη σύνοδο για να δείξει πως δεν είναι μόνος στη διεθνή σκηνή.
«Ο Πούτιν θα επιδιώξει να παρουσιάσει την ανθεκτικότητα της Ρωσίας και τη στήριξη της Κίνας ως απόδειξη ότι οι δυτικές κυρώσεις και η απομόνωση δεν λειτούργησαν», αναφέρει ο Λι Μινγκτζιάνγκ, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Διεθνών Σπουδών S. Rajaratnam της Σιγκαπούρης, πριν από τη σύνοδο.
«Ταυτόχρονα, θα προσπαθήσει να εμβαθύνει τη στρατηγική σύγκλιση με το Πεκίνο, ειδικά για να διασφαλίσει την κινεζική προμήθεια αγαθών και εξοπλισμού διπλής χρήσης προς τη Ρωσία και να δείξει ότι η Μόσχα διαθέτει ισχυρούς εταίρους ακόμη κι όταν η Ουάσινγκτον εντείνει την πίεσή της για τον τερματισμό του πολέμου».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία πλανάται πάνω από τη σύνοδο
Η Κίνα έχει αναδειχθεί σε βασικό πυλώνα διπλωματικής και οικονομικής στήριξης του καθεστώτος Πούτιν από τις πρώτες ημέρες της εισβολής στην Ουκρανία, ακόμη κι αν διατείνεται ότι παραμένει ουδέτερη στη σύγκρουση.
Οι κινεζικές εταιρείες έχουν αγοράσει τεράστιες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου σε έκπτωση και έχουν παράσχει κρίσιμες εμπορικές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων αγαθών διπλής χρήσης που, σύμφωνα με δυτικούς ηγέτες, έχουν τροφοδοτήσει τη ρωσική αμυντική βιομηχανία. Το Πεκίνο υπερασπίζεται τη συνεργασία ως «κανονικό εμπόριο» με τη Ρωσία.
Ο Τραμπ, νωρίτερα το καλοκαίρι, απείλησε να βάλει στο στόχαστρο αυτή τη συνεργασία, λέγοντας ότι η Κίνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μεγάλους δασμούς στα προϊόντα της εάν συνέχιζε να αγοράζει καύσιμα από τη Ρωσία ενώ διεξάγει πόλεμο.
Ωστόσο, παρόλο που οι ΗΠΑ επέβαλαν τέτοιες κυρώσεις στην Ινδία την περασμένη εβδομάδα, μέχρι στιγμής έχουν καθυστερήσει την εφαρμογή τους προς το Πεκίνο, καθώς επιδιώκουν μια ευρύτερη εμπορική συμφωνία με την Κίνα.
Ο εντυπωσιακός δασμός 50% που επέβαλε ο Τραμπ στην Ινδία έχει επιβαρύνει τις σχέσεις του με τον Μόντι και έχει επιταχύνει μια δειλή αλλά αναδυόμενη προσέγγιση μεταξύ του Νέου Δελχί και του Πεκίνου.
Ο Ινδός ηγέτης συναντήθηκε με τον Σι την Κυριακή, στην πρώτη του επίσκεψη στην Κίνα εδώ και επτά χρόνια, καθώς και οι δύο χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με σκληρούς αμερικανικούς δασμούς και τη δυτική κριτική για τις σχέσεις τους με τη Ρωσία.
Τη Δευτέρα, ο Μόντι υπογράμμισε τους δεσμούς του τόσο με τον οικοδεσπότη του όσο και με τον Ρώσο ηγέτη στη σύνοδο του SCO, αγκαλιάζοντας τον Πούτιν προτού οι δυο τους περπατήσουν χέρι-χέρι για να χαιρετήσουν τον Σι. Ακολούθησε μια σύντομη συνομιλία σε θερμό κλίμα, με χαμόγελα και γέλια.
Ο Μόντι και ο Πούτιν πραγματοποίησαν επίσης μια σχεδόν ωριαία κατ’ ιδίαν συνάντηση μέσα στη λιμουζίνα της ρωσικής προεδρίας, την Aurus, ενώ κατευθύνονταν προς τις επίσημες συνομιλίες τους, σύμφωνα με τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης.
«Η Ινδία και η Ρωσία στάθηκαν πάντοτε δίπλα-δίπλα ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές», είπε ο Μόντι στην αρχή της συνάντησης. «Βρισκόμαστε σε συνεχή διάλογο για την κατάσταση στην Ουκρανία. Χαιρετίζουμε όλες τις πρόσφατες προσπάθειες για ειρήνη».
Ανακοίνωση του ινδικού Υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε ότι οι δύο ηγέτες συζήτησαν τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την Ουκρανία. «Ο Μόντι επανέλαβε τη στήριξή του στις πρόσφατες πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί για την αντιμετώπιση της σύγκρουσης στην Ουκρανία και υπογράμμισε την ανάγκη να επισπευσθεί η παύση των εχθροπραξιών και να βρεθεί μια βιώσιμη ειρηνευτική διευθέτηση», ανέφερε το υπουργείο.
Παρατηρητές λένε ότι ο Σι βλέπει τη σύνοδο και τη μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση που θα φιλοξενήσει την Τετάρτη στο Πεκίνο, στην οποία αναμένεται να παραστούν ο Πούτιν, ο Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας καθώς και δεκάδες άλλοι ηγέτες ως μια διπλωματική ώθηση με κρίσιμη χρονική συγκυρία.
Κινέζοι αξιωματούχοι προέβαλαν τη φετινή σύνοδο του SCO ως τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα, δηλώνοντας πριν από την εκδήλωση ότι 20 ηγέτες από όλη την Ασία και τη Μέση Ανατολή θα συμμετάσχουν. Εκτός από τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία, μέλη του SCO είναι επίσης το Ιράν, το Πακιστάν, η Λευκορωσία, η Κιργιζία, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν.