Στις 29 Μαΐου 1453 συντελέστηκε η άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, της υπερχιλιόχρονης πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ως αποτέλεσμα της πολιορκίας της, που διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως την Τρίτη 29 Μαΐου 1453, συμφώνως με το Ιουλιανό, τότε ισχύον, ημερολόγιο. Τελευταίος προμάχος Αυτοκράτορας της πόλεως αλλά και όλης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ή έστω ότι είχε απομείνει πλέον τότε σε αυτήν, ήταν ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, και η Πόλη έπεσε από την πολιορκία ισχυρών Οθωμανικών δυνάμεων, με επικεφαλής τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β΄.
Η Κωνσταντινούπολη για περισσότερα από 1.000 χρόνια υπήρξε το κέντρο της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης, αρχικώς ως Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στη συνέχεια, όταν επικράτησε η Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη στα εδάφη της, ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία, προμαχώνας του Πολιτισμού απέναντι στη Βαρβαρότητα. Μία πόλη-πρωτεύουσα κτισμένη σε στρατηγική θέση, που ενώνονταν η Ανατολή με τη Δύση και η Ευρώπη με την Ασία, καθώς και πέρασμα για σημαντικότατες για την εποχή θάλασσες: Τον Εύξεινο Πόντο και το Αιγαίο και κατ’ επέκταση για τη Μεσόγειο.
Οι Σλάβοι την αποκαλούσαν «Τσάριγκραντ», δηλ. «Πόλη των Αυτοκρατόρων», οι Άραβες «Δερ σα αδέτ», δηλαδή «Πύλη της Ευδαιμονίας», αλλά και οι Οθωμανοί Τούρκοι μέχρι και το 1920 περίπου, «Κωνσταντινόπλ» την ονόμαζαν και έτσι ήταν γνωστή σε όλο τον τότε κόσμο! Αργότερα βέβαια ο Μουσταφά Κεμάλ την μετονόμασε σε «Ινσταμπούλ» αλλά και αυτό αποτελεί παραφθορά στη βαρβαρική τους γλώσσα του άκρως ελληνικού «Εις την πόλιν»! Ας είναι. Η Κωνσταντινούπολη ήταν η Βασιλεύουσα Πόλις ολοκλήρου της Οικουμένης την εποχή της.
Τα της πολιορκίας και πτώσεως της Κωνσταντινουπόλεως είναι πασίγνωστα σε όλους και όλες μας είτε μέσα από τα βιβλία του Σχολείου μας, είτε μέσα από τις προφορικές παραδόσεις που ακούγαμε στα σπίτια μας από γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, ιδίως οι κάπως μεγαλύτεροι εξ ημών.
Συμφώνως με τη δραστήρια Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού του ΓΕΣ (ΓΕΣ/ΔΙΣ) «Η πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως ξεκίνησε στις 6 Απριλίου και διήρκεσε ως τις 29 Μαΐου 1453. Αρχές Απριλίου 1453, ο Μωάμεθ Β΄ συγκέντρωσε πολυάριθμα στρατεύματα και με τη χρήση στρατηγικών και πολεμικών μέσων προσπάθησαν να σπάσουν τα τείχη της Πόλης. Απέναντί του στάθηκε ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, με τους υπερασπιστές της Πόλης, 5.000 Έλληνες και 2.000 αλλοεθνείς, με λιγοστές προμήθειες και μικρά κανόνια που δεν συγκρίνονταν με τα τουρκικά πυροβόλα. Η επίθεση είχε ως στόχο τα τείχη της Πόλεως από το μέρος της ξηράς και ιδιαίτερα την πύλη του Πέμπτου, που θεωρούνταν το πιο αδύναμο σημείο της βυζαντινής άμυνας. Ο αυτοκράτορας μαχόταν με ηρωική αποφασιστικότητα, αρνούμενος τις προτάσεις του Σουλτάνου για παράδοση της Πόλης και δίνοντας το παράδειγμα στους πολεμιστές του.
Η τελική έκβαση της πολιορκίας δεν άργησε. Παραμονή της 29ης Μαΐου, οι χριστιανοί, Έλληνες και Λατίνοι, τέλεσαν στην Αγία Σοφία την τελευταία κατανυκτική λειτουργία τους και έπειτα έλαβαν θέσεις για μάχη. Τις πρώτες πρωινές ώρες άρχισε η επίθεση με αποτέλεσμα να τραυματιστεί θανάσιμα ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος κοντά στην πύλη του Αγίου Ρωμανού. Οι λεηλασίες συνεχίστηκαν για τρεις ημέρες και την τέταρτη ημέρα ο Μωάμεθ έκανε επίσημη είσοδο στη νέα πρωτεύουσα.
Η θριαμβευτική είσοδος του Μωάμεθ Β΄ στην κατακτημένη πόλη οδήγησε στην καταστροφή αντικειμένων αξίας, μνημείων τέχνης, πολύτιμων χειρογράφων, εικόνων και εκκλησιαστικών θησαυρών, σηματοδοτώντας το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας και την αρχή της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή.»
Από τη σημερινή επέτειο της Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως από τους Οθωμανούς Τούρκους του Μωάμεθ Β’, του αποκληθέντος από τους υπηκόους του και «Πορθητής», κρατάμε την τεράστια σε έκταση και ανυπολόγιστη σε ποιότητα προσφορά της στην Ανθρωπότητα.
Κρατάμε τις τελευταίες στιγμές του δράματός της, τη γενναιότητα και την αυτοθυσία με την οποία ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος και οι ελάχιστοι υπερασπιστές πολέμησαν μέχρι τέλους και έπεσαν μαχόμενοι στα τείχη της, εν είδει καθάρσεως των αμαρτημάτων και των λαθών του Βυζαντινού λαού, του κλήρου και των αυτοκρατόρων του, που σταδιακώς, αλλά με μαθηματική ακρίβεια τον οδήγησαν στην παρακμή και την Άλωση. Στο προδιαγεγραμμένο τέλος.
Κρατάμε επίσης τους μύθους και τους θρύλους που η Βασιλεύουσα και η Άλωσή της δημιούργησε και κράτησαν «ζωντανό» τον Ελληνισμό στα περισσότερα από 400 χρόνια της σκλαβιάς του στους Οθωμανούς!
Κρατάμε τέλος την επίδραση που είχε στην Δυτική Ευρώπη, στην Αναγέννηση και το σύγχρονο Ευρωπαϊκό Πολιτισμό! Όσοι θεωρούν τον Βυζαντινό πολιτισμό και την περίοδο του τέλους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ως τον «Ελληνικό Μεσαίωνα», πλανώνται πλάνην οικτράν. Όσοι λόγιοι και επιφανείς Έλληνες του Βυζαντίου διέφυγαν στη Δύση για να σωθούν συντέλεσαν τα μέγιστα στην Αναγέννηση της Δυτικής Ευρώπης, την ίδια ώρα που ο Ελληνισμός ήταν σκλαβωμένος! Αναγέννηση της Δύσεως χωρίς το Βυζάντιο και την Κωνσταντινούπολη δεν μπορεί να λογιστεί.
Τελειώνοντας ένα απόσπασμα από τον τελευταίο λόγο του Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, όπως έχει καταγραφεί στο «Χρονικόν» του Γ. Σφραντζή και μου το θύμισε σήμερα ο αδελφός μου Δικηγόρος και μελετητής της Ιστορίας Γρηγόρης Μπλαβέρης, και περιγράφει με λιτό αλλά πληρέστατο τρόπο το «γιατί» πολέμησαν και έπεσαν επί των τειχών της Βασιλεύουσας ο τελευταίος Αυτοκράτωρ και οι συν αυτώ συμμαχητές του υπερασπιστές της:
«... υμείς μεν, ευγενέστατοι άρχοντες και εκλαμπρότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί και γενναιότατοι συστρατιώται και πας ο πιστός και τίμιος λαός, καλώς οίδατε ότι έφθασεν η ώρα και ο εχθρός της πίστεως ημών βούλεται ίνα μετά πάσης τέχνης και μηχανής ισχυροτέρως στεναχωρήση ημάς και πόλεμον σφοδρόν μετά συμπλοκής μεγάλης και συρράξεως εκ της χέρσου και θαλάσσης δώση ημίν μετά πάσης δυνάμεως, ίνα, ει δυνατόν, ως όφις τον ιόν εκχύση και ως λέων ανήμερος καταπίη ημάς . Δια τούτο λέγω και παρακαλώ υμάς ίνα στήτε ανδρείως και μετά γενναίας ψυχής, ως πάντοτε έως του νυν εποιήσατε , κατά των εχθρών της πίστεως ημών, παραδίδωμι δε υμίν την εκλαμπροτάτην και περίφημον ταύτην πόλιν και πατρίδα ημών και βασιλεύουσαν των πόλεων. Καλώς ουν οίδατε , αδελφοί, ότι δια τέσσαρα τινα οφειλέται κοινώς εσμέν πάντες ίνα προτιμήσωμεν αποθανείν μάλλον ή ζην. Πρώτον μεν υπέρ της πίστεως ημών και ευσεβείας. Δεύτερον δε υπέρ της πατρίδος. Τρίτον δε υπέρ του βασιλέως ως χριστού κυρίου, και τέταρτον υπέρ συγγενών και φίλων. Λοιπόν, αδελφοί, εάν χρεώσταί εσμεν υπέρ ενός των τεσσάρων αγωνίζεσθαι έως θανάτου, πολλώ μάλλον υπέρ πάντων τούτων ημείς, ως βλέπετε προφανώς και εκ πάντων μέλλομεν ζημιωθήναι, εαν διά τα εμά πλημμελήματα παραχωρήση ο θεός την νίκην τοις ασεβέσιν, υπέρ της πίστεως ημών της αγίας, ην Χριστός εν τω οικείω αίματι ημίν εδωρήσατο, κινδυνεύομεν, ο εστι κεφάλαιον πάντων και εαν τον κόσμον όλον κερδήση τις και την ψυχήν ζημιωθή , τί το όφελος; δεύτερον πατρίδα περίφημον τοιούτως υστερούμεθα και την ελευθερίαν ημών, τρίτον βασιλείαν την ποτέ μεν περηφανή νυν δε τεταπεινωμένην και ωνειδισμένην και εξουθενημένην απωλέσαμεν και υπό του τυράννου και ασεβούς άρχεται. τέταρτον δε και φιλτάτων τέκνων και συμβίων και συγγενών υστερούμεθα. Αυτός δε ο αλιτήριος ο αμηράς πεντήκοντα και επτά ημέρας άγει σήμερον αφ' ου ημάς ελθών απέκλεισεν και μετά πάσης μηχανής και ισχύος καθ' ημέραν και νύκτα ουκ επαύσατο πολιορκών ημάς και χάριτι Χριστού ... απεπέμθη... ημείς πάσαν την ελπίδα εις την άμαχον δόξαν του θεού ανεθέμεθα, ούτοι εν άρμασι και ούτοι εν ίπποις και δυνάμει και πλήθει , ημείς δε εν ονόματι Κυρίου του Θεού και Σωτήρος ημών πεποίθαμεν και εν ταις ημετέραις χερσί και ρωμαλεότητι , ην εδωρήσατο ημίν η θεία δύναμις ...».
(Φωτογραφίες : ΓΕΣ/ΔΙΣ)