Ανεξήγητη κρίνεται από το Φανάρι η στάση της Εκκλησίας της Αλβανίας και του ίδιου του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου στο θέμα της κρίσης με τη Μόσχα. Μετά την χορήγηση της αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο Κίεβο ο 94 Αναστάσιος είχε την άποψη οτι θα έπρεπε αυτή να δοθεί μετά από διάλογο.Για τον λόγο αυτόκαι δεν έχει αναγνωρίσει την ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Πολλές φορές με επιστολές ζητούζε τη σύγκληση Πανορθοδόξου προκειμένου να συζητηθεί η κρίση Φαναρίου- Μόσχας, αν και γνώριζε οτι ο κ. Βαρθολομαίος δεν θα δεχόταν ποτέ μια τέτοια εξέλιξη.
Το τελευταίο διάστημα κάθε λίγο η Εκκλησία της Αλβανίας με επιστολές επανέρχεται στο θέμα με αφορμή και τις διώξεις φιλορώσων μοναχών.
Ο κ.Βαρθολομαίος δεν μπαίνει στη διαδικασία να απαντήσει στον Αναστάσιο τον οποίο είχε επιλέξει το 1992 για τη θέση του Αρχιεπισκόπου. Μία θέση την οποία τίμησε και με το παραπάνω ο γηραιός ιεράρχης παρά τον πόλεμο που δέχτηκε από το σύνολο των αλβανικών κυβερνήσεων.
Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε το 2018 μετά την επίσκεψη του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου στα Τίρανα.
Ο Μόσχας έκανε επίδειξη ισχύος και μάλιστα είχε φτάσει να ζητά "κόκκινα χαλιά" ,τα οποία δεν στρώθηκαν ποτέ.Από τότε πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι υποστηρίζουν οτι ο Αναστάσιος επηρεάστηκε.... από τη ρωσική Εκκλησία.Τη θέση αυτή υποστήριξαν και υποστηρίζουν άτομα που είναι κοντά στον Βαρθολομαίο όπως συνέβη πριν λίγες μέρες όταν ο άρχων του Θρόνου Ηλίας Δαμιανάκης τον κατηγόρησε οτι τελεί υπό την επήρεια της Μόσχας.
Με αφορμή το κείμενο του Δαμιανάκη , η Ιερά Σύνοδος της Αλβανίας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει οτι “ Ορθόδοξος Εκκλησία της Αλβανίας δεν τελεί υπό την επήρεια της Ρωσικής ή άλλης Εκκλησίας και δεν δέχεται κανενός είδους εξωτερική κηδεμονία”. Με τίτλο: “Με δόλια ψέματα υφαίνουν μυθεύματα”, η Σύνοδος επισημαίνει οτι
: “Ο τρόπος που στοχοποιούν εκείνους που έχουν μία διαφορετική θέση για το σοβαρό εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας δεν συνάδει με το ορθόδοξο ήθος ούτε με τη στοιχειώδη δεοντολογία οιουδήποτε διαλόγου Η νέα εκκλησιαστική αυτή τακτική είναι άμεσος ανάγκη να σταματήσει”.
Αναλυτικά η ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Αλβανίας:
«Ο αγιογράφος Ηλίας Δαμιανάκης, Άρχων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πριν από ένα μήνα σε μία ανάρτησή του με τίτλο «στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετὰ φόβου Θεοῦ» δεν δίστασε να κυκλοφορήσει ένα επαίσχυντο ψέμα δηλώνοντας ότι: Κατά την ανασύσταση της Ορθόδοξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας με προσπάθειες διεθνών ολιγαρχών ανεγέρθηκαν ή αποκαταστάθηκαν πάνω από 250 εκκλησίες (While the efforts of international oligarchs with vested interests have contributed to the rebuilding or restoration of over 250 churches…).
»Πρόκειται ξεκάθαρα για πρωτάκουστη και επικίνδυνη παραπληροφόρηση. Η διάψευση ακολούθησε υπεύθυνα από το Γραφείο Τύπου της Εκκλησίας της Αλβανίας στις 30 Αυγούστου 2023 με την παράθεση επισήμων στοιχείων, που ήδη έχουν δημοσιευθεί από καιρό. Παρά ταύτα, ο συγκεκριμένος κύριος δεν παραδέχτηκε ότι σκόρπισε fake news για να υποστηρίξει το κακόβουλο μύθευμα ότι η Εκκλησία της Αλβανίας είναι υπό Ρωσική επήρεια και ουδόλως ζήτησε συγγνώμη.
»Αντίθετα με νέα ανάρτησή του προσπαθεί να πείσει ότι η αντίδραση της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας οφείλεται τάχα σε λάθος μετάφραση του όρου «international oligarchs». Ενώ, τα συμφραζόμενα του όρου αυτού ήταν η αναφορά στη Ρωσική Εκκλησία, προκειμένου να υφανθεί περαιτέρω ο μύθος πως «η Εκκλησία της Αλβανίας τελεί υπό την επίδραση της Εκκλησίας της Ρωσίας».
»Και ο αριθμός των 250 εκκλησιών δεν γράφεται διαφορετικά στα δικά του Αγγλικά από τα Αλβανικά και τα Ελληνικά. Στη συνέχεια, παραδίδει μαθήματα Πατρολογίας, τονίζοντας τη σημασία της αλήθειας, που ο ίδιος, όμως, καταπάτησε. Με παράδοξο θράσος σε επόμενη δημοσίευσή του συνεχίζει να μαλώνει την Ιερά Σύνοδο και να δίνει πρόσθετες οδηγίες.
»Τα επιπόλαια αυτά κείμενα αμέσως δημοσιεύτηκαν στα Ελληνικά στον διαδικτυακό τόπο «Φως Φαναρίου» από έτερο Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ένας τρίτος νεόκοπος Άρχων που υπηρετεί σε διαχριστιανικό συμβούλιο στη Γερμανία, σπεύδει να σχολιάζει, να προσβάλλει ακόμα και να υβρίζει.
»Το φαινόμενο είναι ανησυχητικό. Ορισμένοι, κατά τη γνωστή έκφραση, «καβάλησαν το καλάμι»- τούς περιέβαλαν τον αρχοντικό μανδύα και έχουν εξελιχθεί σε επιθεωρητές, εισαγγελείς και κριτές των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ελέγχουν, ειρωνεύονται, υβρίζουν θεσμούς, προσωπικότητες, Συνόδους Εκκλησιών, χωρίς ίχνος σεβασμού προς εκκλησιαστικά αξιώματα, ακαδημαϊκό κύρος, προσφορά στην Εκκλησία και την κοινωνία.
»Ο τρόπος που στοχοποιούν εκείνους που έχουν μία διαφορετική θέση για το σοβαρό εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας δεν συνάδει με το ορθόδοξο ήθος ούτε με τη στοιχειώδη δεοντολογία οιουδήποτε διαλόγου Η νέα εκκλησιαστική αυτή τακτική είναι άμεσος ανάγκη να σταματήσει.
»Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Αλβανίας δεν τελεί υπό την επήρεια της Ρωσικής ή άλλης Εκκλησίας και δεν δέχεται κανενός είδους εξωτερική κηδεμονία. Ούτε βεβαίως ανέχεται υποδείξεις και μαθήματα από αναρμόδιους ελεγκτές μέλη άλλων τοπικών Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Αρκείται να εμπνέεται από το Ευαγγέλιο και να ενεργεί σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση».