Το ΝΑΤΟ αναζητά πια τρόπους για να καλύψει τα κενά στις ευάλωτες αεράμυνές του, με φόντο τις «εισβολές» που έχουν σημειωθεί το τελευταίο διάστημα από drones και ρωσικά αεροσκάφη στο νατοϊκό εναέριο χώρο.
Οι υπουργοί Αμυνας των «32» συναντώνται σήμερα στις Βρυξέλλες και ένα βασικό ζήτημα στις μεταξύ τους συζητήσεις θα είναι το κατά πόσον οι κατά περίπτωση ισχύοντες εθνικοί κανόνες (οι εθνικοί περιοριστικοί όροι σε σχέση με την ανάπτυξη και δράση εθνικών ενόπλων δυνάμεων) εμποδίζουν το ΝΑΤΟ στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις εναέριες απειλές.
Τις τελευταίες εβδομάδες, μη επανδρωμένα αεροσκάφη παραβίασαν τον εναέριο χώρο του Βελγίου, της Γερμανίας, της Δανίας και της Νορβηγίας. Παράλληλα, ρωσικά drones εντοπίστηκαν πάνω από τη Ρουμανία και καταρρίφθηκαν πάνω από την Πολωνία, ενώ το ΝΑΤΟ αναγκάστηκε να απογειώσει μαχητικά αεροσκάφη αφού τρία ρωσικά αεροσκάφη MiG-31 παρέμειναν στον εναέριο χώρο της Εσθονίας για 12 λεπτά.
Προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτό το νέο πλαίσιο προκλήσεων, το ΝΑΤΟ παρουσίασε ένα νέο πρόγραμμα ονόματι «Eastern Sentry» («Ανατολική Φρουρά») που «στέλνει» πρόσθετα πολεμικά αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας σε χώρες της πρώτης γραμμής στα ανατολικά.
Υπό αυτές τις συνθήκες, έχει όμως πια ανοίξει και μια ευρύτερη συζήτηση στις τάξεις του ΝΑΤΟ σχετικά με όσα μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει ο Αμερικανός ανώτατος διοικητής των νατοϊκών δυνάμεων στην Ευρώπη (SACEUR), Αλέξους Γκρίνκεβιτς, δεδομένων των εθνικών περιοριστικών όρων (national caveats) που θέτουν οι συμμαχικές χώρες αναφορικά με την ανάπτυξη και δράση των δικών τους δυνάμεων στο πλαίσιο των αποστολών του ΝΑΤΟ.
Ιστορικά, αυτές οι εθνικές επιλογές εξαίρεσης μπορεί, για παράδειγμα, να απαγόρευαν την ανάπτυξη συγκεκριμένης εθνικότητας στρατευμάτων σε ορισμένες τοποθεσίες ή τη χρήση συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων για συγκεκριμένους σκοπούς.
Δημόσια, το ΝΑΤΟ επιμένει πάντως από την πλευρά του ότι έχει ήδη όλη την εξουσία που χρειάζεται ώστε να αντιμετωπίσει τις εναέριες απειλές.
Ο Γκρίνκεβιτς είναι γενικός «ικανοποιημένος» με τις γενικές εντολές που ορίζουν τα μέλη της Συμμαχίας για κάθε αποστολή – τους λεγόμενους κανόνες εμπλοκής. Ωστόσο, ανώτεροι νατοϊκοί αξιωματούχοι μιλούν για ένα «μωσαϊκό» από διαφορετικές εθνικές προσεγγίσεις που ενίοτε λειτουργεί ως εμπόδιο ή βαρίδι.
Καθώς το ΝΑΤΟ επιδιώκει να ενισχύσει τα ολοκληρωμένα συστήματα αεράμυνάς του, «ο SACEUR χρειάζεται ευελιξία, χρειάζεται μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών και πρέπει να απαλλαγεί όσο το δυνατόν περισσότερο από τις εθνικές εξαιρέσεις», δηλώνει νατοϊκός διπλωμάτης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Προκειμένου να ενισχυθεί η συμμαχική αεράμυνα, θα πρέπει ενδεχομένως να διευρυνθεί και να ενισχυθεί η εντολή που έχει στα χέρια του ο Γκρίνκεβιτς, λένε πολλοί.
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν δύο διπλωμάτες και ένας αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, ο ανώτατος διοικητής των νατοϊκών δυνάμεων στην Ευρώπη (SACEUR) εξετάζει επί του παρόντος τους κανόνες σχετικά με την ευελιξία στις αποστολές και τις εθνικές εξαιρέσεις στο πλαίσιο της Eastern Sentry και αναμένεται να παρουσιάσει τις προτάσεις του στους Συμμάχους τον επόμενο χρόνο.
Η ενίσχυση της αεράμυνας στα ανατολικά και στη Βαλτική θα απαιτήσει, ωστόσο, νέες επενδύσεις και «περιλαμβάνει την κατασκευή ενός πολυεπίπεδου δικτύου αισθητήρων ενσωματωμένου σε ένα κοινό σύστημα ελέγχου με δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης», δηλώνει έτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, προσθέτοντας ότι η Συμμαχία χρησιμοποιεί την Κεντρική Ευρώπη «ως δοκιμαστική πεδίο» για τέτοιες τεχνολογίες.
Οι υπουργοί Αμυνας της Συμμαχίας αναμένεται, επίσης, να συζητήσουν την προοπτική κοινών πρωτοβουλιών μεταξύ Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Το ευρωπαϊκό μπλοκ ηγείται αρκετών αμυντικών πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος δανείων SAFE ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, και αναμένεται να παρουσιάσει μια εκτεταμένη αμυντική στρατηγική για το 2030 την Πέμπτη.
Τον περασμένο μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεσμεύτηκε να κατασκευάσει ένα «τείχος από μη επανδρωμένα αεροσκάφη» για την προστασία των ευρωπαϊκών κρατών από τη Ρωσία.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το Politico επικαλούμενο ως πηγή δύο νατοϊκούς διπλωμάτες, οι νατοϊκοί Σύμμαχοι υποστηρίζουν σε γενικές γραμμές την ιδέα οι Βρυξέλλες να συνδράμουν τη χρηματοδότηση αμυντικών προγραμμάτων που σχετίζονται με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ωστόσο αυτό μπορεί να λειτουργήσει «μόνο εάν οι Σύμμαχοι και ο Γκρίνκεβιτς διατηρήσουν τον πλήρη έλεγχο του εξοπλισμού και του τρόπου χρήσης του», προσθέτουν.
Με πληροφορίες από Politico