Την επικείμενη προεδρία της στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης φιλοδοξεί να αξιοποιήσει η Κύπρος ως μοχλό γεωπολιτικής διαπραγμάτευσης, επιδιώκοντας αφενός τη μείωση των εντάσεων με την Τουρκία και αφετέρου την εξασφάλιση στρατηγικών ανταλλαγμάτων που θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για τη μελλοντική ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Όπως αποκαλύπτει το Politico, η Λευκωσία επιχειρεί να μετατρέψει τον θεσμικό της ρόλο σε εργαλείο πίεσης και διαμεσολάβησης σε μια περίοδο έντονων ανακατατάξεων στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική ασφάλεια.
Κομβικό σημείο της κυπριακής στρατηγικής θεωρείται η ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα «Συνεργασία για την Ειρήνη» (PfP) του ΝΑΤΟ, που εκλαμβάνεται ως το πρώτο ουσιαστικό βήμα για την πλήρη ένταξη στη Συμμαχία. Για να καταστεί αυτό εφικτό, η Λευκωσία καλείται να πείσει την Άγκυρα να άρει το βέτο που διατηρεί εδώ και χρόνια, αξιοποιώντας ως αντάλλαγμα τη σταδιακή άρση των επιφυλάξεων που θέτουν Κύπρος και Ελλάδα στη στενότερη θεσμική και αμυντική συνεργασία ΕΕ–Τουρκίας.
Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, η Λευκωσία εξετάζει μια «σταδιακή και αμοιβαία επωφελή προσέγγιση», κατά την οποία κινήσεις καλής θέλησης από την Τουρκία –όπως η αποδοχή της κυπριακής συμμετοχής στο PfP– θα συνοδεύονται από θετικά βήματα στις ευρωτουρκικές σχέσεις, πάντα υπό την προϋπόθεση επανεκκίνησης των συνομιλιών για το Κυπριακό εντός του συμφωνημένου πλαισίου.
Ο ίδιος αποκάλυψε ότι έχει ήδη θέσει την πρόταση τόσο στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε όσο και στον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, χαρακτηρίζοντας την ένταξη της Κύπρου στη βορειοατλαντική συμμαχία ως «φυσική εξέλιξη» της γεωπολιτικής της πορείας.
Σήμερα, η Τουρκία αξιοποιεί το δικαίωμα βέτο εντός του ΝΑΤΟ για να μπλοκάρει την κυπριακή ένταξη, ενώ την ίδια στιγμή Αθήνα και Λευκωσία εμποδίζουν την πρόσβαση της Άγκυρας σε κρίσιμα ευρωπαϊκά εργαλεία άμυνας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το πρόγραμμα Δράσης για την Ασφάλεια για την Ευρώπη, ύψους 150 δισ. ευρώ, αλλά και η ένταξη της Τουρκίας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA). Ως αντίποινα, η Άγκυρα μπλοκάρει τη διαβίβαση διαβαθμισμένων πληροφοριών του ΝΑΤΟ προς τον EDA, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αμοιβαίων περιορισμών.
Η ατζέντα της προεδρίας και το άνοιγμα προς Ερντογάν
Με την ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, η Κύπρος θα έχει τη δυνατότητα να καθορίσει την πολιτική ατζέντα. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης εμφανίζεται έτοιμος να αξιοποιήσει αυτό το πλεονέκτημα, δηλώνοντας ότι προτίθεται να προσκαλέσει τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην άτυπη σύνοδο του Συμβουλίου που θα πραγματοποιηθεί στην Κύπρο στις 23 και 24 Απριλίου, μια κίνηση με σαφή πολιτικό συμβολισμό.
Παρότι η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η προεδρία της σκοπεύει να θέσει ψηλά στην ατζέντα ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, καθώς και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στο ειρηνευτικό σχέδιο που προωθεί ο Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία, το οποίο ο Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε «ατελές, αλλά αναγκαίο ως αφετηρία διαλόγου».
Ο Κύπριος πρόεδρος τόνισε ότι η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο στέλνει σαφές μήνυμα προς την Ευρώπη ότι δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένη την αμερικανική στήριξη. «Η ΕΕ πρέπει να κάνει περισσότερα, να συνεργαστεί πιο στενά εσωτερικά και έτσι να καταστεί πιο αξιόπιστος εταίρος και για τις ΗΠΑ», σημείωσε.
Στροφή προς τη Δύση και επανεκκίνηση του Κυπριακού
Παρά την απουσία της από το ΝΑΤΟ, η Κύπρος συνεργάζεται στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε ο εξοπλισμός και η δομή της Εθνικής Φρουράς να ευθυγραμμίζονται με τα νατοϊκά πρότυπα, προετοιμάζοντας το έδαφος για το μέλλον. Η στρατηγική αυτή συνοδεύεται από σαφή απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς δεσμούς με τη Μόσχα, ιδιαίτερα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Παράλληλα, η κυπριακή προεδρία φιλοδοξεί να δώσει νέα ώθηση στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Ο Χριστοδουλίδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ (Έρχουρμαν) αναμένεται να συμμετάσχουν σε τριμερή συνάντηση με την προσωπική απεσταλμένη του ΟΗΕ, Μαρία Άντζελα Ολγκίν, την πρώτη τέτοια πρωτοβουλία εδώ και χρόνια.
«Αν υπάρξει πραγματική πολιτική βούληση, η λύση είναι εφικτή», υπογράμμισε ο Κύπριος πρόεδρος, επισημαίνοντας ότι στόχος της Λευκωσίας είναι και η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη Σένγκεν εντός του επόμενου έτους, με τεχνική ετοιμότητα έως το τέλος της χρονιάς και σχετική σύσταση της Κομισιόν το 2026.
Η κυπριακή προεδρία, όπως όλα δείχνουν, δεν θα είναι τυπική, αλλά βαθιά πολιτική – με το βλέμμα στραμμένο τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στην Άγκυρα, την Ουάσιγκτον και το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας.