Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ δεν έχει εμφανιστεί δημόσια ούτε έχει δώσει σημεία ζωής εδώ και σχεδόν μία εβδομάδα. Η απουσία του έχει προκαλέσει έκπληξη και ανησυχία σε όλους, από τους πολιτικούς παράγοντες μέχρι το ευρύ κοινό, σχολιάζει η Φαρνάζ Φασιχί στους New York Times.
Παρουσιαστής της ιρανικής κρατικής τηλεόρασης έθεσε το ερώτημα που απασχολούσε πολλούς στο Ιράν — από την πολιτική ελίτ μέχρι τους απλούς πολίτες: «Οι άνθρωποι ανησυχούν πολύ για τον ανώτατο ηγέτη», τόνισε, απευθυνόμενος σε αξιωματούχο του γραφείου του Χαμενεΐ την Τρίτη. «Μπορείτε να μας πείτε πώς είναι;», ρώτησε ο παρουσιαστής.
Ο αξιωματούχος, Μεχντί Φαζαέλι, δεν έδωσε σαφή απάντηση.
Αντ’ αυτού, τόνισε ότι «οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για την προστασία του ανώτατου ηγέτη κάνουν καλά τη δουλειά τους» και πρόσθεσε: «Θεού θέλοντος, ο λαός μας θα γιορτάσει τη νίκη δίπλα στον ηγέτη του».
«Απών» εδώ και μία εβδομάδα
Ο Χαμενεΐ, ο οποίος έχει τον τελικό λόγο για βασικές αποφάσεις στο Ιράν, δεν έχει εμφανιστεί δημόσια ούτε έχει δώσει σημεία ζωής εδώ και σχεδόν μία εβδομάδα, παρά την κρίση στη χώρα του.
Σύμφωνα με αξιωματούχους, βρίσκεται σε καταφύγιο και αποφεύγει την ηλεκτρονική επικοινωνία για να αποτρέψει απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Παρέμεινε απών, ενώ δεν εξέδωσε δημόσιες δηλώσεις ούτε ηχογραφημένα μηνύματα.
Ως αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, εγκρίνει οποιαδήποτε σημαντική στρατιωτική απόφαση, όπως επίθεση σε αμερικανική βάση ή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ.
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, που ζητήθηκε από τον πρόεδρο Τραμπ και για την οποία μεσολάβησε ο εμίρης του Κατάρ, επιτεύχθηκε γρήγορα. Ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν αποφύγει να απαντήσουν στο ερώτημα αν έχουν συναντηθεί ή μιλήσει με τον Χαμενεΐ τις τελευταίες ημέρες.
Η δημόσια σιωπή του έχει οδηγήσει σε σειρά από εικασίες και αμφιβολίες: Πόσο έχει εμπλακεί ο Χαμενεΐ στις τελευταίες αποφάσεις, δεδομένων των πολλών πιθανών δυσκολιών ή καθυστερήσεων στην επικοινωνία μαζί του; Είναι τραυματισμένος, άρρωστος ή ακόμη, είναι ζωντανός;
Ενίσχυση του Πεζεσκιάν
Ο Χαμζέ Σαφαβί — πολιτικός αναλυτής και γιος του στρατηγού Γιαχιά Σαφαβί, διοικητή του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και κορυφαίου στρατιωτικού συμβούλου του Χαμενεΐ — δήλωσε ότι οι ιρανικές αρχές ασφαλείας εκτιμούν ότι το Ισραήλ ενδέχεται να επιχειρήσει να δολοφονήσει τον Χαμενεΐ, ακόμη και κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας. Ως εκ τούτου, πρόσθεσε, εφαρμόζουν αυστηρά πρωτόκολλα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της περιορισμένης επαφής με τον έξω κόσμο.
«Υπάρχει μία ρεαλιστική άποψη που επικρατεί για τη διαχείριση της χώρας από αυτή την κρίση», είπε, μέσω της περαιτέρω ενίσχυσης άλλων ηγετών, όπως ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν.
Ωστόσο, ο Σαφαβί εξέφρασε την άποψη ότι ο Χαμενεΐ επηρεάζει από απόσταση τις βασικές αποφάσεις.
Ανταγωνισμοί για την εξουσία
Τέσσερις ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι, εξοικειωμένοι με τις τρέχουσες πολιτικές συζητήσεις στην κυβέρνηση πάντως, δήλωσαν ότι, εν απουσία του Χαμενεΐ, πολιτικοί και στρατιωτικοί διοικητές σχηματίζουν συμμαχίες και ανταγωνίζονται για την εξουσία.
Δύο βασικά «στρατόπεδα» ή «φατρίες» έχουν σχηματιστεί ως προς το πώς πρέπει να προχωρήσει το Ιράν με το πυρηνικό του πρόγραμμα, τις διαπραγματεύσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την αντιπαράθεση με το Ισραήλ.
Η φατρία που φαίνεται να έχει το πάνω χέρι αυτή τη στιγμή πιέζει για μετριοπάθεια και διπλωματία, σύμφωνα με τους τέσσερις αξιωματούχους. Σε αυτήν περιλαμβάνεται ο Πεζεσκιάν, ο οποίος έχει δηλώσει δημοσίως την προθυμία του να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και μετά τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τον Τραμπ.
Στους συμμάχους του Πεζεσκιάν περιλαμβάνονται ο επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας, Γκολάμ-Χοσεΐν Μοχσένι-Ετζέι, ο οποίος είναι στενός συνεργάτης του ανώτατου ηγέτη και ο νέος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων, υποστράτηγος Αμπντολραχίμ Μουσαβί.
Σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτη, ο Πεζεσκιάν — ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του πέρυσι με την υπόσχεση να κάνει το Ιράν πιο ευημερούσα, πιο ανοιχτή κοινωνικά και πιο ενεργή στις σχέσεις της με τη Δύση — σηματοδότησε ότι ήρθε η ώρα να αλλάξει ο τρόπος διαχείρισης.
Η ιρανική κυβέρνηση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το κύμα εθνικιστικού ενθουσιασμού που έχει ξεσπάσει σε αντίδραση για τις καταστροφικές αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ, οι οποίες, σύμφωνα με αξιωματούχους, έχουν σκοτώσει περισσότερους από 600 ανθρώπους στο Ιράν.
Η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Τεχεράνης έδωσε συναυλία σε ανοιχτό χώρο στην πλατεία Αζάντι — που σημαίνει «ελευθερία» — στην Τεχεράνη την Τρίτη. Ακολούθησε προβολή στιγμιοτύπων από τη δράση των διασωστών στο κέντρο της πλατείας.
Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους, υπάρχουν και άλλες φατρίες που ανταγωνίζονται για επιρροή.
Αντίπαλη συντηρητική φατρία, με ηγέτη τον Σαΐντ Τζαλίλι, έχει επικρίνει δημοσίως τον πρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών του, αμφισβητώντας τη νομιμότητα της κατάπαυσης του πυρός και καταδικάζοντας τυχόν επιστροφή στις πυρηνικές διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε αυτή την ομάδα συμμετέχουν οι σκληροπυρηνικοί που κατέχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, καθώς και ανώτεροι διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης.
Ο Φοάντ Ιζαντί, συντηρητικός πολιτικός αναλυτής κοντά στον Τζαλίλι και τους Φρουρούς, ανέφερε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η συζήτηση του Πεζεσκιάν για διαπραγματεύσεις δίνει τώρα την εντύπωση ότι «ο πρόεδρος του Ιράν στερείται της απαραίτητης πολιτικής ικανότητας να κυβερνήσει τη χώρα».
Η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο ερευνητικό κέντρο Chatham House, δήλωσε ότι η απουσία του Χαμενεΐ δείχνει ότι η ηγεσία του Ιράν «λαμβάνει αυστηρά μέτρα ασφαλείας». «Αν δεν δούμε τον Χαμενεΐ μέχρι την Ασούρα», σημαντική θρησκευτική τελετή για τους σιίτες μουσουλμάνους που γιορτάζεται στο Ιράν στις αρχές Ιουλίου κάθε έτους, δήλωσε η Βακίλ, «θα είναι κακό σημάδι».
Πηγή: New York Times