Η Ελλάδα κατατάσσεται στις πέντε πρώτες θέσεις μεταξύ των χωρών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) με την υψηλότερη έμμεση φορολογία, διατηρώντας μάλιστα μεγάλη απόσταση από τον μέσο όρο του Οργανισμού.
Η εξάρτηση αυτή από τον ΦΠΑ, λόγω και της ακρίβειας, καθώς και από τους υψηλούς Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (ΕΦΚ), κυρίως στα καύσιμα, ενισχύει τα κρατικά ταμεία, πλήττοντας όμως δυσανάλογα τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα της κοινωνίας.
Σύμφωνα με τη νέα έκθεση του ΟΟΣΑ για τη φορολόγηση, σχεδόν το ήμισυ των φορολογικών εσόδων της Ελλάδας προέρχεται από τη φορολογία στην κατανάλωση. Συγκεκριμένα, η χώρα μας αντλεί το 40,7% των συνολικών της φορολογικών εσόδων από ΦΠΑ (22,5%) και ΕΦΚ (18,2%), ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που διαμορφώνεται στο 31,3%, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 5η θέση ως προς την εξάρτηση από την έμμεση φορολογία.
Υψηλή συνολική επιβάρυνση και κόστος εργασίας
Η συνολική φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα το 2024 ανήλθε στο 39,8% του ΑΕΠ, αυξημένη από το 38,9% του 2023, και είναι σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, που είναι 34,1%. Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση ως προς το ύψος της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης, ξεπερνώντας χώρες όπως η Γερμανία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Επιπλέον, οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, αντιστοιχώντας στο 28,8% των φορολογικών εσόδων (έναντι 25,5% του μέσου όρου του ΟΟΣΑ), γεγονός που επιβαρύνει σημαντικά το κόστος εργασίας και ασκεί πίεση σε εργοδότες και εργαζομένους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι μία από τις οκτώ χώρες του ΟΟΣΑ όπου οι εισφορές των εργαζομένων αποφέρουν υψηλότερα έσοδα στο κράτος από ό,τι οι εισφορές των εργοδοτών.
Αντίθετα, ο φόρος εισοδήματος είναι αισθητά χαμηλότερος από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, αντιστοιχώντας μόλις στο 15,5% των συνολικών φορολογικών εσόδων, έναντι 23,7% του μέσου όρου. Αυτό υποδηλώνει ότι η Ελλάδα δεν στηρίζεται τόσο στον άμεσο φόρο εισοδήματος όσο άλλες ανεπτυγμένες χώρες.
Μεγάλη εξάρτηση από μισθωτούς και διαχρονική αύξηση φόρων
Ο διεθνής Οργανισμός τονίζει την μεγάλη εξάρτηση των εσόδων από μισθωτούς και συνταξιούχους, καθώς τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος προέρχονται κυρίως από αυτές τις ομάδες, ενώ τα έσοδα από ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους είναι αναλογικά χαμηλότερα σε σχέση με άλλες χώρες.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα έχει καταγράψει μία από τις μεγαλύτερες διαχρονικές αυξήσεις φόρων στον ΟΟΣΑ. Από το 2010 έως το 2024, ο λόγος φόρων προς ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 7,4 ποσοστιαίες μονάδες, καταλαμβάνοντας την 3η μεγαλύτερη αύξηση σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών κατά την περίοδο των μνημονίων.
Σε διεθνές επίπεδο, τέλος, η έκθεση επισημαίνει τη σαφή διαφορά μεταξύ Βορρά και Νότου: οι σκανδιναβικές χώρες, όπως η Δανία (με φόρους άνω του 45% του ΑΕΠ), προσφέρουν υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες, ενώ χώρες με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές, όπως το Μεξικό και η Τουρκία, περιορίζουν ανάλογα τις παροχές προς τους πολίτες.