Η Τουρκία δεν έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς θεωρεί ότι οι ιδιαιτερότητες του Αιγαίου και το Κυπριακό ζήτημα δημιουργούν, κατά την άποψή της, ένα «δομικά άνισο» περιβάλλον για τα συμφέροντά της. Αυτό τόνισε με σαφήνεια ο πρώην πρωθυπουργός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Μπιναλί Γιλντιρίμ, υπογραμμίζοντας ότι η Άγκυρα αντιμετωπίζει το θέμα όχι ως νομική διαφορά, αλλά ως ζήτημα ζωτικής σημασίας.
Συνδέοντας τη σύγχρονη τουρκική στάση με την οθωμανική ναυτική παράδοση, επιχείρησε να παρουσιάσει τη σημερινή θαλάσσια πολιτική της Τουρκίας ως συνέχεια μιας ιστορικής πορείας. Η αναφορά στον Μπαρμπαρός Χαϊρετίν Πασά λειτούργησε ως ιδεολογικό υπόβαθρο για το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», προσδίδοντας μεγαλύτερο βάρος στο τουρκικό επιχείρημα ότι η χώρα πρέπει να διατηρήσει ευρύ χώρο θαλάσσιας ισχύος.
Μιλώντας στο Διεθνές Συμπόσιο Δικαίου της Θάλασσας (IMLTech 2025) στο Ντούζτζε, ο 27ος πρωθυπουργός της Τουρκίας υπενθύμισε τη φράση του Μπαρμπαρός «Όποιος ελέγχει τις θάλασσες, ελέγχει τον κόσμο» και εξήγησε ότι η Τουρκία δεν έχει γίνει μέρος της Σύμβασης του 1982 λόγω των ευαισθησιών της στο Αιγαίο και την Κύπρο.
Η θέση της Τουρκίας: εκτός Σύμβασης, αλλά μερικώς συμμορφούμενη
Ο Γιλντιρίμ ανέδειξε τη στάση διπλής κατεύθυνσης της Άγκυρας: αν και δεν υπογράφει τη Σύμβαση, εφαρμόζει μεγάλο τμήμα των διατάξεών της. Αυτή η πολιτική επιτρέπει στην Τουρκία να αξιοποιεί όσα στοιχεία θεωρεί ωφέλιμα, απορρίπτοντας παράλληλα εκείνα που, κατά την άποψή της, περιορίζουν την κυριαρχία της στο Αιγαίο.
«Δεν είμαστε συμβαλλόμενο μέρος, αλλά εφαρμόζουμε πολλές διατάξεις της Σύμβασης», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Γιατί η Τουρκία δεν την υπογράφει
Ο Γιλντιρίμ παρουσίασε με σαφήνεια την τουρκική επιχειρηματολογία: η ένταξη στη Σύμβαση θα οδηγούσε, σύμφωνα με την Άγκυρα, σε σοβαρή απώλεια θαλάσσιου χώρου στο Αιγαίο, εξαιτίας της ελληνικής προσέγγισης για το καθεστώς των νησιών. Αυτή η θέση αποτελεί σταθερό στοιχείο της τουρκικής διπλωματίας από τη δεκαετία του ’70.
Παρομοίασε μάλιστα τη στάση της Τουρκίας με εκείνη των ΗΠΑ, επισημαίνοντας ότι ούτε οι Αμερικανοί έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση, για λόγους που σχετίζονται με τον πλούτο του θαλάσσιου βυθού. Στη συνέχεια εξήγησε ότι, σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς του Δικαίου της Θάλασσας, η Τουρκία θα βρισκόταν υποχρεωμένη να ταξιδεύει σε διεθνή ύδατα ακόμη και σε διαδρομές από την Κωνσταντινούπολη προς τα νότια παράλιά της, εφόσον γινόταν συμβαλλόμενο μέρος.
Παρότι δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση, πρόσθεσε, η Τουρκία εφαρμόζει αρκετά στοιχεία της ως εθιμικό διεθνές δίκαιο.
«Το βασικό μας πρόβλημα είναι το Αιγαίο και η Κύπρος»
Ο Γιλντιρίμ συνέδεσε επίσης το καθεστώς του Μοντρέ και τις εξελίξεις στον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας με την ανάγκη της Τουρκίας να διατηρεί στρατηγική ευελιξία σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως υποστήριξε, η Τουρκία στηρίζει την ελευθερία της ανοικτής θάλασσας, αλλά θεωρεί ότι πιθανοί περιορισμοί στο Αιγαίο ή στην Κύπρο δεν μπορούν να την δεσμεύσουν, καθώς δεν είναι μέρος της Σύμβασης.
Η τουρκική ρητορική, επανέλαβε, επικεντρώνεται στην άποψη ότι τα ελληνικά νησιά έχουν υπερβολικά μεγάλο αντίκτυπο στον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών σε βάρος της Τουρκίας — μια αφήγηση που χρησιμοποιείται ως επιχείρημα ότι το ισχύον σύστημα είναι «άδικο» για την Άγκυρα.
Κλείνοντας, σημείωσε ότι τα ελληνικά νησιά βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση από τις τουρκικές ακτές, ενώ απέχουν εκατοντάδες μίλια από την ηπειρωτική Ελλάδα, επισημαίνοντας πως πολλά ζητήματα του θαλάσσιου δικαίου παραμένουν ακόμη άλυτα.
Με πληροφορίες από sigmalive.com