Σε συμφωνία για τη χορήγηση δανείου ύψους 90 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία για τη διετία 2026–2027 κατέληξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έπειτα από μαραθώνια συνεδρίαση που ολοκληρώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες στις Βρυξέλλες. Η απόφαση προβλέπει κοινό δανεισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις κεφαλαιαγορές, με εγγύηση τον προϋπολογισμό της ΕΕ, προκειμένου να καλυφθούν οι άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες του Κιέβου.
Η συμφωνία βασίζεται σε καθεστώς «ενισχυμένης συνεργασίας», γεγονός που επιτρέπει την υλοποίησή της χωρίς δημοσιονομική επιβάρυνση για κράτη-μέλη όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, τα οποία δεν συμμετέχουν στο σχήμα. Το δάνειο προβλέπεται να αποπληρωθεί από την Ουκρανία μόνο μετά την είσπραξη πολεμικών αποζημιώσεων από τη Ρωσία, ενώ μέχρι τότε τα παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν δεσμευμένα, με την ΕΕ να διατηρεί το δικαίωμα μελλοντικής αξιοποίησής τους, σε συμμόρφωση με το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο.
Στα συμπεράσματα της Συνόδου τονίζεται ότι η χρηματοδότηση συνδέεται με συγκεκριμένες πολιτικές και θεσμικές προϋποθέσεις: ενίσχυση των ευρωπαϊκών και ουκρανικών αμυντικών βιομηχανιών, συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στο κράτος δικαίου και την καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ουκρανία, καθώς και σεβασμό στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη Τύπου μετά τη Σύνοδο, χαρακτήρισε τη λύση «ενδεδειγμένη», επισημαίνοντας ότι το δάνειο από το περιθώριο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού δεν έχει δημοσιονομικές συνέπειες για καμία χώρα. Όπως σημείωσε, η επιλογή αυτή αντανακλά τις νομικές και πολιτικές δυσκολίες άμεσης αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών πόρων, χωρίς να αποκλείεται η χρήση τους στο μέλλον. Το βασικό μήνυμα, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, είναι ότι η Ουκρανία διασφαλίζει τη χρηματοδοτική της σταθερότητα για το άμεσο μέλλον και ότι η Ευρώπη στέκεται έμπρακτα στο πλευρό της.
Παράλληλα, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στις επερχόμενες, σύνθετες διαπραγματεύσεις για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι μια κρίσιμη μάζα κρατών δεν θα αποδεχθεί περικοπές στους πόρους της Πολιτικής Συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, τους δύο βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.
Πίσω από τη θεσμική απόφαση, ωστόσο, αποτυπώθηκε έντονο παρασκήνιο και βαθιές διαφωνίες. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω της άμεσης χρήσης παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, εξέλιξη που θεωρείται πλήγμα για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι οποίοι είχαν στηρίξει ενεργά το συγκεκριμένο σχέδιο.
Αντί αυτού, υιοθετήθηκε ένα σχέδιο «έκτακτης ανάγκης» βασισμένο στο κοινό χρέος της ΕΕ, το οποίο προωθούσε εδώ και εβδομάδες ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ. Παρότι θεωρούνταν απίθανο μέχρι λίγες ώρες πριν τη συμφωνία, το σχέδιο αυτό επικράτησε, προσφέροντας στην Ουκρανία μια κρίσιμη οικονομική ανάσα, καθώς ο πόλεμος με τη Ρωσία εισέρχεται στο τέταρτο έτος και ο κίνδυνος οικονομικής κρίσης πλησιάζει.
Η λύση, αν και ικανοποίησε κυρίως τις χώρες του Νότου, προκάλεσε δυσφορία στη Γερμανία και σε κράτη της Βόρειας Ευρώπης που παραδοσιακά αντιτίθενται στην αμοιβαιοποίηση του χρέους. Τελικά, όμως, η ανάγκη άμεσης χρηματοδότησης της Ουκρανίας και η πολιτική πίεση να επιδειχθεί ενότητα υπερίσχυσαν, την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται αμφίθυμος και ο Βλαντίμιρ Πούτιν μιλά για νίκη.
Σε μια προσπάθεια κατευνασμού του Βερολίνου, οι ηγέτες άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής χρήσης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την αποπληρωμή του δανείου, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται σαφές χρονοδιάγραμμα. Καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις διαδραμάτισε το Βέλγιο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων βρίσκεται στην Euroclear, με τον Ντε Βέβερ να απαιτεί εκτεταμένες εγγυήσεις για την προστασία της χώρας του από ενδεχόμενες νομικές αξιώσεις της Ρωσίας — αξίωση που απορρίφθηκε ως υπερβολική από άλλα κράτη-μέλη.
Το τελικό αποτέλεσμα αποτυπώνει έναν εύθραυστο πολιτικό συμβιβασμό, που επιτρέπει σε όλες τις πλευρές να επικαλεστούν μια μορφή νίκης, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει τα όρια της ευρωπαϊκής ενότητας και τις δυσκολίες χάραξης κοινής στρατηγικής σε συνθήκες γεωπολιτικής πίεσης.