Η αντιπαράθεση μεταξύ Ινδίας - Πακιστάν περνά σε μια νέα εποχή, καθώς οι δύο πυρηνικές δυνάμεις εμπλέκονται για πρώτη φορά σε ανταλλαγή επιθέσεων με drones, προκαλώντας φόβους για επικίνδυνη κλιμάκωση στη Νότια Ασία.
Την Πέμπτη, η Ινδία κατηγόρησε το Πακιστάν ότι εξαπέλυσε drones και πυραύλους εναντίον τριών στρατιωτικών βάσεων σε ινδικό έδαφος και στο ινδικά διοικούμενο Κασμίρ, μια κατηγορία που το Ισλαμαμπάντ διέψευσε άμεσα.
Από την πλευρά του, το Πακιστάν ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε 25 ινδικά drones τις τελευταίες ώρες. Το Νέο Δελχί δεν έχει προβεί σε δημόσια δήλωση, που να επιβεβαιώνει ή να διαψεύδει τον ισχυρισμό. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα αμοιβαία πλήγματα σηματοδοτούν μια επικίνδυνη νέα φάση στην πολύχρονη αντιπαράθεση, καθώς οι δύο πλευρές ανταλλάσσουν πλέον όχι μόνο πυρά πυροβολικού αλλά και μη επανδρωμένα οπλικά συστήματα κατά μήκος των συνόρων.
Όπως εξηγεί σε ανάλυσή του το BBC, καθώς η Ουάσιγκτον και άλλες παγκόσμιες δυνάμεις καλούν σε αυτοσυγκράτηση, η περιοχή βρίσκεται στο ένα βήμα πριν την κλιμάκωση, με τα drones αθόρυβα, τηλεκατευθυνόμενα και με τη δυνατότητα να επιτρέπουν στις πλευρές να αρνηθούν επίσημα την ευθύνη των επιθέσεων, να ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στη σύγκρουση Ινδίας–Πακιστάν.
«Η σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν εισέρχεται σε μια νέα εποχή drone — μια εποχή όπου τα ‘αόρατα μάτια’ και η ακριβής, μη επανδρωμένη τεχνολογία μπορεί να καθορίσουν αν θα υπάρξει κλιμάκωση ή αυτοσυγκράτηση. Στον εναέριο χώρο της Νότιας Ασίας, η πλευρά που θα κυριαρχήσει στον πόλεμο των drones δεν θα βλέπει απλώς το πεδίο μάχης, αλλά θα το διαμορφώνει», δήλωσε στο BBC ο Τζαχάρα Ματίσεκ, καθηγητής στο Ναυτικό Πολεμικό Κολέγιο των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον απολογισμό των θυμάτων που ανέφερε το Πακιστάν το πρωί της Τετάρτης, τα ινδικά αεροπορικά πλήγματα και διασυνοριακά πυρά έχουν σκοτώσει 36 ανθρώπους και τραυματίσει ακόμη 57 στο πακιστανικό έδαφος και στο πακιστανικά διοικούμενο Κασμίρ. Από την άλλη πλευρά, ο ινδικός στρατός αναφέρει τουλάχιστον 16 νεκρούς αμάχους από βομβαρδισμούς του Πακιστάν. Η Ινδία υποστηρίζει ότι η εκτόξευση πυραύλων αποτέλεσε αντίποινα για τη φονική επίθεση μαχητών εναντίον Ινδών τουριστών στο Παχαλγκάμ τον περασμένο μήνα, επίθεση για την οποία το Ισλαμαμπάντ αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή.
Ο πακιστανικός στρατός ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι κατέρριψε 25 ινδικά drones σε διάφορες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων του Καράτσι, της Λαχόρης και του Ραουαλπίντι. Τα drones, τα οποία φέρεται να ήταν ισραηλινής κατασκευής τύπου Harop, αναχαιτίστηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, με τη χρήση τόσο τεχνικών όσο και οπλικών μέσων αντιμετώπισης. Η Ινδία υποστήριξε ότι εξουδετέρωσε αρκετά πακιστανικά ραντάρ και αντιαεροπορικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός στη Λαχόρη, κάτι που το Ισλαμαμπάντ αρνείται.
Ο πόλεμος των «ρομπότ»
Κατευθυνόμενοι με λέιζερ πύραυλοι και βόμβες, drones και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) έχουν καταστεί καθοριστικά στη σύγχρονη πολεμική τακτική, ενισχύοντας σημαντικά την ακρίβεια και την αποδοτικότητα των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Μπορούν να μεταδώσουν συντεταγμένες για αεροπορικά πλήγματα ή, εφόσον είναι εξοπλισμένα, να εντοπίσουν άμεσα στόχους με λέιζερ, διευκολύνοντας την άμεση εμπλοκή.
Τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δολώματα ή για την καταστολή των εχθρικών αντιαεροπορικών συστημάτων, εισερχόμενα σε ελεγχόμενο εναέριο χώρο για να ενεργοποιήσουν την εκπομπή σημάτων από τα εχθρικά ραντάρ, τα οποία στη συνέχεια στοχοποιούνται από άλλα μέσα, όπως περιφερόμενα πυρομαχικά ή αντι-ραντάρ πυραύλους. «Αυτό ακριβώς κάνουν τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία στον πόλεμό τους. Αυτός ο διπλός ρόλος – στόχευση και πρόκληση – καθιστά τα drones πολλαπλασιαστή ισχύος στην αποδυνάμωση της αεράμυνας του αντιπάλου χωρίς να διακινδυνεύονται επανδρωμένα αεροσκάφη», λέει ο καθηγητής Ματίσεκ.
Σύμφωνα με ειδικούς, ο στόλος drones της Ινδίας βασίζεται κυρίως σε ισραηλινής κατασκευής αναγνωριστικά UAV, όπως τα IAI Searcher και Heron, καθώς και στα Harpy και Harop – drones που λειτουργούν και ως πύραυλοι, ικανά για αυτόνομη αναγνώριση και ακριβείς επιθέσεις. Το Harop, ειδικότερα, σηματοδοτεί μια στροφή προς πολέμους υψηλής ακρίβειας και μεγάλης αξίας στόχων, αντικατοπτρίζοντας τη διαρκώς αυξανόμενη σημασία των περιφερόμενων πυρομαχικών στη σύγχρονη σύγκρουση.
Το Heron, σύμφωνα με ειδικούς, αποτελεί τα «μάτια στον ουρανό» της Ινδίας σε μεγάλο υψόμετρο, τόσο για την εποπτεία σε καιρό ειρήνης όσο και για επιχειρήσεις μάχης. Το IAI Searcher Mk II είναι σχεδιασμένο για επιχειρήσεις πρώτης γραμμής, προσφέροντας αυτονομία έως και 18 ωρών, ακτίνα δράσης 300 χλμ. και επιχειρησιακή οροφή 7.000 μέτρων.
Αν και πολλοί πιστεύουν ότι ο αριθμός των μαχητικών drones της Ινδίας παραμένει «μέτριος», μια πρόσφατη συμφωνία ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την απόκτηση 31 drones MQ-9B Predator από τις ΗΠΑ – τα οποία μπορούν να πετούν για 40 ώρες σε ύψος έως και 40.000 ποδιών – σηματοδοτεί τεράστια πρόοδο στις επιθετικές δυνατότητες της χώρας.
Το οπλοστάσιο των δύο χωρών
Η Ινδία αναπτύσσει επίσης τακτικές με «σμήνη» drones – δηλαδή την ταυτόχρονη αποστολή μεγάλου αριθμού μικρών UAV, με στόχο να υπερφορτώσουν και να κορέσουν τα εχθρικά αντιαεροπορικά συστήματα, διευκολύνοντας έτσι τη διείσδυση μεγαλύτερης αξίας μέσων, όπως μαχητικά αεροσκάφη ή επιθετικά drones, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο στόλος drones του Πακιστάν είναι «εκτενής και ποικιλόμορφος», σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα άμυνας με έδρα τη Λαχόρη, Εζάζ Χαϊντέρ, ο οποίος δήλωσε στο BBC ότι το απόθεμα περιλαμβάνει «πάνω από χίλια drones», με μοντέλα από την Κίνα, την Τουρκία και εγχώριους κατασκευαστές. Σημαντικά συστήματα περιλαμβάνουν το κινεζικό CH-4, το τουρκικό Bayraktar Akinci και τα πακιστανικής κατασκευής Burraq και Shahpar. Επιπλέον, το Πακιστάν έχει αναπτύξει περιφερόμενα πυρομαχικά, ενισχύοντας τις επιθετικές του δυνατότητες.
Ο Εζάζ Χαϊντέρ δήλωσε ότι η Πολεμική Αεροπορία του Πακιστάν (PAF) ενσωματώνει ενεργά μη επανδρωμένα συστήματα στις επιχειρήσεις της για σχεδόν μια δεκαετία. Ένας βασικός άξονας είναι η ανάπτυξη drones τύπου «loyal wingman» – μη επανδρωμένων αεροσκαφών σχεδιασμένων να επιχειρούν σε συντονισμό με επανδρωμένα αεροσκάφη, πρόσθεσε.
Ο καθηγητής Ματίσεκ εκτιμά ότι «η τεχνική βοήθεια του Ισραήλ, με την προμήθεια των drones Harop και Heron, υπήρξε καθοριστική για την Ινδία, ενώ η εξάρτηση του Πακιστάν από τουρκικά και κινεζικά συστήματα υπογραμμίζει μια συνεχιζόμενη κούρσα εξοπλισμών».
Παρότι η πρόσφατη μάχη drones μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν συνιστά σημαντική κλιμάκωση της αντιπαλότητάς τους, διαφέρει ουσιωδώς από τον πόλεμο που επικεντρώνεται στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που παρατηρήθηκε στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, λένε οι ειδικοί. Εκεί, τα drones βρίσκονται στο επίκεντρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, με χιλιάδες UAV να χρησιμοποιούνται για αναγνώριση, στόχευση και άμεσες επιθέσεις.
Ο Εζάζ Χαϊντέρ πιστεύει ότι η πρόσφατη δραστηριότητα drones στο Τζαμού «μοιάζει με τακτική απάντηση σε άμεσες προκλήσεις και όχι με πλήρη πράξη αντιποίνων [από το Πακιστάν]».
«Μια αληθινή πράξη αντιποίνων κατά της Ινδίας θα περιλάμβανε σοκ και δέος. Θα ήταν πιθανότατα πιο εκτεταμένη, με χρήση πολλαπλών πλατφορμών – τόσο επανδρωμένων όσο και μη επανδρωμένων – και στόχευση ενός ευρύτερου φάσματος στρατηγικών στόχων. Μια τέτοια επιχείρηση θα στόχευε σε αποφασιστικό πλήγμα, σηματοδοτώντας μια σημαντική κλιμάκωση πέρα από την τρέχουσα τακτική αντιπαράθεση», τονίζει ο Χαϊντέρ.
Αν και τα drones έχουν αλλάξει θεμελιωδώς το πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, ο ρόλος τους στη σύγκρουση Ινδίας–Πακιστάν παραμένει πιο περιορισμένος και συμβολικός, σύμφωνα με ειδικούς. Και οι δύο χώρες χρησιμοποιούν επίσης τις επανδρωμένες αεροπορικές τους δυνάμεις για να εκτοξεύουν πυραύλους η μία κατά της άλλης.
«Ο πόλεμος με drones που παρακολουθούμε ίσως δεν διαρκέσει πολύ· μπορεί να είναι απλώς η αρχή μιας ευρύτερης σύγκρουσης», δηλώνει ο κ. Τζόσι. «Αυτό μπορεί είτε να σηματοδοτεί αποκλιμάκωση είτε κλιμάκωση και τα δύο ενδεχόμενα είναι στο τραπέζι. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής· η κατεύθυνση που θα πάρουμε από εδώ και πέρα είναι αβέβαιη.»
Είναι σαφές ότι η Ινδία ενσωματώνει τα drones στο πλαίσιο των στοχευμένων πληγμάτων ακριβείας, επιτρέποντας επιθέσεις από απόσταση χωρίς να παραβιάζει τα σύνορα με επανδρωμένα αεροσκάφη. Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη εγείρει κρίσιμα ερωτήματα.
«Τα drones μειώνουν το πολιτικό και επιχειρησιακό όριο για δράση, προσφέροντας τη δυνατότητα για επιτήρηση και πλήγματα με προσπάθεια αποφυγής κλιμάκωσης», λέει ο καθηγητής Ματίσεκ.
«Όμως δημιουργούν και νέες δυναμικές κλιμάκωσης: κάθε drone που καταρρίπτεται, κάθε ραντάρ που «τυφλώνεται», γίνεται πιθανό σημείο ανάφλεξης μέσα σε αυτό το τεταμένο περιβάλλον μεταξύ δύο πυρηνικών δυνάμεων.»
