Για περισσότερα από 30 χρόνια, το διαδίκτυο – παρά τα άλματα στην ταχύτητα και τη συνδεσιμότητα – παραμένει μια κατεξοχήν ανθρώπινη εμπειρία: πληκτρολογούμε, κάνουμε κλικ, συγκρίνουμε, επιλέγουμε. Όμως ήδη από το 1999, ο Τιμ Μπέρνερς-Λι, δημιουργός του World Wide Web, οραματιζόταν έναν ριζικά διαφορετικό ιστό. Έναν κόσμο όπου το βάρος των καθημερινών ψηφιακών ενεργειών δεν θα πέφτει στους χρήστες, αλλά σε «έξυπνους πράκτορες»: λογισμικά ικανά να κατανοούν πληροφορίες, να λαμβάνουν αποφάσεις και να ενεργούν αυτόνομα.
Αυτό που τότε έμοιαζε μακρινή φαντασία, η τεχνητή νοημοσύνη το φέρνει πλέον επικίνδυνα – ή εντυπωσιακά – κοντά στην πραγματικότητα. Όπως επισημαίνει ο Economist, βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας μετάβασης από το διαδίκτυο της πληροφορίας στο διαδίκτυο της δράσης.
Από τις απαντήσεις… στην εκτέλεση
Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) έχουν ήδη αποδείξει ότι μπορούν να συνοψίζουν κείμενα, να απαντούν σε σύνθετα ερωτήματα και να «σκέφτονται» με τρόπο που προσομοιάζει την ανθρώπινη λογική. Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα, υπήρχε ένα θεμελιώδες όριο: η αδυναμία τους να δρουν στον πραγματικό ψηφιακό κόσμο. Αυτό το κενό έρχονται να καλύψουν οι λεγόμενοι AI agents — συστήματα που συνδυάζουν μοντέλα γλώσσας με εργαλεία, δικαιώματα και πρόσβαση σε υπηρεσίες, ώστε να εκτελούν εργασίες και όχι απλώς να παράγουν κείμενο.
Η αλλαγή πορείας ξεκίνησε το 2022 με την εμφάνιση του ChatGPT. Για πρώτη φορά, εκατομμύρια χρήστες άρχισαν να παρακάμπτουν τις μηχανές αναζήτησης, επιλέγοντας να «ρωτούν» ένα chatbot. Όμως οι μηχανές απαντήσεων αξιοποιούν μόνο ένα μικρό κλάσμα των δυνατοτήτων. Όπως έχει δηλώσει ο Κέβιν Σκοτ, CTO της Microsoft, η εποχή όπου οι πράκτορες θα αναλαμβάνουν σύνθετες, πολυβήματες αποστολές «δεν απέχει πολύ».
Το πρόβλημα της γλώσσας του web
Για να γίνει αυτό πράξη, απαιτείται μια βαθύτερη αλλαγή στην ίδια την αρχιτεκτονική του διαδικτύου. Το βασικό εμπόδιο είναι η επικοινωνία. Οι online υπηρεσίες «μιλούν» μέσω APIs – τεχνικών διεπαφών σχεδιασμένων για ανθρώπους προγραμματιστές, με διαφορετική λογική, ορολογία και τεκμηρίωση. Για έναν AI agent, αυτό ισοδυναμεί με έναν λαβύρινθο ασύμβατων διαλέκτων.
Η λύση, σύμφωνα με τους πρωταγωνιστές του χώρου, είναι ένα κοινό πρότυπο επικοινωνίας. Σε αυτό το σημείο εισέρχεται το Model Context Protocol (MCP) της Anthropic. Με το MCP, ένας πράκτορας δεν χρειάζεται να «διαβάσει» τεχνικά εγχειρίδια. Μπορεί να ρωτήσει απευθείας μια υπηρεσία τι δυνατότητες διαθέτει: αν μπορεί να κλείσει εισιτήρια, να ακυρώσει συνδρομές, να εκδώσει επιστροφές χρημάτων. Στη συνέχεια, ενεργεί για λογαριασμό του χρήστη, χωρίς να απαιτείται ξεχωριστός κώδικας για κάθε εφαρμογή.
Ένα ταξίδι χωρίς… πλοήγηση
Το πρακτικό όραμα είναι αποκαλυπτικό. Ο χρήστης δηλώνει απλώς:
«Θέλω να ταξιδέψω από Λονδίνο στη Νέα Υόρκη, να κλείσω ξενοδοχείο και αυτοκίνητο. Προτιμώ θέση διαδρόμου και vegan γεύμα».
Από εκεί και πέρα, ένας κεντρικός «ταξιδιωτικός πράκτορας» διασπά το αίτημα σε επιμέρους εργασίες. Εξειδικευμένοι agents επικοινωνούν με αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία και πλατφόρμες ενοικίασης, συγκρίνουν τιμές και όρους μέσω MCP servers και επιστρέφουν ολοκληρωμένες προτάσεις. Ο ρόλος του ανθρώπου περιορίζεται στην τελική έγκριση.
Σε αυτό το μοντέλο, ο ιστός παύει να είναι χώρος πλοήγησης. Μετατρέπεται σε χώρο εκτέλεσης.
Η μάχη των προτύπων και ο νέος «πόλεμος πλατφορμών»
Η αυτόνομη συνεργασία μεταξύ πρακτόρων προϋποθέτει και μηχανισμούς εμπιστοσύνης. Η Google προωθεί το πρωτόκολλο A2A (agent-to-agent), που επιτρέπει στους πράκτορες να «διαφημίζουν» τις δεξιότητές τους και να μοιράζονται ρόλους. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, βρισκόμαστε σε μια άτυπη «χρυσοθηρία» για το ποιος θα καθορίσει τα standards του agentic web – και όποιος τα επιβάλει, θα αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα δεκαετιών.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις 9 Δεκεμβρίου, Anthropic, OpenAI, Google και Microsoft ανακοίνωσαν τη δημιουργία του Agentic AI Foundation, με στόχο τη θέσπιση ανοιχτών προτύπων. Η ένταξη του MCP σε αυτή την πρωτοβουλία δείχνει ότι, παρά τον ανταγωνισμό, υπάρχει πίεση για σύγκλιση.
Παράλληλα, αναβιώνει ένας νέος «πόλεμος browsers». OpenAI και Perplexity παρουσιάζουν agent-powered περιηγητές, ενώ το ChatGPT επιτρέπει ήδη απευθείας αγορές και διασύνδεση με υπηρεσίες όπως το Spotify και το Figma. Οι παραδοσιακές πλατφόρμες ανησυχούν: η Amazon έχει κινηθεί νομικά κατά της Perplexity, ενώ η Airbnb κρατά αποστάσεις, θεωρώντας ότι η τεχνολογία δεν έχει ακόμη ωριμάσει.
Διαφήμιση, ρίσκα και το τέλος της ανθρώπινης προσοχής
Η μεγαλύτερη ανατροπή ίσως έρθει στη διαφήμιση. Το σημερινό οικοσύστημα βασίζεται στην ανθρώπινη προσοχή: clicks, impressions, engagement. Στο agentic web, όμως, οι «πελάτες» θα είναι οι ψηφιακοί εκπρόσωποι των χρηστών. Οι marketers δεν θα προσπαθούν να πείσουν ανθρώπους, αλλά αλγορίθμους.
Ταυτόχρονα, τα ρίσκα είναι υπαρκτά. Αυτόνομοι πράκτορες μπορεί να κάνουν λάθη, να δικαιολογούν εκ των υστέρων λανθασμένες αποφάσεις ή να χειραγωγούνται μέσω τεχνικών όπως το prompt injection. Οι προτεινόμενες δικλείδες ασφαλείας περιλαμβάνουν περιορισμένα δικαιώματα, λειτουργία μόνο για ανάγνωση και ανθρώπινη έγκριση για κρίσιμες ενέργειες.
Ένα διαδίκτυο που δεν σχεδιάζεται για εμάς
Παρά τους κινδύνους, η αισιοδοξία παραμένει ισχυρή. Όπως εκτιμούν ειδικοί της αγοράς, το διαδίκτυο μεταβαίνει από το «pull» – όπου ο άνθρωπος ζητά – στο «push», όπου οι πράκτορες ενεργούν προληπτικά: κανονίζουν ραντεβού, εντοπίζουν ευκαιρίες, λύνουν μικρά καθημερινά προβλήματα.
Δεν πρόκειται απλώς για μια ακόμη τεχνολογική αναβάθμιση. Πρόκειται για μια ριζική επανεφεύρεση του ίδιου του web: ενός διαδικτύου που, για πρώτη φορά στην ιστορία του, δεν θα είναι σχεδιασμένο πρωτίστως για ανθρώπους, αλλά για τις μηχανές που δρουν εκ μέρους τους.