Το βιβλίο της Κάμαλα Χάρις με το οποίο η ίδια ασκεί κριτική στον τέως πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν -τον οποίο υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος- επαναφέρει στο προσκήνιο μια ιδιότυπη αμερικανική πολιτική «παράδοση» που θέλει τις σχέσεις του εκάστοτε προέδρου με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του συχνά να διαταράσσονται.
Αυτή τη συντροφική-ανταγωνιστική σχέση διατρέχει ιστορικά εκτενές δημοσίευμα των New York Times, το οποίο επισημαίνει ότι το θέμα μοιάζει ιδιαίτερα επίκαιρο – όχι μόνο λόγω του βιβλίου της Χάρις αλλά επειδή… συσσωρεύονται τα παραδείγματα. Συγκεκριμένα, έριδες ή ρήξεις μεταξύ προέδρων και αντιπροέδρων έχουν καταγραφεί και στους πέντε τελευταίους ενοίκους του Λευκού Οίκου.
Αναδρομή
Σύμφωνα με το πρώτο Σύνταγμα των ΗΠΑ, αντιπρόεδρος δεν οριζόταν κάποιος συνοδοιπόρος του προέδρου, αλλά αυτός που τερμάτιζε δεύτερος σε ψήφους στο Σώμα Εκλεκτόρων. Επομένως, η σχέση των δύο ήταν εκ των πραγμάτων ανταγωνιστική.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Τζον Ανταμς και του Τόμας Τζέφερσον. Το 1796, ο Ανταμς εξελέγη πρόεδρος νικώντας τον Τζέφερσον, ο οποίος, ως δεύτερος, έγινε αντιπρόεδρος. Κάπως έτσι, την τετραετία που ακολούθησε πρόεδρος και αντιπρόεδρος προώθουσαν διαφορετική -ενίοτε συγκρουσιακή- ατζέντα.
Στις εκλογές του 1800, τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο περίπλοκα. Ο Τζέφερσον κέρδισε μεν τον Ανταμς, όμως, είχαν ισοψηφία στο Σώμα των Εκλεκτόρων με τον Ααρον Μπερ, ο οποίος θεωρητικά στήριζε τον Τζέφερσον και προοριζόταν για αντιπρόεδρός του. Το ζήτημα παραπέμφθηκε στη Βουλή με τον Μπερ να προσπαθεί στο παρασκήνιο να «κλέψει» την προεδρία από τον Τζέφερσον. Ο Μπερ δεν τα κατάφερε, έγινε αντιπρόεδρος του ανθρώπου που «πρόδωσε» και ο Τζέφερσον επί τέσσερα χρόνια τον αγνοούσε συστηματικά, πριν τον παραπέμψει αργότερα σε δίκη.
Με τη 12η Τροπολογία που επικυρώθηκε το 1804 αυτή η παράδοξη συνθήκη διορθώθηκε και πλέον ο αντιπρόεδρος θα έπρεπε να ανήκει στο ψηφοδέλτιο του εκάστοτε προέδρου, χωρίς φυσικά αυτή η εξέλιξη να βάζει τέλος στις σοβαρές κόντρες μεταξύ των δύο προσώπων.
Tον 20ό αιώνα
To 1932, o Φράνκλιν Ντ. Ρούζβελτ κέρδισε το χρίσμα των Δημοκρατικών από τον Τζον Νανς Γκάρνερ και κατόπιν επέλεξε τον Γκάρνερ ως αντιπρόεδρό του για να στείλει μήνυμα ενότητας. Ο Γκάρνερ, όμως, έμελλε να εναντιωθεί στο περίφημο «New Deal».
Αντίστοιχα, το 1960, ο Τζον Φ. Κένεντι προσέφερε τη θέση του αντιπροέδρου στον εσωκομματικό του ανταγωνιστή Λίντον Τζόνσον ο οποίος, όμως, ποτέ δεν βρισκόταν στον στενό κύκλο του προέδρου Κένεντι. Μετά τη δολοφονία του Κένεντι, ο Τζόνσον έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ, όμως η τεταμένη σχέση με τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι θα ταλάνιζε τους Δημοκρατικούς σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960. Κι ενώ ο Τζόνσον είχε βιώσει την «πικρή» εμπειρία του «παραγκωνισμένου» αντιπροέδρου, ο ίδιος μόνο καλές σχέσεις δεν κράτησε με τον δικό του αντιπρόεδρο, Χιούμπερτ Χάμφρεϊ. Σε ρήξη ήρθε και ο Τζέραλντ Φορντ με τον δικό του αντιπρόεδρο Νέλσον Ρόκφέλερ, τον οποίο θεωρούσε πολύ «φιλελεύθερο» για τις διαθέσεις των συντηρητικών ψηφοφόρων.
Κλίντον – Γκορ
Εδειχναν το ιδανικό δίδυμο: και οι δύο λαμπεροί, μοντέρνοι, απόφοιτοι κορυφαίων πανεπιστημίων, εκπρόσωποι της νέας γενιάς. Κι όμως, μετά το σεξουαλικό σκάνδαλο του Κλίντον, ο διάδοχος στη διεκδίκηση της προεδρίας για λογαριασμό των Δημοκρατικών, Γκορ, επέλεξε να πάρει αποστάσεις από τον Κλίντον και να μην αξιοποιήσει τον πρώην πρόεδρο την προεκλογική περίοδο. Μετά την ήττα του Γκορ, οι δυο τους θα αλληλοκατηγορούνταν για τις ευθύνες του εκλογικού αποτελέσματος.
Μπους – Τσένι
Για τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο, ο αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι έπαιζε καταλυτικό ρόλο στην πρώτη θητεία του. Υπήρξε, άλλωστε, άκρως επιδραστικό πρόσωπο, ίσως ένας από τους ισχυρότερους αντιπροέδρους των ΗΠΑ. Τα πράγματα άλλαξαν κατά τη δεύτερη θητεία του Μπους, με τον πρόεδρο να ακούει όλο και λιγότερο τις συμβουλές του αντιπροέδρου σε ζητήματα που αφορούσαν το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα ή την κλιματική αλλαγή. Προς το τέλος της θητείας του Μπους, η κόντρα θα κορυφωνόταν όταν ο πρόεδρος δεν θα έδινε χάρη στον πρώην συνεργάτη του Τσένι, Λιούις Λίμπι, ο οποίος είχε εμπλακεί σε υπόθεση αποκάλυψης ταυτότητας πράκτορα της CIA.
Ομπάμα – Μπάιντεν
Σε λίγες περιπτώσεις στην ιστορία των ΗΠΑ εντοπίζει κανείς έναν πρόεδρο και έναν αντιπρόεδρο τόσο διαφορετικούς. Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Τζο Μπάιντεν, όμως, διαμόρφωσαν μια στενή σχέση – και πολιτική αλλά και προσωπική. Οι δύο τους θα έρχονταν σε ρήξη όταν το 2016 ο Ομπάμα θα επέλεγε τη Χίλαρι Κλίντον ως διάδοχό του στη διεκδίκηση της προεδρίας. Οι σχέσεις των δύο ανδρών θα πάγωναν, με την πλευρά του μετέπειτα προέδρου των ΗΠΑ να θεωρεί, όπως αναφέρουν οι NYT, ότι ο Μπαράκ Ομπάμα έπαιξε ρόλο και στην «αντικατάσταση» του Μπάιντεν από τη Χάρις στην κούρσα του 2024.
Τραμπ – Πενς
Σε αυτή την περίπτωση η ρήξη ήταν βαριά και εκκωφαντική. Ο στωικός Μάικ Πενς συνυπήρξε επί τέσσερα χρόνια με τον εκρηκτικό πρόεδρο Τραμπ, όμως συγκρούστηκε μαζί του έπειτα από τις προσπάθειες του Τραμπ, το 2020, να αμφισβητήσει την εκλογική νίκη του Τζο Μπάιντεν. Ο Τραμπ ζήτησε από τον Πενς να μπλοκάρει την επικύρωση του εκλογικού αποτελέσματος, εκείνος αρνήθηκε θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα ήταν αντισυνταγματικό, ενώ στα γεγονότα της εισβολής στο Καπιτώλιο ο Πενς αναγκάστηκε να εκκενώσει τον Λευκό Οίκο, καθώς είχε στοχοποιηθεί από τους διαδηλωτές. Το 2024 οι δυο τους θα συγκρούονταν για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών. Ο Πενς δεν θα κατάφερνε να αμφισβητήσει τον Τραμπ, τον οποίο πάντως δεν στήριξε απέναντι στην Κάμαλα Χάρις.
Πηγή: New York Times