Μια έντονη συζήτηση στην τουρκική Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου αποκάλυψε ένα βαθύ χάσμα μεταξύ των φιλόδοξων διπλωματικών σχεδίων της Άγκυρας στην Αφρική και της πικρής οικονομικής πραγματικότητας, με τους βουλευτές να ασκούν σφοδρή κριτική στο Υπουργείο Εξωτερικών για την αποτυχία μετατροπής της πολιτικής επιρροής σε εμπορική ανάπτυξη, σύμφωνα με δημοσίευμα του nordicmonitor.
Η συνεδρίαση, η οποία ξεκίνησε από τη διαδικασία έγκρισης νέων στρατιωτικών συμφωνιών-πλαισίων με τη Ζιμπάμπουε και την Γκάμπια, εξελίχθηκε σε γενικευμένη συζήτηση για ολόκληρη τη στρατηγική της Τουρκίας στην ήπειρο. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής και πρώην Αντιπρόεδρος, Φουάτ Οκτάι, επέκρινε ανοιχτά τις ασαφείς απαντήσεις της Υφυπουργού Εξωτερικών, Αϊσέ Μπερίς Εκιντζί, απαιτώντας σαφή χρονοδιαγράμματα, στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα.
Η κριτική εστιάστηκε στην υπερβολική έμφαση στην αμυντική συνεργασία (εκπαίδευση, τεθωρακισμένα οχήματα) έναντι των εμπορικών δεσμών και της επενδυτικής δυναμικής, ένα μοντέλο που οι επικριτές χαρακτήρισαν διαρθρωτική αποτυχία.
Ως πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρθηκε η Ζιμπάμπουε, μια χώρα πλούσια σε στρατηγικά ορυκτά (λίθιο, πλατίνα, σπάνιες γαίες): ο όγκος συναλλαγών της Τουρκίας με τη Ζιμπάμπουε φτάνει μόλις τα 30 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που οι βουλευές χαρακτήρισαν αμελητέο, ειδικά σε σύγκριση με τις εξαγωγές της Κίνας προς την ίδια χώρα που υπερβαίνουν το 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια.
Το Χρηματοδοτικό κενό: Η Άγκυρα αδυνατεί να στηρίξει τις εταιρείες της
Μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες που παραδέχτηκε η Υφυπουργός Εξωτερικών είναι η αδυναμία των τουρκικών εταιρειών να εξασφαλίσουν τη μεγάλης κλίμακας χρηματοδότηση που απαιτείται για επενδύσεις σε υποδομές, εξόρυξη και λιμάνια. Η Εκιντζί παραδέχθηκε ότι το κενό αυτό επιτρέπει σε άλλους παγκόσμιους παράγοντες με βαθύτερη οικονομική υποστήριξη να κυριαρχήσουν στα μεγάλα έργα. Ακόμη και όταν τουρκικές εταιρείες κερδίζουν συμβόλαια, η χρηματοδότηση προέρχεται συχνά από αφρικανικές ή διεθνείς τράπεζες και όχι από τουρκικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, υπονομεύοντας έτσι τη στρατηγική επιρροή της Άγκυρας.
Οι επικριτές προειδοποίησαν ότι αυτό το μοτίβο κινδυνεύει να εγκλωβίσει την Τουρκία στον ρόλο του υποστηρικτικού εργολάβου και όχι του κυρίαρχου οικονομικού εταίρου, καθώς παρέχει βοήθεια σε υποδομές και ασφάλεια χωρίς να αποκομίζει αναλογικά κέρδη από εξαγωγές ή μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας.
Αμφισβητούμενοι στόχοι και έλλειψη λογοδοσίας
Ενώ η Τουρκία έχει αυξήσει το διμερές εμπόριο από 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2003 σε περίπου 38 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, ο προεδρικός στόχος για τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2028 θεωρείται μη ρεαλιστικός υπό το ισχύον πλαίσιο.
Ο Οκτάι επέκρινε έντονα την έλλειψη εφαρμόσιμων οδικών χαρτών, καθορισμένων μοντέλων χρηματοδότησης και συγκεκριμένων προθεσμιών, τονίζοντας ότι το κοινοβούλιο καλείται να εγκρίνει συμφωνίες χωρίς αξιόπιστη ανάλυση επιπτώσεων. Η απογοήτευση αφορούσε την αίσθηση ότι η στρατηγική για την Αφρική στερείται της απαραίτητης πολιτικής ώθησης στα υψηλότερα επίπεδα, σε μια περίοδο εντεινόμενου παγκόσμιου ανταγωνισμού. Παρά την κριτική, η Τουρκία έχει τετραπλασιάσει τον αριθμό των πρεσβειών της στην Αφρική από 12 το 2002 σε 44 σήμερα, ενώ η Turkish Airlines έχει γίνει ο ξένος αερομεταφορέας με το εκτενέστερο αφρικανικό δίκτυο.