καθημερινά επιδεινώνεται η οικονομία της Τουρκίας με οδυνηρές συνέπειες για τους πολίτες της χώρας οι οποίοι φτωχαίνουν κάθε μέρα και περισσότερο.
Ο πληθωρισμός συνεχώς ανεβαίβει και η λίρα σταθερά κατρακυλά από το ένα ιστορικό χαμηλό στο άλλο. Σε νέο ιστορικό χαμηλό υποχώρησε η τουρκική λίρα σήμερα, ξεπερνώντας και τις 14 λίρες ανά δολάριο, αφότου ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor’s ανακοίνωσε χθες Παρασκευή ότι υποβάθμισε –από σταθερή σε αρνητική– την προοπτική του αξιόχρεου του δημοσίου της Τουρκίας, επικαλούμενος πολιτικές και οικονομικές αβεβαιότητες.
Η τουρκική λίρα έκανε «βουτιά» 4,7% στις 14,54 λίρες ανά δολάριο.
Η S&P διατήρησε την αξιολόγηση της χώρας στη βαθμίδα Β+, ωστόσο η αναθεώρηση του outlook προς το χειρότερο προαναγγέλλει πιθανή υποβάθμιση της αξιολόγησης μεσοπρόθεσμα.
«Μπορεί να υποβαθμίσουμε την αξιολόγησή μας εάν η οικονομική πολιτική της Τουρκίας υπονομεύσει περαιτέρω τη συναλλαγματική ισοτιμία της (σ.σ. νέας τουρκικής) λίρας και επιδεινώνει τις προοπτικές του πληθωρισμού, αυξάνοντας το ρίσκο για το τραπεζικό σύστημα με επιπτώσεις στο χρέος του δημοσίου», εξήγησε η S&P.
Αυτό «μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, εάν οι πολίτες της χώρας ‘δολαριοποιήσουν’ σε μεγάλο βαθμό τα εισοδήματά τους ή τα αποσύρουν από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ή εάν η πρόσβαση των (τουρκικών) τραπεζών σε διεθνείς χρηματοδοτήσεις επιδεινωθεί», διευκρίνισε ο οίκος αξιολόγησης.
Αψηφώντας την κλασική οικονομική θεωρία, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διατείνεται πως τα υψηλά επιτόκια προκαλούν αυξήσεις τιμών. Διαβεβαιώνει ότι η μείωσή τους τονώνει την παραγωγή και τις εξαγωγές.
Κατά την επιθυμία του προέδρου, η τουρκική κεντρική τράπεζα – θεσμός επισήμως ανεξάρτητος– μείωσε τον Νοέμβριο το κατευθυντήριο επιτόκιό της (από το 16 στο 15%), για τρίτη φορά σε δυο μήνες.
Όπως σημειώνει ο ανταποκριτής της «Καθημερινής» στην Κωνσταντινούπολη, Μανόλης Κωστίδης, σε πρόωρες εκλογές τον ερχόμενο Ιούλιο ή τον Αύγουστο οδεύει η Τουρκία, με τους περισσότερους πολιτικούς αναλυτές να εκτιμούν πως η κυβέρνηση Ερντογάν ετοιμάζεται να ανακοινώσει την απόφαση αυτή, καθώς δεν θα μπορέσει –λόγω της επιδείνωσης της οικονομίας– να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Ιούνιο του 2023, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Βασικός παράγοντας των πρόωρων εκλογών είναι η ανατροπή των δεδομένων του προϋπολογισμού για το 2022 λόγω της μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα διαθέσιμα της κυβέρνησης αρκούν μέχρι τον ερχόμενο Ιούλιο και στην περίπτωση που η κυβέρνηση δεν οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, θα πρέπει να λάβει έκτακτα μέτρα λιτότητας και αύξησης φορολογίας και άλλα αντιλαϊκά μέτρα, που θα επιδεινώσουν το πολιτικό κλίμα. Στις 17 Οκτωβρίου το προσχέδιο του προϋπολογισμού, που κατατέθηκε στο τουρκικό Κοινοβούλιο, προέβλεπε δαπάνες 1,89 τρισεκατομμυρίων λιρών. Εκείνη την ημέρα η ισοτιμία δολαρίου/λίρας ήταν 9,26 και ο προϋπολογισμός αντιστοιχούσε σε 203,8 δισ. δολάρια.
Επειτα από σαράντα μέρες άρχισε η συζήτηση του προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο και η ισοτιμία δολαρίου/λίρας έφτασε στις 13,9 λίρες. Δηλαδή ο κρατικός προϋπολογισμός μειώθηκε στα 135 δισεκατομμύρια δολάρια! Ουσιαστικά μέσα σε σαράντα μέρες εξανεμίστηκε το 1/3 του πρoϋπολογισμού της Τουρκίας! Οικονομολόγοι υπενθυμίζουν πως οι πληρωμές χρεών, τοκοχρεολυσίων, αμυντικών δαπανών, αλλά και πληρωμών σε εργολάβους, γίνονται σε συνάλλαγμα και αναφέρουν πως η επιβάρυνση των κρατικών δαπανών και του 2021 έχουν ξεπεράσει κάθε πρόβλεψη.
Όσον αφορά την τύχη του Ερντογάν σε πιθανές πρόωρες εκλογές, οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη μείωση στα ποσοστά της κυβερνητικής συμμαχίας AKP-MHP. Η έγκυρη εταιρεία δημοσκοπήσεων Metropoll αναφέρει πως τον Αύγουστο του 2018 τα δυο κόμματα συγκέντρωναν το 50%-52% των ψήφων, ενώ σήμερα βρίσκονται στα επίπεδα του 31%, δίχως την κατανομή των αναποφάσιστων και στις δύο δημοσκοπήσεις της ίδιας εταιρείας. Πάντως με την κατανομή των αναποφάσιστων σήμερα η δημοσκόπηση της εταιρείας δίνει στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) 34,3%, στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) 22,6%, στο Καλό Κόμμα (Ιyi Parti) 14,9%, στο φιλοκουρδικό κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) 12,8%, στο Kόμμα Εθνικιστικής Δράσης MHP 6,6% και στο κόμμα DEVA του Αλί Μπαμπατζάν 2,9%.
Με αυτά τα δεδομένα θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο, αν όχι απίθανο, να καταφέρει ο κ. Ερντογάν να φτάσει στο ποσοστό του 50,1% που είναι απαραίτητο για την επανεκλογή του. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης που δημιουργούν, αργά αλλά σταθερά, τον δικό τους συνασπισμό ξεπερνούν αυτό το ποσοστό, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινώσει το πρόσωπο που θα είναι ο αντίπαλος του κ. Ερντογάν.