Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να επιδεικνύει τη μακροχρόνια υποστήριξή του προς τους κληρικούς που συνδέονται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων με τις περιφερειακές δυνάμεις που έχουν χαρακτηρίσει την ομάδα ως τρομοκρατική οργάνωση.
Στις 28 Αυγούστου 2025, ο Ερντογάν φιλοξένησε τη Διεθνή Ένωση Μουσουλμάνων Ακαδημαϊκών (IUMS) στο ιστορικό Μέγαρο Χαϊρεντίν Πασά στην Κωνσταντινούπολη. Στη συνάντηση παρευρέθηκαν ο Αλί Ερμπάς, επικεφαλής της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet), και ο Μεχμέτ Γκιορμέζ, πρόεδρος του Διεθνούς Ιδρύματος Ισλαμικής Σκέψης και του Ινστιτούτου Ισλαμικής Σκέψης.
Η αντιπροσωπεία του IUMS βρισκόταν στην Τουρκία για να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο για τη Γάζα, το οποίο συνδιοργανώθηκε με το κρατικά χρηματοδοτούμενο Ίδρυμα Ισλαμιστών Ακαδημαϊκών στην Τουρκία. Η εκδήλωση συγκέντρωσε 150 ισλαμιστές ακαδημαϊκούς από 50 χώρες και τόνισε τον συνεχή ρόλο της Άγκυρας ως σημείο συνάντησης για θρησκευτικούς ηγέτες που ευθυγραμμίζονται με την πολιτική τοποθέτηση του Ερντογάν εντός του ισλαμικού κόσμου.
Η σχέση μεταξύ Ερντογάν και του IUMS είναι μακροχρόνια και βαθιά και έχει γίνει ιδιαίτερα ορατή σε κρίσιμες πολιτικές στιγμές. Ένα παράδειγμα ήρθε πριν από τις τελευταίες προεδρικές εκλογές της Τουρκίας το 2023, όταν το IUMS δημοσίευσε μια δήλωση υπογεγραμμένη από 55 ακαδημαϊκούς από όλο τον ισλαμικό κόσμο, καλώντας τους μουσουλμάνους να υποστηρίξουν τον Ερντογάν στις κάλπες, χαρακτηρίζοντας τις εκλογές ως παγκόσμιο ισλαμικό καθήκον. Επικαλούμενοι στίχους του Κορανίου, οι ακαδημαϊκοί υποστήριξαν ότι η ηγεσία του Ερντογάν είχε ενισχύσει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των μουσουλμάνων στην Τουρκία και πέρα από αυτήν.
Το μήνυμα τόνιζε την άρση της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντίλας, την επέκταση της κορανικής εκπαίδευσης και την επαναφορά των ισλαμικών αξιών στη δημόσια ζωή.
Η δήλωση υπογράμμισε περαιτέρω την άνοδο της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης υπό τον Ερντογάν, επισημαίνοντας τα επιτεύγματα στην υγεία, την άμυνα και την τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης drones και ηλεκτρικών οχημάτων.
Η έγκριση κυκλοφόρησε ευρέως στους θρησκευτικούς και πολιτικούς κύκλους. Ορισμένοι αναλυτές υποστήριξαν ότι η δήλωση είχε συνταχθεί με τη συμβολή του γραφείου του Ερντογάν, αν και δεν δόθηκε επίσημη επιβεβαίωση.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ερντογάν δέχεται τη Διεθνή Ένωση Μουσουλμάνων Λογίων στο Μέγαρο Χαϊρεντίν Πασά στο Σουλταναχμέτ της Κωνσταντινούπολης, στις 28 Αυγούστου.
Παρά τις σημαντικές πιέσεις από περιφερειακούς αντιπάλους, ο Ερντογάν δεν έχει αποστασιοποιηθεί από ομάδες και άτομα που συνδέονται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Στις 10 Σεπτεμβρίου 2023, υποδέχτηκε μια αντιπροσωπεία στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα με επικεφαλής τον Ουσάμα Τζαμάλ, γενικό γραμματέα του Συμβουλίου Μουσουλμανικών Οργανώσεων των ΗΠΑ (USCMO) και εξέχουσα προσωπικότητα που συνδέεται με την Αδελφότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Ερντογάν υπογράμμισε τη σημασία της ενωμένης παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινότητας, ή Ούμμα, ενάντια στην ισλαμοφοβία και τη μισαλλοδοξία. Ζήτησε επίσης την υποστήριξη της USCMO ενάντια σε αυτό που χαρακτήρισε ως εχθρικές δραστηριότητες λόμπινγκ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επιπλέον, εξέφρασε την ελπίδα για ισχυρότερη συνεργασία με την τουρκική διασπορά στην Αμερική.
Αυτές οι συναντήσεις καταδεικνύουν την προσπάθεια του Ερντογάν να διατηρήσει δεσμούς με δίκτυα που συνδέονται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα σε μια εποχή που η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν το κίνημα ως τρομοκρατική οργάνωση. Η Άγκυρα έχει ταυτόχρονα επιδιώξει την ομαλοποίηση των σχέσεων με τις ίδιες αυτές χώρες, ανοίγοντας ξανά τους εμπορικούς διαύλους και αποκαθιστώντας τις διπλωματικές επαφές μετά από χρόνια εντάσεων.
Η εμπλοκή του Ερντογάν με ομάδες που συνδέονται με την Μουσουλμανική Αδελφότητα έρχεται μετά από μια περίοδο προσαρμογής στην περιφερειακή στρατηγική της Τουρκίας. Μετά από χρόνια εχθρότητας με το Κάιρο, η Άγκυρα επιδίωξε την προσέγγιση περιορίζοντας τις δραστηριότητες εξόριστων προσωπικοτήτων της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που είχαν μετακομίσει στην Κωνσταντινούπολη μετά την εκδίωξη του Αιγύπτιου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι το 2013.
Κατόπιν αιτήματος της Αιγύπτου, πολλά τηλεοπτικά κανάλια με έδρα την Κωνσταντινούπολη, τα οποία λειτουργούσαν από συνδεδεμένες με την Αδελφότητα Μουσουλμάνων, έκλεισαν ή περιόρισαν τις δραστηριότητές τους. Κάποιοι εξέχοντες ηγέτες της Αδελφότητας κλήθηκαν επίσης να εγκαταλείψουν την Τουρκία και να μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες της περιοχής. Αυτά τα μέτρα ερμηνεύτηκαν ως ενδείξεις της προθυμίας της Άγκυρας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Κάιρο.
Ωστόσο, ο Ερντογάν έκτοτε έχει εξισορροπήσει αυτές τις παραχωρήσεις με συμβολικές και πρακτικές χειρονομίες υποστήριξης προς τους ακαδημαϊκούς που συνδέονται με την Αδελφότητα. Οι παρατηρητές θεωρούν τις συναντήσεις του με το IUMS και άλλους κληρικούς ως μέρος αυτής της πράξης εξισορρόπησης, που έχει σχεδιαστεί για να διατηρήσει τη θέση του μεταξύ των ισλαμιστικών κινημάτων, διατηρώντας παράλληλα τους πρόσφατα αποκατεστημένους δεσμούς με τις περιφερειακές κυβερνήσεις.
Ο Μαρουάν Μουχάμαντ Αμπού Ρας (δεύτερος από δεξιά), ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς, και ο πρόεδρος του IUMS, Αλί αλ-Καραντάγκι (τέταρτος από δεξιά) κάθονται δίπλα στον Αλί Ερμπάς (τρίτος από δεξιά), πρόεδρο της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet).
Το IUMS, το οποίο διατηρεί στενή συνεργασία με τον Ερντογάν και έχει ιδεολογικούς δεσμούς με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, προσέλκυσε τη διεθνή προσοχή νωρίτερα το 2025, όταν εξέδωσε ένα ευρύ θρησκευτικό διάταγμα σχετικά με τη σύγκρουση στη Γάζα. Στις 4 Απριλίου, ο πρόεδρος του IUMS, Αλί αλ-Καραντάγκι, γνωστός στην Τουρκία ως Αλί Καραντάγκι, δήλωσε ότι η κατάσταση στη Γάζα ισοδυναμεί με γενοκτονία. Το φετφά του οργανισμού κάλεσε τα μουσουλμανικά έθνη να κινητοποιηθούν στρατιωτικά και οικονομικά για την υπεράσπιση των Παλαιστινίων.
Οι αναλυτές σημειώνουν ότι η συνεχιζόμενη συνεργασία του Ερντογάν με το IUMS και παρόμοια δίκτυα συμπίπτει με τη χρήση του Diyanet ως μέσου ενημέρωσης. Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη φιλοξενία αντιπροσωπειών, στην οργάνωση εκδηλώσεων και στη διάδοση μηνυμάτων που ευθυγραμμίζονται με το όραμα του Ερντογάν για μουσουλμανική αλληλεγγύη.
Διοργανώνοντας συναντήσεις υψηλού προφίλ θρησκευτικών ακαδημαϊκών, ο Ερντογάν ενισχύει την εικόνα του ως ηγέτη της παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινότητας. Τέτοιες εκδηλώσεις εξυπηρετούν τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές κοινό, επιτρέποντάς του να επιδείξει τις διασυνδέσεις του με ισχυρούς κληρικούς, διατηρώντας παράλληλα διπλωματικά ανοίγματα προς κυβερνήσεις που βλέπουν την Μουσουλμανική Αδελφότητα με καχυποψία.
Η διττή προσέγγιση του Ερντογάν υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της τρέχουσας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Ενώ επιδιώκει στενότερους δεσμούς με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Άγκυρα συνεχίζει να παρέχει πλατφόρμες σε ακαδημαϊκούς και ιδρύματα που συνδέονται με την Αδελφότητα.
Αυτή η στρατηγική επιτρέπει στον Ερντογάν να διατηρήσει τη φήμη του μεταξύ των ισλαμιστικών δικτύων, αποφεύγοντας παράλληλα μια πλήρη ρήξη με τους περιφερειακούς εταίρους.
Πηγή: nordicmonitor.com