Τη στιγμή που η Ουάσινγκτον αναζητά τρόπους για να επιταχύνει μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, οι Βρυξέλλες στέλνουν ένα σαφές μήνυμα στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ: καμία διπλωματική λύση δεν μπορεί να «σβήσει» τα εγκλήματα πολέμου που αποδίδονται στον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος Δικαιοσύνης και Δημοκρατίας, Μάικλ ΜακΓκράθ, προειδοποίησε σε συνέντευξή του στο Politico ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να επιτύχει κατάπαυση του πυρός δεν πρέπει να οδηγήσει σε ατιμωρησία για τα εγκλήματα που κατηγορούνται πως διέπραξαν οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι διαπραγματευτές πρέπει να διασφαλίσουν ότι η πίεση για ειρήνη δεν θα μετατραπεί σε «πλήρη αμνηστία για πράξεις που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου», όπως φέρεται να προβλέπεται στο αρχικό αμερικανικό σχέδιο, το οποίο επίσης περιλαμβάνει την επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία.
Η ανησυχία αυτή είναι διάχυτη στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, την ώρα που η ομάδα του Τραμπ εμφανίζεται αποφασισμένη να επανεκκινήσει τη σχέση του Αμερικανού Προέδρου με τον Ρώσο ηγέτη, ακόμη και εν μέσω διεθνούς κατακραυγής για τις κατηγορίες περί απαγωγής 20.000 Ουκρανών παιδιών και επιθέσεων κατά αμάχων σε Μπούτσα, Μαριούπολη και άλλες περιοχές.
«Δεν νομίζω πως η ιστορία θα κρίνει ευνοϊκά οποιαδήποτε προσπάθεια να “σβήσουμε” τα ρωσικά εγκλήματα στην Ουκρανία», είπε ο ΜακΓκράθ.
«Πρέπει να λογοδοτήσουν για αυτά τα εγκλήματα και αυτή θα είναι η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες αυτές τις συζητήσεις».
Ο επίτροπος πρόσθεσε πως «αν το κάνουμε, αν επιτρέψουμε την ατιμωρησία για αυτά τα εγκλήματα, θα σπείρουμε τους σπόρους για τον επόμενο κύκλο επιθετικότητας και την επόμενη εισβολή» και κατέληξε ότι «πιστεύω πως αυτό θα ήταν ένα ιστορικό λάθος τεράστιων διαστάσεων».
Οι ουκρανικές αρχές δηλώνουν ότι έχουν ανοίξει περισσότερες από 178.000 έρευνες για πιθανά ρωσικά εγκλήματα από την έναρξη του πολέμου, ενώ τον περασμένο μήνα επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωσε ότι οι ρωσικές αρχές διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, στοχεύοντας Ουκρανούς αμάχους μέσω επιθέσεων με drones, καθώς και εγκλήματα πολέμου που αφορούν την αναγκαστική μεταφορά και απέλαση πολιτών.
«Δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε τα δικαιώματα των θυμάτων της ρωσικής επιθετικότητας και των ρωσικών εγκλημάτων», υπογράμμισε.
«Εκατομμύρια ζωές έχουν χαθεί ή καταστραφεί, άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί δια της βίας, και έχουμε άφθονα αποδεικτικά στοιχεία».
Η ΕΕ και άλλοι διεθνείς εταίροι εργάζονται για τη δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου με στόχο να προσαχθούν ηγετικά στελέχη της Ρωσίας για αυτά τα εγκλήματα, από την πλήρους κλίμακας εισβολή που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022.
Τον Μάρτιο του 2023, οι δικαστές του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν, αναφέροντας ότι είναι «φέρεται να είναι υπεύθυνος για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού [παιδιών]» από την Ουκρανία.
Ωστόσο, ο Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του έχουν μέχρι στιγμής δείξει μικρό ενδιαφέρον για τη δίωξη του Ρώσου Προέδρου. Αντίθετα, ο Αμερικανός Πρόεδρος συχνά περιγράφει τον Πούτιν με θετικούς όρους, μιλώντας για το πώς μπορεί να έχει «μια καλή συζήτηση» μαζί του.
Ο Τραμπ έχει εκφράσει την ελπίδα για τη δημιουργία νέων οικονομικών και ενεργειακών συνεργασιών με τη Ρωσία, ενώ οι δύο ηγέτες έχουν ακόμη συζητήσει το ενδεχόμενο να οργανωθούν αγώνες χόκεϊ επί πάγου σε Ρωσία και ΗΠΑ όταν λήξει ο πόλεμος.
Το προσχέδιο ειρηνευτικής πρότασης που η ομάδα Τραμπ διαβίβασε την περασμένη εβδομάδα κινείται στο ίδιο πνεύμα. Σε αυτό αναφέρεται ότι «η Ρωσία θα επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία» και θα προσκληθεί να επιστρέψει στην ομάδα των G8, από την οποία είχε αποβληθεί το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.
Το ίδιο έγγραφο αναφέρει πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνάψουν μακροπρόθεσμη συμφωνία οικονομικής συνεργασίας για αμοιβαία ανάπτυξη στους τομείς της ενέργειας, των φυσικών πόρων, των υποδομών, της τεχνητής νοημοσύνης, των data centers, σε έργα εξόρυξης σπάνιων γαιών στην Αρκτική και σε άλλες αμοιβαία επωφελείς εταιρικές ευκαιρίες».
Το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο προτείνει την άρση των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας σταδιακά, αν και Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ξεκαθαρίσει ότι η απόφαση για την άρση των ευρωπαϊκών κυρώσεων αφορά αποκλειστικά τους ίδιους.
Παρ’ όλα αυτά, δεν συμφωνούν όλες οι χώρες της ΕΕ στην ανάγκη διατήρησης της πίεσης προς τη Μόσχα.
Η Ουγγαρία έχει επανειλημμένα μπλοκάρει νέες κυρώσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από τα οποία εξαρτάται, ενώ και ανώτεροι Γερμανοί πολιτικοί έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων στον αγωγό Nord Stream από τη Ρωσία.