Το τελευταίο διάστημα στην Τουρκία έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά καταστροφής ναών είτε από καταπατητές είτε από κυνηγούς θησαυρών ή και από ιδιώτες που έχουν προχωρήσει σε καταλήψεις χώρων που έχουν εγκαταλειφτεί αν και δεν έχουν αλλάξει ιδιοκτησία.
Σε πολλές περιοχές της Μικράς Ασίας πολλοί ναοί έχουν αφεθεί σε καταληψίες και κυνηγούς θησαυρών παρά τις έντονες αντιδράσεις των τοπικών παραγόντων.
Πριν από λίγες μέρες ο ναός Surp Toros (San Toros) κατεδαφίστηκε με εντολή ιδιωτών που είχαν καταλάβει τη δομή, η οποία είχε εγκαταλειφθεί για κάποιο χρονικό διάστημα.
Αμεση ήταν ή αντίδραση του βουλευτή της αντιπολίτευσης Garo Paylan, του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος ο οποίος κατέθεσε ερώτηση στον Υπουργό Τουρισμού και Πολιτισμού.
Ο Αρμένικής καταγωγής πολιτικός τονίζει ότι ο τόπος λατρείας, αν και δεν χρησιμοποιήθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα για λειτουργίες και μετατράπηκε στην τελευταία φάση σε χώρος γυρισμάτων ταινιών και αίθουσα γάμου, είχε αποκτήσει την αναγνώριση μιας «μόνιμης δομής που απαιτεί προστασία».
Η αιώνια εκκλησία της Αρμενίας, που βρίσκεται στη δυτική επαρχία της Kttaya, θα έπρεπε να απολάμβανε προστασία και φροντίδα, όπως ιδρύθηκε από την τοπική επιτροπή για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Χρονολογείται στο 1603 και είχε εξέχουσα θέση στη μνήμη της πόλης» αναφέρει ο Paylan.
Απευθυνόμενος στο Υπουργείο Τουρισμού και Πολιτισμού, ρωτά επιτέλους εάν "ξεκίνησε έρευνα σχετικά με την κατεδάφιση" της εκκλησίας και γιατί "το ίδιο το υπουργείο παρέμεινε σιωπηλό απέναντι σε αυτήν την καταστροφή".
Αντίδραση από ΗΠΑ
Την ίδια στιγμή η Επιτροπή Διεθνούς Θρησκευτικής Ελευθερίας των ΗΠΑ (USCIRF) καταδίκασε την καταστροφή της Αρμενικής Εκκλησίας του Surb Toros στην Τουρκία.
«Το USCIRF καταδικάζει την καταστροφή της Αρμενικής ιστορικής εκκλησίας Surb Toros στην Kutahya της Τουρκίας, παρόλο που είχε προστατευθεί το καθεστώς της τοποθεσίας. Η Τουρκία πρέπει να διασφαλίσει ότι προστατεύεται η διαφορετική θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά της», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Τόνι Πέρκινς στο Twitter.
Το τελευταίο διάστημα ανάλογα περιστατικά καταγράφονται πολλά περιστατικά στατικά βανδαλισμού ιστορικών χριστιανικών ναών.
Οι καταγγελίες πάρα πολλές και από τους ίδιους τους Τούρκους οι οποίοι αντιδρούν στην καταστροφή των αρχαίων και βυζαντινών εκκλησιών από αυθαίρετες κατασκευές αλλά και από κυνηγούς θησαυρών, που σκάβουν τα θεμέλιά τους με την ελπίδα να βρούν χρυσές λίρες ή και άλλα κειμήλια μετά από τους διωγμούς των Ελλήνων ή την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Αποκαλυπτικό του πώς αντιμετωπίζονται οι ιστορικοί ναοί στην Τουρκία φαίνεται από το γεγονός οτι σε αγγελία που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, μία εκκλησία στην Προύσα πωλείται έναντι 6.300.000 τουρκικών λιρών (περίπου 700 χιλιάδες ευρώ). Σύμφωνα με την αγγελία, η εκκλησία που ανήκει σε ιδιώτη, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως χώρος τέχνης, μουσείο ή ξενοδοχείο. Το όνομα της εκκλησίας, καθώς και η τοποθεσία της δεν έγιναν γνωστά, στο πλαίσιο της «προστασίας εμπορικών και προσωπικών δεδομένων».
Η εκκλησία, σημειώνεται, χτίστηκε για τον αρμενικό πληθυσμό της περιοχής –η οποία εγκαταλείφθηκε με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923- ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη καπνού και εργοστάσιο υφαντουργίας. Η εκκλησία βρίσκεται σε χώρο που περιλαμβάνεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Για το θέμα της αγγελίας, έγινε ακόμη και κοινοβουλευτική ερώτηση από τη βουλευτή του φιλο-κουρδικού κόμματος HDP, Τουλάι Χατιμογουλαρί, προς τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού, Νουρί Ερσόι.
Στο ερώτημα της βουλευτού αναφέρεται πως «εκκλησίες που δεν έχουν πιστούς, έχουν αφεθεί στην μοίρα τους, έχουν μετατραπεί σε στάβλους και αποθήκες και λεηλατούνται από κυνηγούς θησαυρών. Υπάρχουν επίσης αρκετές εκκλησίες που ανήκουν σε ιδιώτες και διατίθενται μέσω αγγελιών. Ωστόσο, οι εκκλησίες δεν μπορούν να αποτελούν ιδιωτική περιουσία και να πωλούνται και όπως οι συναγωγές και τα τζαμιά πρέπει να είναι ανοιχτές για δημόσια χρήση».
Οι κτισμένες πύλες
Όπως έγινε γνωστό ο Γενικός Διευθυντής Πολιτισμού και Τουρισμού του δήμου Αϊδινίου, Ουμούτ Τουντζέρ, προσέφυγε στην τουρκική δικαιοσύνη για την ανέγερση τοίχων στις εισόδους μίας ελληνορθόδοξης εκκλησίας 130 ετών.
Οι τοίχοι αυτοί, που κλείνουν την πρόσβαση στην εκκλησία, χτίστηκαν προκειμένου να αποκτηθεί άδεια πώλησης οινοπνεύματος σε γειτονικό εστιατόριο!
Μετά από τη σχετική έρευνα, οι τοίχοι κατεδαφίστηκαν κι ο Ουμούτ Τουντζέρ κατέθεσε αίτημα να περιέλθει η ιδιοκτησία της εκκλησίας στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού κάτι που έγινε αποδεκτό.
Για να βάλει τέλος στις αυθαιρεσίες προσέφυγε και στη δικαιοσύνη ώστε να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι.
Πληγή για τους περισσότερους ναούς και ιστορικούς χώρους είναι οι κυνηγοί θησαυρών οι οποίοι χρησιμοποιούν σύγχρονα μέσα ,ακόμη και drone, προκειμένου να εντοπίσουν χρυσές λίρες ή θαμμένα κειμήλια.
"Θύμα" των κυνηγών και η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη –στην Τρίγλια της Προύσας- η οποία αναστηλώθηκε κατά περιόδους, ωστόσο όταν έφυγαν οι Έλληνες της περιοχής έχει στόχος. Η στέγη του κτίσματος έχει οριστικά καταστραφεί, ενώ στο δάπεδο της εκκλησίας οι κυνηγοί θησαυρών έχουν σκάψει βαθιά πηγάδια.
Αλλά και στην περιοχή της Σηλυβρίας κτύπησαν οι κυνηγοί. Σε ιστορική εκκλησία 185 ετών, που μετά βίας προσπαθεί να παραμείνει όρθια, γνωστή με την ονομασία Γκερμιγιάν, κυνηγοί θησαυρών έσκαψαν λάκκους με την ελπίδα να βρουν χρυσό.
Η εκκλησία χτίστηκε το 1836, εγκαταλείφθηκε αρχικά από τους Έλληνες το 1913 λόγω πολέμων και στη συνέχεια αφέθηκε στη μοίρα της οριστικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923-24. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί και ως σχολείο.